Diyorit
Diyorit, doğada nadir bulunan oldukça sert bir yapıya sahip olan plutonik bir kaya çeşidi. Diyoritleri bölmek, parçalamak ve kullanılır hale getirmek çok zordur.
Oluşumu ve özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Mağmanın yukarı doğru yükselmesi sonra yerin iç kısmında milyonlarca yıl yavaşca soğuyarak meydana gelmektedir. Fanaritik dokuya sahiptir. Birbirinden gözle kolayca ayrılabilen açık ve koyu renkli minerallerden oluşur. Ana mineral ögeleri feldispat plajiyoklaz, biyotit ve hornblenddir. Diğer mineraller ise zirkon, apatit, sfen, manyetit, ilmenit ve sülfürlerdir. Feldispat oranı %75 dir. Silis oranı %60 a yakındır yani intermediate (ortaç) kayaçtır. Mafik kayaçlara göre daha açık renktedir. Gri, koyu gri ya da yeşilimsi renktedir. Hornblend ve diğer koyu mineral eksikliği olduğu zaman leuco diorite (beyaz diyorit) denir. Olivin ve demir açısından zengin olanlara ise ferro diorite (demirli diyorit) denir. Diyoritler, granit ve gabro ile etkileşimde bulunabilmektedir ve birleşebilmektedir. Bazen granite çok benzer olabilirler ama granite göre daha açık renktedirler.
Bulunduğu bölgeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Diyoritler genelde bir yitim zonu üzerinde mafik kayanın kısmı olarak ergimesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Genellikle volkanik yayların içinde ve And dağları gibi büyük batolitlerin bulunduğu alanlarda oluşmaktadırlar. Dünya üzerinde; Kuzey Avrupa'da yeryüzüne çıkmış olarak, güneyde ise sapkın kaya olarak görülür. İngiltere’de Markfield ve Leicestershıre, Almanya’da Thüringen ve Saksonya, İtalya’da Sondria, Türkiye'nin Kuzeydoğu bölgesinde, Yeni Zelanda Darrans aralığı, And Dağları, Guernsey Adası, ABD'de Minnesota ve Mısır’da Idahet, Finlandiya, İsveç, İskoçya ve Romanya'da nadir olarak bulunmaktadır.
Tarihte kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski Taş Çağı'nda insanlar alet yapımına elverişli başka kayaların olmadığı zamanda diyoriti kullanmışlardır. Neolitik Çağ'da ise sert oluşu nedeniyle balta, keser vb. malzemelerin yapımında kullanılmıştır. Diyorit daha sonraki dönemlerde sertliği ve sağlamlığı bakımından yapısal bir taşı ve kaldırım taşı olarak kullanılmaya başlandı. Diyorit, İnka ve Maya Uygarlıkları tarafından kale duvarları, korunaklar, silahların yapımında kullanıldı. İlerleyen zamanlarda İngiltere, Guernsey, İskoçya ve Çin de parke taşı olarak kullanılmıştır. Sanat alanında ise sert yapısı nedeniyle yazıt olarak kullanılmıştır. Bilinen en ünlü diyorit çalışması, siyah bir diyorit üzerine yazılmış olan Hammurabi Kanunu'dur. Diyorit, Antik Mısır, Babil, Asur ve Sümer gibi medeniyetler tarafından sanat alanında kullanılmıştır. Bazı savaşlarda diyorit ele geçirmek önemliydi. Antik Çağlarda değerli bir taştı.
