1969
|
1969 | |
|---|---|
| Ans : 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 Decennis : Cronologia mesadièra : Cronologias tematicas : Autres calendièrs : | |
Aquesta pagina concernís l'an 1969 del calendièr gregorian.
Eveniments[modificar | modificar la font]
Occitània[modificar | modificar la font]
França[modificar | modificar la font]
Euròpa[modificar | modificar la font]
Africa[modificar | modificar la font]
Sodan[modificar | modificar la font]
Après aperaquí cinc annadas de caòs politic e d'impossibilitat de formar un govèrn estable, lei civius perdiguèron tornarmai lo poder au profiech dei militars menats per lo coronèu Gaafar Nimeiry que capitèt un còp d'estat (25 de mai). Nimeiry establiguèt un regime autoritari e enebiguèt totei lei partits politics. Pasmens, chausiguèt rapidament de s'apielar sus lei comunistas per faciar l'oposicion dei Fraires Musulmans e deis autrei movements islamistas, especialament lei madistas que se gropavan sus l'illa d'Aba.
Arts[modificar | modificar la font]
Literatura[modificar | modificar la font]
Publicacion de Sason de la migracion vèrs lo nòrd, òbra principala de l'escriban sodanés Tayeb Salih (1929-2009). Aqueu libre es vengut una òbra majora de la literatura internacionala e donèt a Tayeb Salih l'estatut d'autor major de la literatura aràbia.
Sciéncias e tecnicas[modificar | modificar la font]
Astronomia[modificar | modificar la font]
Lo 20 de julhet, capitada de la mission lunara estatsunidenca Apollo 11 Buzz Aldrin, Michael Collins e Neil Armstrong) que se pausèt dins la Mar de la Tranquillitat. Permetèt la premiera exploracion umana d'una autra planeta. Lo 14 de novembre, novèla capitada d'una mission Apollo (Apollo 12) que se pausèt dins la region d'Oceanus Procellarum.
Fotografia de l'equipatge de la mission Apollo 11 (Buzz Aldrin, Michael Collins e Neil Armstrong).
Fotografia dau tir de la mission Apollo 11.
Fotografia de Buzz Aldrin sus la Luna.
Fotografia de Buzz Aldrin e dau module lunar d'Apollo 11.
Fotografia de l'equipatge de la mission Apollo 12.
Informatica[modificar | modificar la font]
Desvolopament de la premiera version dau sistèma operatiu Unix. Invencion dau lengatge de programacion Pascal per l'informatician Niklaus Wirth (nascut en 1934).
Medecina[modificar | modificar la font]
Premiera implantacion d'un còr artificiau per lo mètge estatsunidenc Denton Cooley. Lo còr implantat èra fòrça pesuc (250 kg per lo compressor) mai permetèt au pacient d'esperar 62h l'ensèrt d'un còr. Pasmens, lo pacient moriguèt 32h après l'ensèrt en causa d'una infeccion dei palmons agravadas per leis immunosupressors.
Economia[modificar | modificar la font]
Naissenças[modificar | modificar la font]
- 1 de genièr - Verne Troyer, actor american
- 3 de genièr - Michael Schumacher, pilòt alemand de Formula 1
- 5 de genièr - Marilyn Manson, cantaire american
- 23 de genièr - Ariadna Gil, actritz catalana e espanhòla
- 1 de febrièr - Gabriel Batistuta, fotbolaire argentin
- 11 de febrièr - Jennifer Aniston, actritz americana
- 1 de març - Javier Bardem, actor espanhòl
- 20 de març - Fabian Galtièr, jogaire de rugbi occitan
- 24 de març - Ilir Meta, primièr ministre d'Albania
- 25 d'abril - Renée Zellweger, actritz americana
- 14 de mai - Cate Blanchett, actritz australiana
- 8 de junh - J. P. Manoux, actor american
- 14 de junh - Steffi Graf, jogaira de tennis alemanda
- 15 de junh - Cédric Pioline, jogaire de tennis francés
- 15 de junh - Bashar Matti Warda, avesque d'Erbil
- 18 d'agost - Edward Norton, actor american
- 28 d'agost - Jack Black, actor american
- 10 de setembre - David Trueba, realizator espanhòl
- 25 de setembre - Catherine Zeta-Jones, actritz britanica
- 1 d'octobre - Marcus Stephen, president de Nauru
- 30 d'octobre - Stanislav Gross, primièr ministre de la Republica Chèca
- 7 de novembre - Ferriol Macip i Bonet, grafista, traductor, musician e jornalista catalan
- 28 de decembre - Linus Torvalds, desvolopaire del sistèma Linux
- Guido Rimonda, violonista italian
- Lu Siqing, violinista chinés
Decèsses[modificar | modificar la font]
- 2 de febrièr - Boris Karloff, actor britanic (n. 1887)
- 26 de febrièr - Levi Eshkol, primièr ministre d'Israèl (n. 1895)
- 26 de febrièr - Karl Jaspers, filosòf alemand (n. 1883)
- 28 de març - Dwight D. Eisenhower, general e president dels Estats Units (n. 1890)
- 5 d'abril - Rómulo Gallegos, president de Veneçuèla (n. 1884)
- 2 de mai - Franz von Papen, cancelièr alemand e primièr ministre de Prussia (n. 1879)
- 22 de junh - Judy Garland, actritz e cantaira americana (n. 1922)
- 2 de julhet - Mikio Naruse, cineasta japonés (n. 1905)
- 3 de julhet - Brian Jones, musicial de la banda The Rolling Stones (n. 1942)
- 6 d'agost - Theodor Adorno, sociològ e filosòf alemand (n. 1903)
- 9 d'agost - Sharon Tate, actritz americana (n. 1943)
- 9 d'agost - Cecil Frank Powell, fisician britanic, Prèmi Nobel (n. 1903)
- 17 d'agost - Otto Stern, fisician alemand, Prèmi Nobel (n. 1888)
- 3 de setembre - Ho Chi Minh, cap del Vietnam del Nòrd (n. 1890)
- 22 de setembre - Adolfo López Mateos, president de Mexic (n. 1910)
- 21 d'octobre - Jack Kerouac, escrivan american (n. 1926)
- 17 de decembre - Arthur da Costa e Silva, president de Brasil (n. 1902)
Prèmi Nobel[modificar | modificar la font]
- Prèmi Nobel de Fisica : Murray Gell-Mann
- Prèmi Nobel de Quimia : Derek Harold Richard Barton, Odd Hassel
- Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Max Delbrück, Alfred D. Hershey, Salvador E. Luria
- Prèmi Nobel de Literatura : Samuel Beckett
- Prèmi Nobel de la Patz : Organizacion Internacionala del Trabalh
- Prèmi Nobel d'Economia : Ragnar Anton Kittil Frisch, Jan Tinbergen
