Hvað er sanngjörn notkun?

Sanngjörn notkun er lagalegt hugtak sem þýðir að þú getur við ákveðnar aðstæður endurnýtt höfundarréttarvarið efni án þess að þurfa að fá til þess leyfi frá handhafa höfundarréttar. Kannaðu vídeóin hér fyrir neðan til að sjá dæmi um sanngjarna notkun.

Gagnrýni

Drake of the 99 Dragons – ProJared

eftir ProJared

Drake of the 99 Dragons – ProJared

eftir ProJared

Gagnrýni er eitt af lykilatriðum sanngjarnar notkunar. Í þessu tilfelli fjallar þáttastjórnandinn um leikinn með stuttum myndbútum úr leiknum sem rökstyðja það sem hann bendir á.

Athugaðu að í þessu vídeói er að finna djörf orð.

Fréttaflutningur

Asiana ætlar að höfða mál gegn KTVU fyrir að hafa gefið upp röng, fordómafull nöfn á flugmönnum

eftir TheRunListChannel

Asiana ætlar að höfða mál gegn KTVU fyrir að hafa gefið upp röng, fordómafull nöfn á flugmönnum

eftir TheRunListChannel

Fréttaflutningur er annað dæmi um notkun sem oft er talin sanngjörn. Í þessu vídeói er fjallað um ranga sjónvarpsfrétt sem vakti mikla athygli. Fréttaþulurinn notar stutt myndskeið til að kynna efni fréttarinnar.

Endurblöndun

Andrés önd hittir Glenn Beck í Right Wing Radio Duck

eftir rebelliouspixels

Andrés önd hittir Glenn Beck í Right Wing Radio Duck

eftir rebelliouspixels

Þessi endurblöndun inniheldur stutt myndbrot af mismunandi uppruna sem notuð eru til að koma á framfæri nýjum boðskap um áhrif ögrandi mælskulistar á tímum efnahagsþrenginga. Verk sem gefa upprunalegu efni nýja merkingu geta talist til sanngjarnrar notkunar.

Reglur um hvort nota megi efni án leyfis handhafa höfundarréttar eru breytilegar eftir löndum. Verk sem fela í sér ummæli, gagnrýni, rannsóknir, kennslu eða fréttamennsku, svo dæmi séu nefnd, gætu fallið undir sanngjarna notkun í Bandaríkjunum. Í sumum öðrum löndum fyrirfinnst svipað hugtak sem kallast sanngjarnt framferði en aðrar reglur kunna að gilda um það.

Dómstólar styðjast við staðreyndir hvers tilfellis fyrir sig til að ákvarða hvort um sanngjarna notkun sé að ræða. Þú gætir viljað fá lögfræðiráðgjöf frá sérfræðingi áður en þú hleður upp vídeóum sem innihalda höfundarréttarvarið efni.

• Fjórir þættir sanngjarnrar notkunar

  Í Bandaríkjunum er sanngjörn notkun ákvörðuð af dómara sem greinir hvernig þættirnir fjórir koma fram í hverju tilfelli.

  1. Tilgangur og eðli notkunarinnar, þ.m.t. hvort slík notkun er í viðskiptalegum tilgangi eða fræðandi og ekki í ágóðaskyni

  Dómstólar einblína yfirleitt á það hvort notkunin er „ummyndandi“. Það er að segja, hvort hún bætir nýrri tjáningu eða merkingu við upprunalega efnið eða hvort um sé að ræða beint afrit af því. Ólíklegra er að notkun í viðskiptalegum tilgangi sé talin sanngjörn, en þó er hægt að afla tekna af vídeói og njóta um leið verndar sanngjarnrar notkunar.

  2. Eðli höfundarréttarvarða efnisins

  Notkun efnis úr verkum sem byggja að meginhluta á staðreyndum er líklegri til að teljast sanngjörn frekar en notkun skáldverka.

  3. Hversu mikill hluti af höfundaréttarvarða efninu er notaður

  Ef lítill hluti höfundarréttarvarins upprunalegs efnis er fenginn að láni er það líklegra til að teljast sanngjörn notkun en ef hlutinn er umtalsverður. Hins vegar kann jafnvel notkun lítils hluta að vinna gegn sanngjarnri notkun undir sumum kringumstæðum ef umræddur hluti getur talist „inntak“ verksins.

