ئۇيغۇرچە ۋىكىپىدىيە

ۋىكىپېدىيەگە خوش كېلىپسىز ھەركىم تۆھپە قوشالايدۇرغان ئوچۇق ئېنسىكلوپېدىيە ئۇيغۇرچە ماقالە سانى: 4,125   2019- يىل 22- ماي، چارشەنبە بىلىم جۇغراپىيە دىن فىزىكا ماتېماتىكا سەنئەت تەنتەربىيە تارىخ پۈتۈن پورتاللار

خەلقئارالىق ئۇچۇر بىلىم تور بېتى ۋىكىپېدىيەنىڭ ئۇيغۇر تىلىدىكى نۇسخاسىغا خوش كېلىپسىز!

ھەپتىلىك نادىر يازما ماھاتما گەندى ھىندىستان ۋە ھىندىستان مۇستەقىللىق ھەركىتىنىڭ ئاتاقلىق سىياسىي ۋە رۇھانىي داھىيسى. ئۇ پۈتۈن ھاياتىنى ھىندى مىللىتىنىڭ مۇستەقىللىق ئىشلىرىغا بېغىشلاپ، ھىندىستان خەلقى تەرپىدىن «مۇقەددەس ئاتا» دەپ ئۇلۇغلانغان. ئۇ ئاتاقلىق سىياسى داھىي بۇلۇپلا قالماي، يەنە مەشھۇر مۇتەپەككۇر بۇلۇپ، ئۇنىڭ سىياسى، ئىقتىسادىي ۋە دىنىي ئىدىيىسى پۈتكۈل ھىندىستان يېرىم ئارىلىدا غايەت زور ھەم چوڭقۇر تەسىر پەيدا قىلغان. ئۇنىڭ كۆز قاراشلىرى گەندىزم دەپ ئاتىلىدۇ. ھەقىقەت ۋە يامانلىقققا قارشى ئاكتىپ ئەمما شىددەت قوللىنىلمىغان تىركىشىش بىلەن ئالاقىدار بولغان ساتياگاراھا (Satyagraha) پەلسەپەسىنىڭ باشچىسىدۇر. بۇ پەلسەپە ھىندىستاننى مۇستەقىللقىغا قاۋۇشتۇرغان ۋە يەر يۈزىدە ۋەتەنداشلىق ھەقلىرى ۋە ئەركىنلىك قوغدىغۇچىلىرىغا ئىلھام مەنبەسى بولغان. ئۇ «ئۆتكەن 30 يىلدىكى يولباشچى ۋە پەيلاسوپ»، «ھىندىستاننىڭ ئەركىنلىك ماياكى». 1947-يىلى 8-ئايدا، ھىندىستاننىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك ئاساسىي قانۇن تۈزۈش يىغىنىدا ھىندىستان مىللىي ئازادلىق ھەرىكىتىنىڭ داھىيەسى موھانداس كارامچاند گەندى ئەنە شۇنداق تەرىپلەنگەن. دەۋامى...

يېڭىلىقلار تۈركىيەدە تۇركۇۋاز كارتا يولغا قويۇلدى. شاڭخەي ئۇنىۋېرستىتى مەيدانىغا ئەلشىر نەۋائىنىڭ ھەيكىلى تىكلەندى. گوللاندىيە ۋە تۈركىيە ئۆزئارا قارشى تەرەپنىڭ دېپلوماتلىرىنى چېگرىدىن قوغلىدى. كورىيە ئاساسىي قانۇن مەھكىمىسى ئەلباشى پارك گۇنھي (Park Geun-hye) نى ماقامىدىن چىقارىپ تاشلادى.

بىلەمسىز... تارىم دەرياسى دۇنيادا قانچىنچى ئۇزۇن دەريا؟ كورىيە جۇمھۇرىيىتىدە ئىسلامنى قەبۇل قىلغان يەرلىك مۇسۇلمان كورىيەلىكلەر بارمۇ؟ قۇتادغۇبىلىكنىڭ بىلىنگەن قانچە نۇسخاسى بار؟ ئاسپىرىن ياكى ئاتسېتىلسالىتسىلىك ئاتسېتات (قىسقىچە ASA)، ئادەتتە يېنىڭ ئاغرىق، قىزىتما ۋە يىرىڭ داۋالاشتا قوللىنىلغان ئاغرىق پەسەيتكۈچ ۋە قىزىتما چۈشۈرگۈچ بىر دورادۇر. شۇنداقلا قان سۇيۇلدۇرۇش رولى باردۇر ۋە يۈرەك كېسىلىگە قارشى قوغداش مەقسىدى بىلەن ئۇزۇن مۇددەت ئاز ئازدىن قوللىنىلىدۇ. ھەددىدىن زىيادە قوللىنىلىش يۈزىدىن ھەر يىل يۈزلەپ كىشى ئۆلتۈرگۈچى تەسىرلەرگە مەجبۇر قالسىمۇ، ئادەتتە ئاسپىرىننىڭ پايدالىق بىر دورا دەپ قەبۇل قىلىنماقتا. مەشھۇر شەخس... خوجىنىياز ھاجى (چاغاتايچە: جواجە نياز حاجى) 1889- يىلى قۇمۇلدا قۇل دورغا ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن، دادىسى ئىمىننىياز ئۇنى قۇللۇقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۇچۇن 17 يىشىدا ساۋۇراخۇن دېگەن قۇلنىڭ قىزىغا ئويلەپ قويىدۇ، 1907-يىلى ئالۋاڭغا ئىشلەپ قايتىشىدا 20 نەپەر گەنسۇ چىرىكلىرىگە تۇتۇلۇپ بىر ئاي ھاشارغا ئشلەيدۇ .بۇ چاغدا تورپاقلار قوزغىلىڭى نىڭ خەۋىرىنى ئاڭلاپ قىچىپقورايغا بارىدۇ .ۋەئاممىغا قوشۇلۇپ ۋاڭغا قارشى قوزغىلاڭغا قاتنىشىدۇ ،قوزغىلاڭنىڭ مۇھىم ئادەملىرى قاتارىغا ئۆتىدۇ .قوزغىلاڭ مەغلۇپ بولغاندىن كىيىن ۋاڭ ئۇنى تۇتالماي دادىسىنى زىندانغا تاشلايدۇ ،ھاجىم ئانىسىنىڭ يەردىمىدو ھەج سەپىرىگە كىتىدۇ .1912-يىلى قايتىپ كېلىدۇ......داۋامى ئۈچۈن

تارىختا بۇ ئاي... نەۋرۇز ئايى ياكى مارت ئايى (ئىنگ: March) مىلادى تەقۋىم تەقۋىمىدە يىلنىڭ 2- چوڭ ئايى، 31 كۈنلۈك ئايدۇر. تارىخىمىزدا بۇ ئايدا بولۇپ ئۆتكەن بەئزى چوڭ ئىشلار، بۇ ئايدا دۇنياغا كەلگەن ۋە قايتىش بولغان مۇھىم شەخسلەر تۆۋەندىكىچە: 1- نەۋرۇز — 1430 - ئوسمانلى سۇلتانى پادىشاھ ئىككىنچى مۇرادخان سەلانىكنى ڧەتىھ قىلدى. 2- نەۋرۇز — 1855 - ئالېكساندىر II رۇس چارى بولدى. 3- نەۋرۇز — 1924 - تۈركىيە بۈيۈك مىللەت مەجلىسى خەلىڧەلىكنى ۋاقىتلىق ئەمەلدىن قالدۇردى. 4- نەۋرۇز — 1238 - سىت دەرياسى ئۇرۇشى، باتۇخان باشچىلىقىدىكى موڭغۇل ئوردۇسى يۇرى II باشچىلىقىدىكى رۇس ئوردۇسىنى يەڭدى. 5- نەۋرۇز — 1963 - ماۋزېدوڭ «يولداش لېي ڧىڭدىن ئۆگىنىش» مەۋزۇسىنى ئوتتۇرىغا قويدى. 6- نەۋرۇز — 1899 - ئاسپىرىن (Aspirin) بازارغا سېلىندى. 7- نەۋرۇز — 321 - رىم ئىمپېراتۇرى جۇستىنىيان I يەكشەنبە كۈنىنى رەسمىي دەم ئېلىش كۈنى ئېلان قىلدى. 8- نەۋرۇز — 1917 - رۇسىيە پېترگراد شەھرىدە ئىشچىلار ئىش تاشلىدى، ڧېۋرال ئىنقىلابى پارتىلىدى. 9- نەۋرۇز — 632 - ۋىدا خۇتبىسى، ھەزرىتى نەبى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام تامانىدىن ئەراڧات كۈنى ئوقۇلدى. 10- نەۋرۇز — 1220 - چىڭگىز ئوردۇسى بۇخارا شەھرىنى ئىشغال قىلدى. 11- نەۋرۇز — 1917 - 1. دۇنيا ئۇرۇشىدا ئىنگىزلەر باغدادنى ئىشغال قىلدى. 12- نەۋرۇز — 2012 - ئامېرىكا نۇپۇس تەكشۈرۈش ئىدراىسىنىڭ ئېلان قىلىشىچە، دۇنيا نۇپۇسى 7 مىلىياردقا يەتكەن. 13- نەۋرۇز — 1982 - پىلانلىق توغۇت سىياسىتى ئاساسلىق دۆلەت سىياسىتى دەپ بەلگىلەندى. 14- نەۋرۇز — 2008 - لخاسا شەھەر مەركەزىدە ئىسيان چىقتى. 15- نەۋرۇز — 632 - مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ۋەدا ھەججىنى تاماملاپ مەككەدىن مەدىنەغە يول ئالدى. 16- نەۋرۇز — 2014 - قىرىمدا ئۇكرائىناغا باغلىق قالىش ياكى رۇسىيەگە قوشۇلۇش ھەققىدە ئومۇمىي خەلق ئاۋازىغا قويۇلدى. 17- نەۋرۇز — 916 - ياللۇغ ئاپاگى ئۆزىنى خاقان ئاتاپ، جورجىت خانلىقىنى قۇردى. 18- نەۋرۇز — 1978 - مەملىكەتلىك پەن تېخنىكا يېغىنى بېيجىڭدا خەلق سارىيىدا ئاچىلدى. 19- نەۋرۇز — 1997 - ش ئۇ ئا ر ئارخېئولوگىيە ساھەسى، [[تەكلىماكان چۆلى قىدرىپ تەكشۈرۈشىدە دەندەن ئۆيلۈك خارابىسى بايقالغانلىقىنى ئېلان قىلدى. 20- نەۋرۇز — 1915 - ئامېرىكا، ئەنگىلىيە ئوردۇلارى ئىراققا كىرىپ ھەربىي ھەرىكەت ئېلىپ باردى، ئىراق ئۇرۇشى رەسمىي پارتىلىدى. 21- نەۋرۇز — 2009 - نورۇز بايرىمى قۇتلىنىدىغان بۇ كۈندە ت ر ت ئاۋاز (TRT Avaz) قانىلى رەسمى يايىن باشلادى. 22- نەۋرۇز — 1945 - مىسىر، سۇرىيە، ئىئوردانىيە، ئىراق، سەئۇدى ئەرەبىستان، لۇبنان ۋە يەمەن قاتارلىق 7 ئەرەب دەۋلەتى ۋەكىللەرى قاھىرەدە يىغىن ئۆتكۈزدى ۋە ئەرەب ئەللىرى ئىتتىڧاقى رەسمىي قۇرۇلدى. 23- نەۋرۇز — 1940 - پۈتۈن ھىندىستان مۇسۇلمانلار ئىتتىڧاقى لاھوردا، ھىندىستاندىن ئايرىلىپ مۇھتەقىل بىر مۇسۇلمان دۆلىتى قۇرۇشنى ماقۇللادى. 24- نەۋرۇز — 1394 - ئەمىر تېمۇر دەمەشىقنى ئىشغال قىلدى. 25- نەۋرۇز — 1807 - بۈيۈك بېرتانىيە پارلامېنتى قۇل سودىسىنى چەكلىدى. 26- نەۋرۇز — 1871 - پارىز كوممۇناسى رەسمىي قۇرۇلدى. 27- نەۋرۇز — 630 - تاڭ سۇلالىسى بۇگۈنكى ئىچكى موڭغۇلغا جايلاشقان يىن تاغلارىدا شەرقىي كۆكتۈركلەرنى مەغلۇب قىلدى. 28- نەۋرۇز — 2001 - 5- قېتىملىق نۇپۇس تەكشۈرۈشنىڭ نەتىجىسى ئېلان قىلىندى، جۇڭگو ئومۇمىي نۇپۇسى 1 مىلىيارد 295 مىلىيون 330 مىڭدىن كۆپرەك. 29- نەۋرۇز — 1430 - ئوسمانلى ئوردۇسى سەلانىك ۋە ئىيونيانى ڧەتىھ ئەتتى. 30- نەۋرۇز — 1856 - قىرىم ئۇرۇشى ئاخىرلاشتى. 31- نەۋرۇز — 627 - خەندەك ئۇرۇشى: مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام باشچىلىقىدىكى ئىسلام ئوردۇسى مەدىنەدە ئەبۇ سۇڧيان تمانىدىن 14 كۈن قورشاۋدا قالغاندى.

تاللانغان رەسىم

نەۋرۇز بايرامى باھارنىڭ ئىنسانلارغا ئەكەلگەن خۇشاللىقى مۇناسىۋىتى بىلەن تەنتەنىلىك ۋە دەبدەبىلىك ئۆتكۈزۈلىدىغان قەدىمىي ۋە ئەنئەنىۋى مىللىي بايراملاردىن بىرى بولۇپ، ئۇ ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز، ئۆزبېك، تاتار، تاجىك قاتارلىق ئوتتۇرا ئاسىيادىكى قەدىمكى مىللەتلەرگە ئورتاق بايرام ھېسابلىنىدۇ.

مۇنازىرە ۋە ياردەم · تۈرلەر · ئاچقۇچ تۈرلەر · تۈر
ئۇچۇر | پەلسەپە | ئومومى | ئىلىم | ئەمەلىي | جەمئىيەت | گۇمانتار | تىل | تېخنىكا‏ | تەبىئەت | مەدەنىيەت | ئەدەبىيات | تارىخ | ھالقىما | جۇغراپىيە | كىشلەر | ۋىكى

ئا ئە ب پ ت ج چ خ د ر ز ژ س ش غ ف ق ك ڭ گ ل م ن ھ ئو ئۇ ئۆ ئۈ ۋ ئې ئى ي تۈركىي تىللار ئېنسىكلوپېدىيەلەرى ئەزەربەيجانچە | تۈركچە | باشقۇرتچە | چۇۋاشچە | ئۆزبەكچە | قارا قالپاق تىلى | قازاقچە | قاراچاي-بالكار تىلى | قىرغىزچە | گاگائۇز تىلى | قرىم تاتار تىلى | تاتارچە | تۈركمەنچە | ئـۇيـغـۇرچـە | ياقۇت تىلى | جەنۇبىي ئەزەربەيجانچە ۋىكىپېدىيە ئىنكۇباتسىيە قاراي تىلى | سالار تىلى باشقا ۋىكى تۈرلىرى ۋىكىلۇغەت كۆپ تىللىق لۇغەت [ۋىكىكىتاپ] ئەركىن كىتاب ۋە قوللانمىلار [ۋىكىنەقىل] ماقال تەمسىل ۋە ھىكمەتلەر ۋىكى مەنبە ئەركىن كۈتۈبخانا ۋىكى تۈرلىرى تۈرلەر تىزىمى ۋىكىخەۋەر ئەركىن يېڭىلىقلار Commons تاراتقۇ ئامبىرى Meta-Wiki ۋىكى مەركىزى