Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 116.227 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Гравитационен бран — бранување на закривеноста на време-просторот кој се придвижува како бранови, кои се движат од изворот. Можноста за постоење на гравитациони бранови е првпат спомната во 1893 година од страна на Оливер Хевисајд кој ја искористил споредбата меѓу обратнопропорционалноста на квадратот на законите за гравитација и електричество. Во 1905 година Анри Поанкаре прв ги преложил гравитационите бранови (ondes gravifiques) кои се оддадени од тела и се движат со брзина на светлината според Лоренцовите трансформации. Нивното постоење е предвидено во 1916 година од страна на Алберт Ајнштајн врз основа на теоријата на општата релативност, гравитационите бранови ја пренесуваат енергијата како „гравитационо зрачење“. Постоењето на гравитационите бранови е можна последица на Лоренцовата коваријанса на општата релативност бидејќи ја воведува идејата за конечна брзина на движењето и физичките заемодејства со тоа движење. За споредба, гравитационите бранови не можат да постојат во Њутновата теорија за гравитација, која тврди дека физичките заемодејства се движат со бесонечни бризини.

Пред директонот забележување на гравитационите бранови имало непосредни докази за нивното постоење. На пример, мерењата на Хулс–Тејлоровиот двоен систем предвидувале дека гравитационите броеви се повеќе од хипотетичка замисла. Можните извори за забележување на гравитационите бранови биле системите од двојни ѕвезди составени од бели џуџиња, неутронски ѕвезди и црни дупки. На 11 февруари 2016 година, здружените екипи во соработка ЛИГО и Вирго објавиле дека успеале за првпат директно да ги забележат гравитационите бранови кои потекнувале од пар на црни дупки кои биле во процес на спојување, користејќи ги детекторите на Напредниот ЛИГО. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Осветлени рабови од хартија (апстрактна фотографија).
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека зборот савана е од таинско потекло, и првично се однесувал на рамничарски подрчаја во Панама, каде денес нема таков биом?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
...дека пред да се самоубие, англискиот неокласицистички сликар Џон Вилијам Годвард напишал „на светов нема доволно место за мене и Пикасо“?
...дека големиот древномакедонски војсководец Кратер е роден кај Рупишта, Костурско?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал „Обденица“
...дека бамбусот е најбрзорастечко растение на светот, и може да расте по еден метар дневно?
...дека францускиот астроном Никола Луј де Лакај открил дури 14 соѕвездија?
...дека Хенри VI станал крал на возраст од само 9 месеци?
...дека ѕвезденото јато Плејади македонскиот народ го нарекувал „Квачка“?
...дека Гренланд е најголемиот остров на светот?
...дека вистинското име на Фреди Меркјури е Фарух Булсара?
...дека 98 % од познатите потенцијално опасни тела не се закана по Земјата во следните 100 години?
...дека Хипарх се смета за основач на тригонометријата?
...дека Св. Антипа Пергамски се смета за заштитник на забарите и оние со забоболка?
...дека најголемиот дел од Антарктикот се смета за пустина?
...дека индиското име на Индија е Барат (भारत)?
...дека годинава Википедија прослави 20 години постоење?
...дека првиот театар во Скопје („Ада Кафе“) е отворен во 1906 година?
...дека градот Пешкопеја во денешна Албанија во средновековието се нарекувал Пресоленград?
...дека Наум Миладинов (1817-1897), братот на Димитар и Константин Миладинови, бил првиот запишувач на македонските народни песни во музичка нотација?
...дека бојата тегет е наречена по видниот австриски адмирал Вилхелм фон Тегетоф?
...дека птиците се диносауруси?
...дека факсот е измислен 11 години пред телефонот?
...дека во 1000 г. Охридската патријаршија излегувала на 4 мориња (Егејско, Јонско, Јадранско и Црно)?
...дека охридското село Велмеј има дури 26 археолошки наоѓалишта?
...дека Блаженствата се девет препораки на Христос („Блажени се...“) изречени во неговата Беседа на гората?
...дека според три различни преданија, во гробницата „Струмин гроб“ е закопана сестра на Крале Марко, ќерка на властелин од периодот пред средновековието или принцот Персеј, роднина на Александар Македонски?
...дека кај тиквешкото село Росоман се наоѓало едно од двете речни пристаништа во Вардарска Македонија, од кое се испорачувале земјоделски производи во Солун сè до 1912 година?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 11 август 2021 г.

Настани:

480 п.н.е.	Персијците под водство на Ксеркс извојуваат победа над Спартанците под водство на кралот Леонид, чии војници се бореле до смрт, во Термопилската битка.
1918	Прва светска војна: Завршува Битката кај Амјен.
1929	Бејб Рут станува првиот бејзболист во историјата со повеќе од 500 претрчувања.
1934	Отворен е федералниот затвор на островот Алкатраз во Калифорнија.
1941	Британскиот премиер Винстон Черчил и претседателот на САД Франклин Рузвелт ја формулираа прочуената „Атлантска повелба“, чии начела ги прифатија и Обединетите нации во својата Декларација од 1945 година. Три дена подоцна, тие ја потпишаа повелбата.
1960	Чад прогласува независност.
1966	Џон Ленон одржува конференција за печат во Чикаго и се извинува за својата изјава од 4 март во која вели дека Битлси се попопуларни од Исус.
1972	Последната американска воена копнена единица го напушта Јужен Виетнам.
1999	Целосно затемнување на Сонцето во Европа и Азија.
2003	НАТО презема команда над мировните сили во Авганистан. Тоа е прва интервенција надвор од Европа во 54 годишната историја на НАТО.

Родени:

1814	Иван Мажураниќ — хрватски писател.
1858	Кристијан Ејкман — холандски доктор и Нобелов лауреат.
1883	Ернст Штадлер — германски поет.
1902	Норма Ширер — канадско-американска филмска глумица.
1926	Арон Клуг — британски хемичар.
1928	Риза Идризи — учесник во НОВ.
1931	Фимчо Муратовски — македонски диригент.
1933	Божидар Тодоровски - Бодле — македонски поет.
1934	Данило Бата Стојковиќ — српски глумец.
1946	Милан Гутовиќ — српски глумец.
1947	Јоргос Караџаферис — грчки политичар.
1949	Ѓорѓи Спасов — македонски политичар.
1950	Стив Возњак — информатички пионер и основач на фирмата „Apple“ заедно со Стив Џобс.
1954	Џо Џексон — англиски музичар и композитор.
1957	Жарко Башески — македонски вајар.
1960	Томислав Ивковиќ — хрватски фудбалски голман и тренер.
1964	Сашо Пижевски - Пиже — македонски шоумен.
1967	Масимилијано Алегри — италијански фудбалер и тренер.
1971	Лидија Димковска — македонска поетеса.
1976	Иван Кордоба — колумбиски фудбалер.

Починале:

1578	Педро Нуњес — португалски математичар.
1844	Јернеј Копитар — словенечки преродбеник.
1898	Никола Филипчев — македонски револуционер.
1919	Ендрју Карнеги — шкотски индустријалец и филантроп.
1939	Џаноберто Бугати — италијански конструктор на автомобили.
1956	Џексон Полок — американски уметник, претставник на апстрактниот експресионизам.
1987	Живко Чинго — истакнат македонски прозаист и драмски писател.
1996	Баба Ванѓа — македонско-бугарска јасновитка.
2010	Хорас Лант — американски славист и македонист.
2014	Владимир Беара — југословенски фудбалер и тренер.
2014	Робин Вилијамс — американски глумец.
2019	Гордан Михиќ — српски и југословенски сценарист.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич