Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Τρίτη 26 Αυγούστου 2014
Εφυγε ο σερ του βρετανικού σινεμά Ρίτσαρντ Ατένμπορο
«Στο τέλος της προβολής της ταινίας πολλοί έρχονταν και με ρωτούσαν: «Πώς μπορώ να γίνω ο επόμενος Γκάντι;». Γι' αυτό πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα για έναν νέο ειρηνοποιό, έναν νέο Γκάντι»
Οσερ του σύγχρονου διεθνούς κινηματογράφου, ο Βρετανός κινηματογραφιστής Ρίτσαρντ Ατένμπορο, πέθανε προχθές Κυριακή, σε ηλικία 90 ετών. Την είδηση μετέδωσε το BBC, επικαλούμενο το γιο του, ενώ το θάνατό του ανακοίνωσε και η BAFTA (Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης). Τα τελευταία έξι χρόνια βρισκόταν καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι.
Μπροστά σε μία τέτοια προσωπικότητα δεν μπορούσε να μην αναφερθεί και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον: «Η ηθοποιία του στο "Brighton Rock" ήταν λαμπρή, η σκηνοθεσία του στην ταινία "Γκάντι" καταπληκτική. Ο Ρίτσαρντ Ατένμπορο ήταν ένας από τους μεγάλους του κινηματογράφου». Η ταινία βασιζόταν στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γκράχαμ Γκριν (1904-1991).
Ο πρωταγωνιστής του «Μπράιτον Ροκ», ένας 17χρονος κακοποιός ονόματι Πίνκι Μπράουν (Ρίτσαρντ Ατένμπορο), είναι ένας αδίστακτος αμαρτωλός αλλά κι ένας αφοσιωμένος καθολικός. «Αυτοί οι άθεοι δεν ξέρουν τίποτα», λέει ο Πίνκι, προσπαθώντας να εξηγήσει τη θεολογία του στη γλυκιά, αφοσιωμένη φιλενάδα του, τη Ρόουζ (Κάρολ Μαρς). «Και βέβαια υπάρχει κόλαση, φλόγες, καταδίκη, μαρτύρια». Η κοπέλα προσθέτει με ελπίδα «Και παράδεισος, Πίνκι». Και εκείνος απαντά «Ισως», χωρίς να δείχνει καμιά σιγουριά.
Ομως, οι καλλιτέχνες, είτε το έχουν επιλέξει είτε όχι, ταυτίζονται μ' ένα από τα έργα τους. Συνήθως κορυφαία, άλλοτε προβεβλημένα κυρίως λόγω της αποδοχής του κοινού. Ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και παραγωγός ταυτίστηκε με τη βιογραφική και ιστορική -με έντονα δραματικά στοιχεία- τρίωρη ταινία «Γκάντι» (1982) - το κόστος παραγωγής ανήλθε στα 22 εκατ. δολάρια.
Ο Ρίτσαρντ Αντένμπορο προσπάθησε -χωρίς να υιοθετήσει την κυρίαρχη ματιά της πρώην (αποικιοκρατικής) Βρετανικής Αυτοκρατορίας- να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του Ινδού ειρηνιστή και κυρίως να σταθεί στη διαμόρφωση του ηγέτη που οδήγησε τη χώρα στην αποτίναξη του αποικιοκρατικού ζυγού.
Αυτή η λαμπρή παραγωγή, η οποία χαρακτηρίστηκε από την κριτική ένα σύγχρονο επικό φιλμ, τιμήθηκε με οκτώ Οσκαρ: καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας (με την υπογραφή του Ρίτσαρντ Ατένμπορο), σεναρίου (Τζον Μπρίλεϊ) φωτογραφίας (Μπίλι Γουίλιαμς και Ρόνι Τέιλορ), πρώτου αντρικού ρόλου (Μπεν Κίνγκσλεϊ), κοστουμιών (Τζον Μόλο και Μπανού Αθάλια), καλλιτεχνικής διεύθυνσης (Στιούαρτ Κρεγκ και Μπομπ Λενγκ) και μοντάζ (Τζον Μπλουμ).
Ο συγκλονιστικός ηθοποιός στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Γκάντι, Μπεν Κίνγκσλεϊ, είχε απαντήσει, είκοσι οκτώ χρόνια μετά την ταινία που τον ανέδειξε ως μία από τις πιο αξιοπρόσεκτες φυσιογνωμίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, στην ερώτηση του κριτικού της «Ε» Νίνου Φένεκ Μικελίδη για το αν μπορεί να υπάρξει σήμερα ένας ειρηνοποιός σαν τον Γκάντι: «Παρόλο που φαίνεται πολύ δύσκολο, πιστεύω ναι. Το 2005 βρέθηκα στη Ραμάλα, στην Παλαιστίνη, όπου πρόβαλλαν ντουμπλαρισμένο στα αραβικά τον "Γκάντι". Η ταινία, μάλιστα, προβλήθηκε πάνω στο τείχος που χωρίζει τα παλαιστινιακά εδάφη από εκείνα του Ισραήλ. Ηταν η πρώτη φορά που η ταινία προβαλλόταν στην Παλαιστίνη. Μου έκανε εντύπωση η αποδοχή που είχε από τους νεαρούς Παλαιστινίους η ταινία. Στο τέλος της προβολής πολλοί έρχονταν και με ρωτούσαν: "Πώς μπορώ να γίνω ο επόμενος Γκάντι;" . Γι' αυτό πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα για έναν νέο ειρηνοποιό, έναν νέο Γκάντι».
Ο βραχύσωμος και στρογγυλοπρόσωπος Ρίτσαρντ Ατένμπορο, ο οποίος υπηρέτησε το θέατρο και τον κινηματογράφο πάνω από έξι δεακετίες, έπαιξε κυρίως ρόλους απροσάρμοστων και αδικημένων. Είχε γεννηθεί την 29η Αυγούστου 1923 στο Κέμπριτζ της Αγγλίας. Χρίστηκε ιππότης το 1976 και έγινε βαρόνος τον Ιούνιο του 1993.
Ηταν ο μεγαλύτερος αδελφός του φυσιοδίφη και παρουσιαστή Ντέιβιντ Ατένμπορο. Ο πατέρας του, Φρέντερικ, ήταν καθηγητής Πανεπιστημίου. Η μητέρα του συμμετείχε σε κινητοποιήσεις εναντίον του Ισπανού δικτάτορα Φράνκο και προσέφερε τις υπηρεσίες της στους πρόσφυγες του Ισπανικού Εμφυλίου, που κατέφυγαν στη Βρετανία.
Εδειξε από μικρός την κλίση, σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, και το παιδικό του όνειρο έγινε πραγματικότητα όταν σπούδασε με υποτροφία στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης, το 1941. Την ίδια χρονιά, ντεμπουτάρισε στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου και ένα χρόνο μετά έπαιξε στην πρώτη του ταινία «In Which We Serve». Ρόλος που τον επανέφερε στο προσκήνιο κατά τη δεκαετία τού '90 ήταν η εμφάνισή του στην ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ, «Τζουράσικ Παρκ».
Σκηνοθέτησε τις ταινίες: «Oh! What a Lovely War», «Young Winston», «Α Bridge Τοο Far», «Magic», «Α Chorus Line», «Cry Freedom», «Chaplin», «Shadowlands», «In Love and War», «Grey Owl», «Closing the Ring».
