Η πειθώ στα χρόνια των Μνημονίων: Ή, γιατί στηρίζω το ΚεΦιΜ.

Αντί εισαγωγής

Η πρώτη μου δουλειά ήταν η καλύτερη. Το σχολείο μου είχε (και έχει ακόμη) έναν επιτυχημένο ρητορικό όμιλο* και στη συμμετοχή μου σε αυτόν χρωστάω πολλές από τις σημαντικότερες φιλίες και εμπειρίες της ζωής μου. 

Όταν ήρθε η σειρά μου να προπονήσω τον όμιλο, προέτρεπα τους μαθητές να μην αναλώνονται στη συλλογή στατιστικών στοιχείων και ο ίδιος τα χρησιμοποιούσα πολύ σπάνια. Υπήρχαν πρακτικοί λόγοι γι' αυτό (δύσκολα διασταυρώνονται στοιχεία στη μέση της συζήτησης), ύπήρχε όμως και η εκπαιδευτική διάσταση. Το ζητούμενο ήταν να καταλάβει κανείς πώς δομείται ένα επιχείρημα, από που αντλεί την ισχύ του, και πώς μπορούν να εντοπιστούν οι αδυναμίες του - όχι να μάθει απέξω νούμερα και παραπομπές. Oι μαθητές αναλάμβαναν στην τύχη την πλευρά του θέματος την οποία θα υπερασπίζονταν. Όχι για να μάθουν τάχα ότι δεν υπάρχει αλήθεια, αλλά για να μάθουν ότι ο συνάνθρωπός μας πολλές φορές πρώτα διαμορφώνει 'θέσει' την άποψή του κι εκ των υστέρων μαθαίνει να την υπερασπίζεται. Ο δημόσιος διάλογος δε, ακολουθεί τον κανόνα του Kuhn: ένα υπόδειγμα νικιέται από ένα άλλο υπόδειγμα, από ένα πιο ελκυστικό αφήγημα. Δεν νικιέται από τα δεδομένα που δεν εξηγεί. 

Δεν έχω αλλάξει γνώμη, παρά τα φαινόμενα. 

Το ιστολόγιο αυτό δεν ξεκίνησε για να κάνω fact-checks και να γράφω σεντόνια. Η κρίση όμως, και ειδικά οι επικοινωνιακοί εμφύλιοι του 2010—12 και του 2015, τα έφεραν όλα αυτά στο προσκήνιο από ανάγκη. Ο κόσμος έμαθε να πιστεύει κυριολεκτικά τέρατα. Βασικά στοιχεία, προσβάσιμα κατ' αρχήν, έλειπαν από την επιχειρηματολογία και την αντίληψη κάθε πλευράς. Τα ηλεκτρονικά μέσα, ακόμη κι εκείνα με ονόματα βαριά σαν πιεστήριο, σπάνια παρέθεταν πρωτογενείς πηγές. Η κοντόφθαλμη λογική τους ακόμη και τώρα είναι ότι ένας επισκέπτης που ξεροσταλιάζει παθητικά στις σελίδες τους είναι πολυτιμότερος από κάποιον που αλλάζει σελίδα για να εξετάσει τις πηγές τους. 

Τι μένει να πούμε;

Κι όμως σιγά σιγά η σκόνη καταλαγιάζει. Οι Έλληνες έχουν μάθει την ορολογία της κρίσης και ποιά νούμερα πρέπει να προσέχουν σαν ηλικιωμένοι που κάνουν συχνά εξετάσεις. Οι πάλαι ποτέ αντιμνημονιακοί υπογράφουν μνημόνια και τα υπερασπίζονται ψελλίζοντας λόγια που τους μάθαμε εμείς, οι γερμανοτσολιάδες - προδότες - νεφελίμ - ανάλγητοι φιλελέρες. Το κακό ΔΝΤ έγινε καλό ΔΝΤ, και σιγά σιγά απλά ΔΝΤ. Μετά από επτάμιση χρόνια, οι Έλληνες όσες πληροφορίες ήθελαν να μάθουν πάνω-κάτω τις έχουν μάθει. 

Στο μεταξύ οι Έλληνες φιλελεύθεροι χάσαμε τη μάχη για τη νοηματοδοσία της Κρίσης. Σε μια Βουλή με Λεβέντη, Νικνικ, Πόρτα-Πόρτα και Χρυσαυγίτες έχουμε ελάχιστους βουλευτές και κανένα γνήσια δικό μας κόμμα. Ο Έλληνας δέχτηκε, με τα πολλά, ότι το κράτος ξόδευε περισσότερα από όσα εισέπραττε κι ότι δεν παίζει να μας χαρίσει λεφτά ο Πούτιν ή να πλουτίσουμε από τα πετρέλαια του Αιγαίου.Αλλά μετά από επτά χρόνια κρίσης δεν τον νοιάζει ποιός έφταιξε ούτε τι έπρεπε να είχε γίνει διαφορετικά. 

Επειδή όμως όραμα για την επόμενη μέρα δεν υπάρχει, έχουμε ακόμη μια ευκαιρία να κάνουμε κάτι χρήσιμο για τη χώρα. Η κουβέντα που κάναμε ως τώρα πρέπει να τελειώνει και να δώσει τη θέση της σε έναν εντελώς διαφορετικό διάλογο. 

Ο Κιμ δεν θα πατήσει το κουμπί

Για να δούμε τι είδους διάλογος πρέπει να ξεκινήσει, ας σκεφτούμε τι θα συμβεί αν κάποτε τελικά 'νικήσουμε' ιδεολογικά. Θα πεθάνουν από τη ντροπή τους οι επιτήδειοι κρατιστές και οι συμπολίτες μας που τους έφεραν στην εξουσία; Θα αυτοεξοριστούν όλοι μαζί στη Βενεζουέλα, την Ουγγαρία ή έστω τη Σουηδία (ανάλογα τον καημό του ο καθένας); Θα αποσυρθούν σε μοναστήρια διαβάζοντας προφητείες; Θα δεχτούν την τεχνοκρατική μας ανωτερότητα και θα μας παρακαλέσουν να τους κυβερνήσουμε; Ή μήπως θα πατήσει το κουμπί ο Κίμ, αδειάζοντας την Ελλάδα για να εποικιστεί από πιο άξιους φιλελεύθερους πολίτες εισαγωγής; 

Μα τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα γίνει, κι ευτυχώς. Η χώρα μ' αυτά και μ' αυτά θα συνεχίσει να υπάρχει - πιο γερασμένη, πιο φτωχή- και οι ιδεολογικοί μας αντίπαλοι μαζί της. Δεν μας περιμένει ούτε φιλελεύθερη, ούτε εθνικιστική, ούτε σοσιαλιστική, ούτε αναρχική επανάσταση στο τελος του δρόμου. Αφού έχουν έτσι τα πράγματα, τριών ειδών τακτικές μας απομένουν: συνεργασία, δολιοφθορά και προσηλυτισμός. 

Είμαστε λίγοι

Συνεργασία και δολιοφθορά είναι δύο εκδοχές της ίδιας τακτικής - οι φιλελεύθεροι αναρριχώνται στην εξουσία καβάλα σε ένα μεγαλύτερο κόμμα - είτε ως εταίροι του σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό, είτε καταλαμβάνοντας εκ των έσω την ηγετική του ομάδα.

Δεν θέλω να αδικήσω όσους σκέφτονται έτσι. Το ελληνικό πολίτευμα είναι τόσο άνισα στημένο κατά των μικρών πολιτικών δυνάμεων που δεν αφήνει περιθώρια για ελπίδα. Ξεχνούν όμως πόσο λίγοι είμαστε (δείτε σχετικά εδώ). Περίπου ένα 6%-7% του εκλογικού σώματος είχαν φιλελεύθερες αξίες το 2008 και στα κοινωνικά και στα οικονομικά ζητήματα . Ίσως φτάσαμε στο 9%-10% το 2015 και εκεί βρισκόμαστε ακόμη το 2017. Οι περισσότεροι φιλελεύθεροι (που όντως ψηφίζουν) υποστηρίζουν τη ΝΔ, όμως μειοψηφούν σημαντικά μεταξύ των ψηφοφόρων της (ήταν λιγότερο από το 20% του συνόλου το 2008, λίγο παραπάνω το 2015, λιγο λιγότεροι το 2017). 

Για να μην σας κουράζω: κανένα κόμμα εξουσίας δεν πρόκειται να αλλάξει δραστικά πορεία για το χατίρι μας. Καλή τύχη στον Κυριάκο, αλλά μην έχετε αυταπάτες. Η δουλειά των κομμάτων εξουσίας δεν είναι να κάνουν ιδεολογικές επαναστάσεις, αλλά να χτίζουν, με μπαλώματα και με εκπτώσεις, συμμαχίες μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που για λίγο βρίσκουν κοινό τόπο σε πέντε δέκα αιτήματα. Αυτό δεν είναι ελάττωμα της δημοκρατίας - το αντίθετο.

Η λύση του προσηλυτισμού, όσο δύσκολη κι αν φαντάζει, έχει περισσότερες προοπτικές και είναι απόλυτα συμβατή με τις άλλες δύο. Για να το πω αλλιώς: δεν χρειάζεται οι φιλελεύθεροι να συμφωνήσουμε σε πρόσωπα ή κόμματα αν καταφέρουμε να φτιάξουμε σιγά σιγά ένα πραγματικό, ζωντανό κίνημα που θα φέρει κι άλλους συμπολίτες μας σε επαφή με τις ιδέες μας. Ένας ισχυρός πόλος ψηφοφόρων που είναι συνεπείς σε πέντε απλά αιτήματα και μπορούν να συνεννοηθούν σε βασικό επίπεδο με τους συμπολίτες τους θα αναγκάζει πάντα σε συμβιβασμούς τα κόμματα εξουσίας κι ας μην τα ψηφίσει ποτέ.

"Έχετε δύο λεπτά να σας μιλήσω για τον Κύριο και Σωτήρα μας, την ελεύθερη αγορά;" 

Αν διαλέξουμε την επιλογή της της πειθούς, ο δρόμος μας είναι ανηφορικός. Επτά χρόνια τώρα δεν καταφέραμε να πείσουμε πολλούς συνανθρώπους μας. Οι επικλήσεις της 'κοινής λογικής', η οχύρωση πίσω από στατιστικές, ακόμη και οι εξαγριωμένες επιθέσεις σε 'σανοφάγους' και 'γίδια', όλα αυτή την αδυναμία μας δείχνουν - να πείσουμε, να διδάξουμε ανθρώπους έξω από τον κύκλο μας. Δεν σας κάνω τον έξυπνο - εγώ τα έκανα πρώτος αυτά τα λάθη. Πρέπει όμως να τα αφήσουμε πίσω μας. 

Η "κοινή λογική" είναι η χειρότερη από τις αυταπάτες μας. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που νομίζουμε. Η ελευθερία κι ο αυταρχισμός του έρχονται εξίσου αυθόρμητα και αβίαστα. Δεν έχει ούτε φυσικό αισθητήριο της αλήθειας ούτε φυσική ροπή προς αυτήν. Το μόνο που ενστικτωδώς αφουγκραζόμαστε στο λόγο του άλλου είναι η βιολογική, κοινωνική, ή ιδεολογική μας συγγένεια - ενστικτωδώς ξεχωρίζουμε τους 'δικούς μας' από τους 'αλλους'. Ακριβώς γι αυτό το λόγο, οι άνθρωποι δεν αλλάζουν γνώμη πάνω στην κουβέντα, επειδή τους έπεισες με τη ρητορική μαεστρία σου, την τετράγωνη λογική σου ή τα τεκμήριά σου. Μπορούν όμως να πειστούν για την καλή σου προαίρεση, ή τη βαθειά σου γνώση, και να αρχίσουν να σε ακούν πιο προσεκτικά.

Ο πραγματικά πειστικός λόγος δεν είναι λοιπόν ο λόγος που αλλάζει γνώμη στον άλλο, αλλά αυτός που τον μπολιάζει με αμφιβολία ή περιέργεια, ή τον κάνει να σκεφτεί με τρόπο που δεν έχει ξανασκεφτεί ποτέ. Που ταράζει τον απαθή. Η πειθώ δημιουργεί μια διαφορά δυναμικού, ας το πούμε έτσι, ανάμεσα στις πεποιθήσεις που έχει, ή ανάμεσα στις πεποιθήσεις και τις πράξεις του. Το τι θα κάνει με αυτή την ενέργεια δεν μπορείς να το καθορίσεις με την πειθώ. Μπορεί (σπάνια) να αλλάξει στάση. Μπορεί (συχνότερα) να αναζητήσει επιπλέον επιβεβαίωση για τις απόψεις του. Μπορεί να σε αποφεύγει ή να σε περιθωριοποιήσει. 

Η αυταπάτη της κοινής λογικης όμως μας περιορίζει και με πιο σημαντικούς τρόπους. Αφενός δεν έχουμε πάντα δίκιο. Αφετέρου ο δημόσιο διάλογος δεν χτίζεται στη βάση της λογικής.

Πώς δουλεύει ο δημόσιος διάλογος

Σκεφτείτε λίγο τι γνωρίζουμε για τη δυναμική του δημόσιου διαλόγου στις μέρες μας. Ο Galam (2013) πχ μας λέει ότι όταν ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται υπό συνθήκες αβεβαιότητας, αργά ή γρήγορα υπερισχύει η πλευρά με τους περισσότερους παθιασμένους οπαδούς. Οι Guazzini et al (2015) εξηγούν ότι δεν είναι η προσωπικότητα του άλλου που τον κάνει παθιασμένο. Είναι η θέση του στο δίκτυο. Η προσωπικότητα καθορίζει μόνο σε τίνος την επιρροή θα είναι πιο δεκτικός. Ανακαλύπτουμε λοιπόν αυτό που ξέρουν όλες οι θρησκείες, όλες οι συμμορίες, όλες οι μονάδες ειδικών δυνάμεων, και όλες οι ποδοσφαιρικές ομάδες, είναι ότι κανείς είτε ανατρέφεται μέσα σε έναν χώρο είτε μυείται σε αυτόν με σύμβολα, αφηγήματα και τελετουργίες. Αμφότερες είναι κοινωνικές και όχι λογικέ ή μηχανικές διαδικασίες. 

Αυτό ισχύει και για "πεφωτισμένες" τάχα απόψεις όπως οι δικές μας. Η "γενιά της easyjet" γουστάρει Ευρώπη και ανοιχτά σύνορα γιατί μυήθηκε σε αυτήν σε στιγμές καθοριστικές - στις σπουδές, σε περιπετειώδεις νεανικές διακοπές, σε επιχειρηματικά ταξίδια, σε καλοκαιρινούς έρωτες. Όχι επειδή την έπεισαν τα επιχειρήματα υπέρ της Ενιαίας Αγοράς ή επειδή ψάχτηκε καθόλου σε θέματα Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Θα μου πείτε - οι φανατικοί πρέπει τουλάχιστον να είναι αμόρφωτοι ή χαζούληδες. Όσο περισσότερα γνωρίζει κανείς τόσο πιο πολύ νερό βάζει στο κρασί του. Κι όμως, μας λένε οι Kahan et al (2013), αναλύοντας το φαινόμενο της 'στρατευμένης' τεχνικής δεξιότητας. Όσο καλύτερα καταρτισμένος είναι κανείς, τόσο περισσότερο μπορεί να διαστρέψει τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του. Η πόλωση σε καίρια ζητήματα είναι μεγαλύτερη μεταξύ των 'ψαγμένων,' παρά μεταξύ των περαστικών.

Πέρα από την ποσοτική πλευρά του φαινομένου υπάρχει και ποιοτική πλευρά. Όταν ο κόσμος ακολουθεί και αναπαράγει υλικό που επιβεβαιώνει τις απόψεις του και προωθεί ομοϊδεάτες, μοιραία δημιουργούνται γκέτο και μονοκαλλιέργειες ιδεών που γίνονται όλο και πιο ακραίες. Όπως κάθε είδους αιμομιξία, κάθε ανταλλαγή απόψεων μέσα σε αυτούς τους θύλακες αποδυναμώνει τις θέσεις τους - η άμυνα ενάντια στην κριτική γίνεται όλο και περισσότερο όχι μέσω επιχειρημάτων αλλά με κοινωνικούς ελέγχους. Αυτό το βλέπουμε ξεκάθαρα όταν το κάνουν οι 'άλλοι'. Δεν το βλέπουμε ξεκάθαρα όταν το κάνουμε εμείς οι ίδιοι.

Φιλελευθερισμός με φετβάδες δεν γίνεται

Είναι πλέον κοινός τόπος το αφήγημα, ότι τάχα ο φιλελεύθερος κόσμος δεν μπορεί να μιλήσει στον υπόλοιπο επειδή ζει σε μια ελίτ φυσαλλίδα όπου ομοϊδεάτες μιλούν μεταξύ τους. Δεν είμαστε, λέει αυτή η λογική, παρά μια ηχηρή παρέα από επαγγελματίες καλοθελητές ειδικευμένους στο να προσβάλλονται για λογαριασμό τρίτων και να μιλούν υποτιμητικά στους αδαείς. Ή από καλοπληρωμένους και καλοδικτυωμένους αερητζίδες που λένε τεμπέλη και παράσιτο τον κάθε βιοπαλαιστή που δεν δέχεται να του καταστραφεί η ζωή για να τέμνονται στο σωστό σημείο οι καμπύλες της προσφοράς και της ζήτησης. Ο δε 'κανονικός' κόσμος αντιδρά στις εμμονές μας, που του επιβάλλονται συχνά έξωθεν και δια του νόμου, με όλο και πιο προκλητικές και ακραίες εκφράσεις των αντιλήψεών του.

Βλακείες. 

Συμφωνώ οτι χάθηκε κάπου στην πορεία η τέχνη της πειθούς. Είναι λειψός και τελικά επικίνδυνος ένας φιλελευθερισμός που στηρίζεται σε τετελεσμένα, σε εκβιαστικά διλήμματα, σε φιρμάνια και σε δικαστήρια. Όχι επειδή οι εξουσίες δεν οφείλουν να αναγνωρίζουν την πραγματικότητα, και να σέβονται και να υπερασπίζονται ελευθερίες και δικαιώματα. Αλλά επειδή τα νομικά και πολιτικά κεκτημένα χτίζονται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι ωριμάζουν στη συνείδηση της κοινωνίας οι αντίστοιχες ιδέες. Ο φιλελευθερισμός δε όταν νικά κατά κράτος στα χαρτιά γίνεται νωθρός και θρασύς – αρχίζει να απαντά στον ανελεύθερο λόγο πρώτα με τον καταναγκασμό και μετά, πολύ αργά, με την πειθώ. Και όταν συμβεί δύο και τρεις φορές αυτό, άκομψα και δημόσια, ο πολύς κόσμος νοιώθει ότι βάλλεται.

Αν λοιπόν κάποια δικαιώματα κα κάποιες ευκαιρίες δεν μπορούν να περιμένουν να ωριμάσει η κοινωνία, καθήκον μας τότε είναι να κάνουμε πιο γρήγορα το ιδεολογικό μας έργο. Πιστεύω όμως ότι η κοινή γνώμη μπορεί να μεταστραφεί γρήγορα, ακόμη και σε ζητήματα που τον πολύ κόσμο τον ταράζουν βαθιά στην ψυχή του. Δείτε πχ πώς αντέδρασε ο Ελληνικός λαός στο θέμα των προσφύγων - πώς βρεθήκαμε από λαός βασικά φοβικός να είμαστε και πάλι, με τις όποιες παραφωνίες, φιλόξενοι και ανθρώπινοι.

Ποιό είναι λοιπόν το αφήγημά μας;

Το φιλελέ Think Tank Dianeosis δημοσιεύει από το 2015 μια σειρά από εξαιρετικές δημοσκοπήσεις σχετικά με τις πεποιθήσεις και τη νοοτροπία των Ελλήνων - ‘Τι Πιστεύουν οι Έλληνες’. Οι απαντήσεις των πολιτών είναι , ακούω, αντιφατικές – όλοι είμαστε λίγο καπιτάλες, λίγο σοσιαλιστές, λίγο αναρχικοί και λίγο φασίστες. Γνέφουμε όλοι αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, μετράμε απογοητευμένοι τις λιγοστές ‘υγιείς δυνάμεις’ του τόπου και περιμένουμε την επόμενη έκδοση. Δεν είναι αυτή, νομίζω, η σωστή απάντηση.

Η απάντηση είναι ότι οι Έλληνες (και οι υπόλοιποι λαοί επίσης) δεν ‘πιστεύουν’ τίποτε, κι ως εκ τούτου μπορούν να αντιφάσκουν χωρίς πρόβλημα. Για να είμαι πιο σαφής – οι πολίτες μπορεί να έχουν ηθικές ή φιλοσοφικές αρχές που τους κατευθύνουν στις προσωπικές τους επιλογές. Αυτές όμως σπάνια τους είναι χρήσιμες σε μάκρο ζητήματα. Εκεί αντιθέτως οι πολίτες βρίσκουν το δρόμο τους συνδέοντας αφηγήματα – σκεφτείτε τον Ταρζάν να πετά πάνω από τη ζούγκλα πηδώντας από χορτόσχοινο σε χορτόσχοινο.

Όσοι έχετε διαβάσει το Dune του Frank Herbert θα θυμάστε τις μεθόδους των Bene Gesserit – οι ιεραπόστολοί τους πετούν από πλανήτη σε πλανήτη σπέρνοντας πιασάρικους και εύπλαστούς μύθους και προφητείες. Αιώνες μετά, οι πράκτορές τους όπου κι αν προσγειωθούν μπορούν να επικαλεστούν αυτά τα γνώριμα αρχέτυπα για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και το θαυμασμό των ντόπιων. Από τέτοια ‘βαθιά αφηγήματα’ αποτελείται η συνείδηση του μέσου πολίτη. Όποιος ξέρει να τα χειρίζεται, κυβερνά τον κόσμο.

Δεν γνωρίζω να έχουν χαρτογραφηθεί ποτέ σε βάθος τα βαθιά αφηγήματα και οι κοινωνικές ομάδες στις οποίες βρίσκουν απήχηση στην Ελλάδα. Αξίζει όμως. Η χώρα μας έχει φιλελέ αφηγήματα. Για να τα ανακαλύψουμε χρειάζεται να ξαναζωντανέψουμε και μια άλλη, παλιότερη μέθοδο από τις δημοσκοπήσεις και τα focus groups - χρειαζόμαστε φιλελέ λαογράφους.

Χρειάζεται οι φιλελέδες να καταλάβουμε σε βάθος ποια είναι τα βαθιά αφηγήματα που κουβαλάμε σα λαός, ποιά μπορούν να μεταστραφούν σε υγιείς δυνάμεις και ποιά πρέπει να τα πολεμήσουμε. Ιδανικά, αυτή τη δουλειά θα την είχαμε κάνει πριν την κρίση. Τίποτε όμως δεν είναι ιδανικό και πρέπει να πιάσουμε την άκρη του νήματος από κει όπου έχει κατρακυλήσει το τόπι.

Τις καλές εποχές το αφήγημα της Ευρώπης ήταν ένα τέτοιο βαθύ αφήγημα – η τουρκοκρατία και οι πόλεμοι μας απέκλεισαν από την φυσική μας κληρονομιά – εμείς δώσαμε τα φώτα στην Ευρώπη και από γκαντεμιά τώρα τα απολαμβάνουν άλλοι κι εμείς όχι. Ως Ευρωπαίοι πια και κάτω από τη θαλπωρή μιας διαρκούς ειρήνης, εύκολα θα ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. Δεν αρκούσε αύτο το αφήγημα – μόλις βρεθήκαμε σε (τεχνητή, πιστεύω) σύγκρουση με την Ευρώπη κατέρρευσε.

Για να ξανα-ανακαλύψουμε την τέχνη της πειθούς πρέπει να σκεφτούμε βαθιά, να ακούμε προσεκτικά, και να ξαναφτιάξουμε όχι το ένα, λειψό, αφήγημα της προόδου, αλλά πολλά και αλληλλεπικαλυπτόμενα αφηγήματα. Θέλω κι εγώ να συνεισφέρω σε αυτό το έργο.

[Συνεχίζεται]

* στατιστική-μπόνους: το 2009, σύμφωνα με την PISA, το 7.5% των μαθητών της επικράτειας είχαν πρόσβαση σε ρητορικούς ομίλους. 

LIES, DAMN LIES AND INTERVIEWS WITH LEADING ECONOMISTS

Σημείωση: Αν βρεθήκατε σε αυτή τη σελίδα στην προσπάθειά σας να βρείτε τις πηγές της φερόμενης ως συνέντευξης του Mark Weisbrot με τίτλο Η ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΤΙΠΟΤΑ. ΕΣΑΣ ΘΑ ΣΑΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΟΥΜΕ, δείτε την αποστομωτική απάντηση του ίδιου του καθηγητή παρακάτω. Επίσης ρίξτε μια ματιά και σε αυτή τη σελίδα. Βοηθήστε κι εσείς να εξυγιανθεί η Ελληνική μπλογκόσφαιρα, όχι με λογοκρισία, αλλά με αντίλογο.




An endlessly copy+pasted passage has reappeared in Greece in the last few months, worthy of our blogosphere's great tradition of making stuff up and of LOLGreece’s smaller but proud tradition of calling Orange Blog writers out for the untalented amateurs that they are.


In summary, the piece, entitled ‘Argentina was nothing – you will BE wipeD out!’ cites an interview, supposedly with Mark Weisbrot, co-director of the Center for Economic Policy Research.


“Weisbrot” is quoted as saying that the IMF intervention in Greece will be cataclysmic in its consequences, uprooting the Greek welfare state and abandoning the Greek people to exploitation from all angles through the labour market, asset and resource sell-offs, and the drugs trade – unless, that is, we band together in violent resistance and demand the payment of reparations from Germany.


First things first. The document is a hoax. How do I know? Because Weisbrot himself says so. This is obvious even to a fairly casual Googler.


Clue no. 1 that this is a hoax originated by illiterate idiots:


“Weisbrot” writes:

“Indeed [I hear] simultaneously in many circles in Geneva where I live, that Switzerland will give as a gift to Greece, without [claim of] restitution, 100 billion, not to lead a European country, with such tragic consequences, [into] the mouth of the lion.”

No Greek post-bailout meme is complete without a miraculous 'no-strings money' theory. First we had the Russians and the Chinese, and now an even more incredible candidate. In this one, "Weisbrot" claims that he has heard rumours of a EUR100bn bailout of Greece, no strings as per usual (in fact in this case we would wouldn’t even pay the principal back), which would see Switzerland, a non-EU and non-Eurozone member, hand over 28% of its GDP to us, just to keep the Euro from collapsing. Quite how the Swiss would find this money, let alone justify the transaction to their people, is never made clear but I guess we are to assume that, since Switzerland is where every high-net-worth individual’s savings end up, the Swiss have access to endless amounts of cash. This Underpants Gnome logic would be dismissed out of hand in any rational discourse, but for some in Greece it represents pretty mainstream thinking.


My theory is that the Swiss have been dragged into this ridiculous hoax because of the Swiss Central Bank’s desperate attempts to keep its currency competitive and its lenders from recognising huge losses as the Euro and Eastern European currencies came under pressure and wrath-of-God money started flowing out of the rest of Europe and into Switzerland. The Swiss Central Bank did make purchases that are not orders of magnitude below EUR100bn, so perhaps a desperately confused mind could link their purchases to Greece’s IMF loan.


That a leading economist would ever need to cite Genevan gossip on an issue as big as this one is ridiculous. And the fact that no newspapers or other news outlets, let alone the bond markets, have picked up on this monumental aid offer is beyond belief. But even if one overlooks this, there’s the very small matter of Weisbrot’s residence. Mark Weisbrot doesn't actually live in Geneva. He just doesn't. He lives in the States, where he works, and although he spends a great deal of time in South America he most definitely doesn't do so in Switzerland.


Clue no. 2 that this is a hoax promoted by illiterate idiots:

“[of] the IMF the impression [was] that the Argentines believe[d] [us to be their] saviors.”

“They all [felt] that we [had] saved the country [which] was corrupt and [had] incompetent governments. It was incredible what correspondents broadcast, when we saw the truth with our eyes on every street in every neighborhood. You need to wake up in Greece now before it's too late, must at all costs avoid the IMF.”

Amazingly, the article seems to imply that Weisbrot himself worked for the IMF, and earlier editions say this explicitly. This is of course also not true.


I believe this muppetry arises from a confusion of Weisbrot’s testimony, and his links to Oliver Stone’s South of the Border, with the similarly-themed but much less factual Confessions of an Economic Hitman by John Perkins, which was recently broadcast in documentary form in Greece, to a very positive reception by our chattering classes. In fact, it is probably this that reignited the “Weisbrod” interview meme.


Thanks to the excellent work of Diagoras and a public apology from ireporter to its readers, I now know that the hoax started when a real Weisbrot interview was posted in February 2010 here alongside an unattributed set of a comments which Olympia attributes elsewhere to an ex-IMF Vice President. Due to the two men sharing a salutation ("professor"), and the lack of a clarification to the effect that they are two separate sources, third parties including myself have deduced that all of the quotes in this article were attributed to Weisbrot. While I cannot know what the intention was, I note that Olympia also posted this, in which they claim to be the originators of the Weisbrot interview.

Whatever the case, one third party did believe the interview to be Weisbrot's and helped it go viral. Bits of the Olympia post were mixed with bits of another article by a well known Greek journo and then published, in April 2010, by ireporter (who, to their credit, have issued a full correction here). The hoax article then went briefly underground where it mutated around May and then circulated via email, probably until June 2010. I can trace the mutation to May 2010 because a reference to mass layoffs in the definitive version suggests it must be more recent than mid April but the reference to Swiss monetary intervention makes it earlier than June.

The first blog coverage of the 'definitive' version of the hoax was in that very month, and it appears to me to be this one.  But as with all things ill-researched and sensational, this story quickly made it onto Tro-ma-ktiko, our premier ‘Orange’ blog. In fact, it was published twice by the ever-astute Tro-ma-ktiko staff: once in Nov 2010, and once in March 2011, this time with a photo of Weisbrot in mid-press-conference, which would imply to the casual reader that his statements were official and on-the-record. Both instances were in fact published after Weisbrot himself had been interviewed by Epsilon and categorically stated that the ‘interview’ reported by Orange Blogs was a hoax. Even worse, it’s since been taken up by the Greek Union of Chemical, Pharmaceutical, Cosmetic and Related Company Employees (in Greek here and in Google-translated English here) and will no doubt be with us for ever more.
 

It is possible to trace the 2011 resurgence of this meme back to some of its origins, as Tro-ma-ktiko cites e-parembasis, which in turn cites Ramnousia. This only goes back to March 2011, and the trail ends here. But the article resurfaces in Nov. 2010 in sfrang2, and [bingo] in the widely read Athens Indymedia whose anarchist readers will have greatly sympathised with the following exhortations by “Weisbrot”:

“[Believe me,] the only way [for you] to survive is to come out every day for one month, as one and united, 8 million people, adults I mean, onto the streets until all, I mean all, daily operations are suspended. Only in this way will the EU be coerced enough to give money, and interest-free at that, of which they have plenty.”

“In Argentina [in response to the] actions taken by the IMF, the [people] came [out into] the streets with axes, saws and scimitar[s] and burst into banks, media and government buildings and slaughtered, literally [decapitated] bank employees, managers, journalists, who [were] on top of corruption and fraud, and executives and members of industry, members of the Government, government [spokespersons] and certain members of the Government of the [Argentine] Ministry of Finance.”

In fact the meme resurfaced with no major alterations on Newstoday, on 29 May 2011.  
 
In fairness to the man, I should say that the real Weisbrot is indeed a very vocal critic of the IMF, as his Guardian column quickly reveals to even the most casual reader. He has signed a petition for an investigation into the causes of Greek debt, which I would strongly subscribe to, but has never called for Germany to pay reparations, to the best of my Googling ability.  He is particularly critical of the process of ‘internal devaluation’ taking place in Greece and far from arguing for our allies to save the Euro, he in fact argues that we should leave the Eurozone, as should Spain and indeed everyone else. I can agree with him on this as well, although I can’t think that we will agree on much else. He very much resents suggestions, including from the Greek side, that we need Europe’s help in order to manage our affairs. I don’t. I regret that it is true but it is. At any rate, the man’s positions on Europe are strongly at odds with what “Weisbrot” writes in our original hoax article:

“What saddens me most of all is that Europe and the EU generally do[es] not seem interested in saving the euro because if [Greece] fold[s], the Euro will be completely useless in international markets and throughout Europe, the Euro will collapse in an Argentine [type] crisis not only in Greece but [in] all countries [that are] EU members.”

The real Weisbrot has authored, way before the Greek bailout, a very interesting review of how IMF bailouts tend to work out, one which chimes perfectly with the current situation and which I recommend without hesitation. Read it and your minds will be cleansed from the stench of the Orange Blogs.


All of the above makes the fraud committed by the Orange Bloggers even more insidious because a superficial web check would confirm Weisbrot as a critic of the IMF and thus appear to confirm the authenticity of their “story.” Far from acting as researchers, or even bog-standard journos, they are pandering to the worst in the Greek people’s mentality, at a time when social peace is extremely fragile, and call specifically for murder and crippling strikes whilst hijacking the name of a solid academic (with whom I disagree on a lot but who is at least sane and rigorous in his thinking) and using him as their mouthpiece.


Freedom of speech is sacred; I would go further even than the law and justify freedom to slander and incite to violence as long as it is done in public and is open to refutation. These people must not be silenced. But those of us with a single brain cell that is not baying for blood must confront them. I will write to as many of them as I can this week, making it clear how dangerous and irresponsible their reporting is, how deeply it misrepresents our people to the rest of the world, and how deeply ashamed they ought to be of themselves as citizen journalists. I note that, in the endless iterations of this fraudulent story, others have stood up to misinformation way before I did – it is to one of them that I owe the link to the Epsilon interview. I urge you: please do as these good people have.

And now for the full-on, hernia-defying belly-chuckle, which I never saw coming: the Centre for Economic Policy Research, of which Weisbrot is co-director, acknowledges as its generous supporters none other than the Rockefeller Brothers Fund and the Rockefeller Foundation. If you fail to see the irony, you may want to read back to this post. How will the Orange Bloggers and Indymedia live with themselves now?


UPDATE: Mark Weisbrot's colleagues have come back with a very comprehensive refutation, which you can read here. It appears they are willing to pursue this matter in the appropriate manner, so stay tuned. Their official line is as follows:

Από το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών:

Ο Mark Weisbrot δεν είπε ούτε έγραψε αυτά που του αποδίδουν σε αυτήν την υποτιθέμενη «συνέντευξη», για την οποία δεν αναφέρεται ούτε συντάκτης ούτε πηγή.

Αυτή η δήθεν συνέντευξη είναι ένα ατυχές συμβάν καθώς δημιουργεί περαιτέρω σύγχυση στην αντιπαράθεση σχετικά με ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα: τα προτεινόμενα μέτρα λιτότητας και τις εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά στην οικονομική ύφεση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.

Οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται για αυτά που πραγματικά είπε και έγραψε ο Mark Weisbrot σχετικά με αυτό το θέμα θα πρέπει να διαβάσει εδώ: http://www.skai.gr/news/finance/article/156255/mark-weisbrot-yparhei-kai-allos-dromos

και εδώ: http://www.cepr.net/index.php/op-eds-&-columns/op-eds-&-columns/eurozone-crisis-is-self-inflicted

The list of blogs that have decided to flag reposts of this hoax as debunked continues to grow. If you have done so in your blog, or are aware of a blog that has done so, please send me a link so I can add those blogs to the list:

• i-reporter have issued, as I said before, the best possible correction 
• e-parembasis [e-intervention] 
• Pyli Iasonos [Jason's Gate ]Despite the name of the editor this one has no relation to me at all.
• Alithina Psemmata [True Lies] 
• Arhaia Ithomi [Ancient Ithomi], which also cited much of our Dear Reader page on the matter. Many thanks! 
• Greek Tastes also cites much of this blog post. Many thanks!
• Aetos Halkidikis [Eagle of Chalkidike]
• Top Secret 
• Pentapostagma [Quintuple Distillation] put up a fight over this, initially responding that they couldn't know whether the story was true or not (which they forgot to mention in their post) but would need proof of the contrary. Upon receiving this they responded that they would put 'my view' across to readers for discussion if I sent a suggestion. I could probably have done that but there are no views to be discussed, as though equally valid. Only the truth of Weisbrot's refutation. 
• stopcartel were a particularly nasty case; upon first contact with Weisbrot's associates they questioned the identity of the latter and argued that regardless of its authenticity the core narrative of the forged document was close enough to his views. Both the Centre staff and myself and finally Weisbrot himself wrote to them to explain that this is bullshit and they should not attribute a dangerous, forged statement to anyone regardless of how representative of their views they think it is. Eventually the post was taken down. Weisbrot's associate notes that they should really be ashamed of themselves. I concur.
• the notorious tromaktiko originally made a goodwill gesture by posting one of Weisbrot's real interviews. I remained unsatisfied because any reader who has fallen for the original posts quoting the forged "interview" will only have his/her beliefs reinforced by this new post. I wrote to them again, on email, Facebook and Twitter, and expressed my confidence that they will find an acceptable solution to this. With none of their originally quoted sources still showing the story, they eventually backed down 'for the sake of my health' as they put it over email and have since pulled the story. [Actually a third copy is still up and I've asked for that to be corrected but for now I'm happy].
• But the medal of muppetry goes to sfrang2, the personal blog of one Stelios G. Frangopoulos who I am assured by a trustworthy reader (see below) is normally a proper gent. Frangopoulos acknowledged that the document is a hoax, but posited like stopcartel that it is irrelevant who wrote the document. It is the ideas that matter. I responded with a set of questions he could have put to his readers on the basis of this document if he had really meant to provoke a discussion. His epic response was: 
  "Mano, you have developed an obsession with this blog post, as though I am meant to be some kind of Union of Journalists ethics board. I gave you the answers I needed to, and had I known from the start that the document was a hoax I would not have posted it. But neither am I going to go researching next time [I post something like this] to confirm the validity of the text. I will post whatever I take a shine to. If the blog fails to gush forth the level of rigor that you are looking for, don't read it. I am not going to do any more."

My regards, Stelio. I will put that response down to a bad day at the Uni.


While this is only a very small start, and not a campaign I can afford to repeat, it is a victory of sorts. if enough people sign up to this way of doing things we could start making a difference. One man can do this work in less than a week. What can 100 people do?

FINAL UPDATE: I've just found out there is a word for that kind of unthinking copy+paste syndication: It's called Churnalism. A brilliant piece of terminology courtesy of filmmaker Chris Atkins, which actually manages to sound like LOLspeak as well.