Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 101.089 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Кир Велики (576 или 590 – август 529 п.н.е.) — персиски цар од иранската династија Ахемениди, војсководец, законодавец и основоположник на персиското царство. За време на своето владеење го проширил царството на поголем дел од југозападна и централна Азија, од Египет и Босфор на запад до реката Инд на исток, и го создал првото и најголемо царство на стариот век. Во текот на своето владеење, кое траело три децении, Кир ги освоил некои од најголемите кралства на тоа време, како Лидија, Медија и Вавилон, и водел воени експедиции во Централна Азија, каде ги покорил сите народи. Но тој не отишол во поход против Египет, ниту против европска Грција, како што тоа го направиле неговите следбеници Камбиз II и Дариј I Велики. Според Херодот, Кир загинал во битката против Скитите, во летото 530 или 529 година п.н.е. Него го наследил синот Камбиз II, кој го освоил Египет во текот на своето релативно кратко владеење. Кир бил следбеник на зороастријската религија. Освен силното влијание врз персиската историја, Кир влијаел и врз јудаизмот, човековите права, политиката и воената стратегија и врз вкупната источна и западна цивилизација.

Слично на хероите од другите култури и основоположниците на големите царства, така и за Кир Велики постојат бројни легенди за неговото потекло и семејството. Според Херодот, Кир бил внук на медијскиот крал Астијаг и бил одгледан во скромно овчарско семејство. Според друга легенда, тој потекувал од сиромашно семејство и работел на медијскиот двор. Легендите се сосема контрадикторни на сопствените сведочења на Кир, според кој, тој го наследил престолот на својот татко, дедо и прадедо.

Името Кир е латинизиран, односно хеленизиран збор од староперсиското име Куруш. Античките историчари Ктезиј и Плутарх наведуваат дека Кир го добил своето име од зборот Курос, што значи „Сонце“ или „Сличен на сонце“, т.е. со персиската именка за сонце – Кхор, стои и суфиксот – ваш, што значи сличност. Модерните историчари, како Карл Хофман и Ридигер Шмит, во Енциклопедија Ираника, сметаат дека името Кир значи „вербален победник“. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика и снимка на денот
Вечерен поглед на Пашковиот дом во Москва. Дворецот е изграден во 1784-86 г. како неокласична резиденција на благородникот Петар Пашков. Денес зградата е дел од Руската државна библиотека.	Приказни од Виенската Шума (1868) — валцер на Јохан Штраус.
други избрани слики	други избрани снимки

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека UY Штит, најголемата ѕвезда позната на астрономијата, е 3,7 милијарди пати поголема од нашето Сонце?
... дека вештачкото Владовско Езеро недалеку од градот Воден, Егејска Македонија, е дом на преку 250 видови птици?
... дека македонскиот народ во минатото галаксијата Андромеда ја нарекувал Гумно поради големата сличност на обликот?
... дека градот Белград во Албанија е основан во IV век п.н.е. од македонскиот цар Касандар под името Антипатреја во чест на татко му Антипатар?
... дека Аралското Езеро е сведено на поголема бара поради прекумерното користење на водата од реката Аму Дарја за наводнување на памучните полиња?
... дека древномакедонскиот Дервенски папирус најден кај селата Ајватово и Лагиново, Солунско, е најстариот зачуван ракопис во Европа и датира од времето на Филип II Македонски?
... дека стоболката (Spermophilus citellus) е така наречена поради народното верување дека лечи од сто болести?
... дека Јеловјане и Урвич во Горни Полог (Тетовско) се горански села, иако не се во областа Гора?
... дека римскиот пат Вија Егнација е наречен по нејзиниот градител — Гнеј Егнациј, проконзул на Македонија?
... дека историско-географската област Чеч се протега во Пиринска и Егејска Македонија, но дел од нејзиното население живее во Одринско, европска Турција?
... дека првото сметачко глувче е направено во 1964 г. како изум на американскиот инженер Даглас Енгелбарт?
... дека Русумскиот мост на реката Кагера го прешле дури 250 000 лица во рок од 24 часа, бегајќи во Танзанија од геноцидот во Руанда?
... дека целата Британска Индоокеанска Територија (аргипелагот Чагос) воопшто нема постојано население?
... дека стапчињата за јадење влегле во широка употреба дури за време на династијата Минг (XIV-XVII век), иако постоеле со илјадалетија?
... дека Општина Долнени има дури 184 познати археолошки наоѓалишта?
... дека споменикот „Валхала“ кај Регенсбург е здание во облик на антички храм кое ги чествува великаните од историјата на германските народи?
... дека во Македонија традиционално се користеле кирилични бројки наместо подоцна воведените арапски?
... дека Бања Банско е изградена од римскиот цар Каракала во III век?
... дека музејот Уфици во Фиренца еден од најстарите и најпосетуваните во светот?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 18 јуни 2019 г.