  4. Áhrif notkunar á mögulegan markað eða gildi höfundarréttarvarða verksins

  Ólíklegra er að notkun sem skaðar möguleika rétthafa á að afla tekna af upprunalegu verki sínu teljist sanngjörn notkun. Dómstólar hafa stundum gert undantekningu frá þessum þætti þegar um er að ræða háðsádeilur.

• Ranghugmyndir um sanngjarna notkun

  Ýmsar misvísandi upplýsingar á netinu gætu gefið til kynna að nóg sé að bæta við nokkrum orðum við til að um sanngjarna notkun að ræða. Þú getur í raun ekki veifað neinum töfrasprota sem tryggir að sanngjörn notkun eigi við um þig þegar þú notar höfundarréttarvarið efni sem þú átt ekki. Dómstólar munu taka tillit til þáttanna fjögurra sem lýst er hér að ofan og vega þá og meta í hverju tilfelli fyrir sig. Hér eru nokkrar algengar ranghugmyndir:

  Ranghugmynd 1: Ef ég vísa í eiganda höfundarréttarins er um sanngjarna notkun að ræða.

  Eins og sýnt var hér að ofan er umbreyting yfirleitt lykilatriði þegar greina skal sanngjarna notkun. Ef vísað er til eiganda höfundarréttarvarins verks er ekki sjálfkrafa um sanngjarna notkun að ræða ef verkið er óbreytt. Setningar eins og „öll réttindi tilheyra höfundi“ og „ég er ekki eigandi“ þýða hvorki að rétt notkun eigi við um notkun þína á efninu né að þú hafir leyfi frá handhafa höfundarréttar.

  Ranghugmynd 2: Ef ég birti fyrirvara um vídeóið er notkun mín sanngjörn.

  Eins og tekið var fram hér að ofan, munu engin töfraorð gera þetta að verkum. Með því að birta þættina fjóra um sanngjarna notkun eða setninguna „efninu er ekki ætlað að brjóta í bága við höfundarrétt“ í vídeóinu þínu muntu ekki vernda þig fyrir höfundarréttark

  Ranghugmynd 3: Efni sem notað er „til afþreyingar“ eða „ekki til gróða“ er sjálfkrafa sanngjörn notkun.

  Dómstólar munu meta hvort notkun þín sé rétt með því að íhuga vandlega tilganginn með notkun þinni, en einnig er nauðsynlegt að taka tillit til hinna þáttanna þriggja. Þótt þú skilgreir efnið sem þú hleður upp sem „einungis til afþreyingar“, svo dæmi sé tekið, er ólíklegt að dómstóllinn skipti um skoðun varðandi sanngjarna notkun. Á sama hátt er efni sem „ekki er til gróða“ litið jákvæðari augum en ella en það er ekki vörn í sjálfu sér.

  Ranghugmynd 4: Ef ég bæti frumsömdu efni við höfundarréttarvarið verk eftir einhvern annan er notkunin sanngjörn.

  Þó svo að þú hafir bætt efni eftir þig við efni einhvers annars getur verið að ekki sé um sanngjarna notkun að ræða, sérstaklega ef efnið sem þú býrð til inniheldur ekki ný orð, nýja skilgreiningu eða nýjan boðskap miðað við upprunalega efnið. Eins og í öllum öðrum tilfellum sem fjallað er um hér mun dómstóllinn taka til greina þættina fjóra og magn upprunalegs efnis til að meta notkunina.

• Ítarupplýsingar

  Ef þú vilt fá ítarlegri upplýsingar um sanngjarna notkun má finna gnótt af þeim á netinu. Þú gætir haft áhuga á að kynna þér:

  • Reglur um bestu venjur varðandi sanngjarna notkun vídeóa á vefnum frá Center for Media and Social Impact
  • Nákvæm útskýring á þáttunum fjórum frá Digital Media Law Project

  Vísað er til ofangreindra síðna til fræðslu einungis og þær eru ekki studdar af YouTube.