Настани:

1583	Во Лондон е издадена првата полиса за животно осигурување во светот.
1821	Свечено отворен Кралскиот драмски театар (денес Концертен дом) во Берлин.
1940	Втора светска војна: Германците го зазедоа француското пристаниште Шербур.
1940	Шарл де Гол, француски генерал, ги повика од Лондон сите Французи да ја продолжат борбата против германските освојувачи, кои во тие денови целосно ги поразија вооружените сили на Третата република. Во таа пригода Шарл де Гол ја изговори познатата мисла „Французите загубија една битка, но не и војната“.
1953	Египет е прогласен за република по соборување на Фаруковиот режим. Прв претседател на Египет станал Нагиб.
1965	Во Алжир е извршен државен воен преврат. Хари Бумедиен ја презеде власта наместо дотогашниот претседател Бен Бела.
1996	Венјамин Нетанјаху ја презеде должноста премиер на Израел по изборната победа на неговата десничарска коалиција.
1997	Турскиот премиер Неџметин Ербакан поднесе оставка на функцијата.
2000	Башер ел-Асад е избран за лидер на владеачката сириска партија Баас, по смртта на претседателот Хафез ел-Асад.

Родени:

1491	Хенри VIII — крал на Англија.
1812	Иван Гончаров — руски писател.
1866	Стамат Икономов — бугарски офицер.
1882	Георги Димитров — раководител на БКП и премиер на Бугарија.
1902	Борис Барнет — советски филмски режисер и глумец.
1918	Франко Модиљани — италијанско-американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1985 година.
1922	Жамила Коломонос — македонска револуционерка.
1935	Слободан Мицковиќ — македонски есеист и книжевен критичар.
1942	Пол Макартни — англиски пејач и текстописец.
1943	Рафаела Кара — италијанска пејачка.
1946	Фабио Капело — италијански фудбалски тренер.
1949	Лех Качињски — полски политичар.
1906	Изабела Роселини — италијанска глумица и фото-модел.
1972	Митко Тошев — македонски вајар и сликар.
1974	Винченцо Монтела — италијански фудбалер.
1982	Фабјен Лефевр — француски кајакар.
1982	Марко Бориело — италијански фудбалер.
1989	Пјер-Емерик Обамејанг — габонски фудбалер.
1990	Ферхан Хасани — македонски фудбалер.
1990	Кристијан Тејлор — американски атлетичар, светски и олимписки шампион во трискок.

Починале:

741	Лав III Исавријанин — византиски император.
1762	Мишел-Ришар Делаланд — француски барокен композитор.
1926	Олга Константиновна — руска голема кнегиња.
1936	Максим Горки — советски писател, еден од основачите на советската книжевност.
2001	Даворин Поповиќ — југословенски и босански пејач, член на групата „Индекси“.
2014	Хорас Силвер — американски џез-музичар.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — Централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — Проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект - освен на македонски, Википедија е достапна и на 285 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич