Саҳифаи аслӣ
Айни ҳол дар Википедия 97,232 мақола ба забони тоҷикӣ навишта шудааст.
Ибни Сино
Абӯалӣ Ҳусайн ибни Абдуллоҳ ибни Сино ё Ависенна, машҳур ба Абӯалӣ Сино (форсӣ: ابوعلى سينا; (16 августи соли 980, деҳаи Афшана наздики Бухоро — 18 июни соли 1037, Ҳамадон) — яке аз бузургтарин донишмандон ва пизишкони замони худ аст. Ҳамчунин ахтаршинос (астроном), кимиёшинос (химик), геолог, мантиқ, палеонтолог, риёзишинос (математик), табииётшинос (физик), шоир, равоншинос (психолог), файласуф, муаллим ва адиби бузурги форсу-тоҷик.
Вай беш аз 450 рисолаи илмӣ навиштааст, ки то замони мо танҳо 240-то аз он маҳфуз мондаанд. Ин рисолаҳо тамоми соҳаҳои илмро фароҳам гирифта, хусусан, 150-тояшон дар илми фалсафа ва беш аз 40-тои дигар дар илми пизишкӣ ҳастанд. Маъруфтарин асарҳои ӯ китобҳои "Ал-Шифо" ва "Қонун" ҳастанд, ки аз бузуртарин донишномаҳои илмӣ ва фалсафии ҷаҳон буда ва дар донишгоҳҳои Аврупо то асри 19 истифода бурда шудаанд.
Абӯалӣ Сино дар рушди илми тибсаҳми бениҳоят арзандае гузоштааст, ки аз таҷрибаҳои худ, илми пизишкии олими грек Гален, метафизикаи Арасту (Сино яке аз шарҳдиҳандагони асосии Арасту буд), илми пизишкии Форс, Байнаннаҳрайн ва Ҳинди қадима сарчашма гирифта, онҳоро ҳамҷоя андӯхтааст. Сино ҳамчу падари тибби замонавӣ ва фармакологияи клиникӣ ба ҳисоб меравад.
Вай боз асосгузори мантиқи Синоӣ, мактаби фалсафии Синоӣ аст. Ӯ ҳамчу падари мафҳуми фундаменталии физикии моменти ҷисм низ маъруф аст. Вайро ҳамчунин "падари геология" низ мешиносанд, ки дар қонуни суперпозицияи геологӣ саҳми арзанда гузоштааст.
Абунасри Форобӣ
Абунаср Муҳаммад ибни Муҳаммади Форобӣ (форсӣ: ابونصر محمد بن محمد فارابی), маъруф ба — Ал-Форобӣ (ар. الفارابي, дар шакли лотинишуда — Alpharabius; 870 ё 872, Фороб, Қазоқистони кунунӣ — мобайни 14 декабри 950 и 12 январи 951, Димишқ, Сурияи кунунӣ) — файласуф, риёзидон, мусиқишинос ва донишманди машриқзамин. Яке аз бузургтарин намояндагони фалсафаи шарқи асримиёнагӣ.
Абӯнаср Муҳаммад ибни Муҳаммад ибни Тархон ибни Узлағи Форобӣ дар ҳудуди соли 257 ҳиҷрии қамарӣ (870 милодӣ) дар Фороби Хуросон (Қазоқистони кунунӣ) ба дунё омадааст. Дар ҷавонӣ барои таҳсил ба Бағдод рафт ва назди Матто ибни Юнус ба фаро гирифтани мантиқ ва фалсафа пардохт. Сипас ба Ҳаррони Сурия сафар кард ва ба шогирдии Юҳанно ибни Ҳилон даромад. Аз оғози кор, ҳуши саршор ва илмомӯзии вай сабаб шуд, ки ҳамаи мавзӯъҳоеро, ки тадрис мешуд, ба хубӣ фаро бигирад. Ба зудӣ номи ӯ ба унвони файласуф ва донишманд шӯҳрат ёфт. Ва чун ба Бағдод бозгашт, гурӯҳе аз шогирдон гирди ӯ ҷамъ омаданд, ки Яҳё ибни Адий, файласуфи масеҳӣ яке аз онон буд. Дар соли 330 ҳиҷрии қамарӣ (941 милодӣ) ба Димишқ рафт ва ба Сайфуддавлаи Ҳамадонӣ, ҳокими Ҳалаб пайваст ва дар зумраи уламои дарбори ӯ даромад.
Форобӣ аз рӯи маълумоти Ибни Халлиқон дар соли 950 - 951 дар Димишқ дар синни 80-солагӣ дунёро падруд ва дар қабристони «Бобу-с-сағир» дар даврони салтанати Сайфуддавла бо шукӯҳу қадрдонӣ ба хок супорида шудааст.
Оё медонед?
Аз мақолаҳои нави Википедия:
- 17 феврали соли 2017 расонаҳои хабарӣ ба ҳамагон маълум намуданд, ки — Сомонаи амрикоии CNN Travel чойхонаи «Роҳат»-ро беҳтарин чойхонаи ҷаҳон номидааст. Чойхонаи «Роҳат» мувофиқи маълумоти сомонаи амрикоӣ аз соли 1956 инҷониб беҳтарин чойхона ба ҳисоб меравад. Мутаассифона дар асоси Генплани Душанбе даҳҳо иншооти пойтахт аз ҷумла биноҳои театри Лоҳутӣ ва чойхонаи "Роҳат” низ дар нақша афтодаанд ва бояд таҳриб шаванд.
- Соли 2019 бори нахуст дар таърихи Тоҷикистон дар маҷмӯъ ҳаҷми рекордӣ — 19,8 млрд кВт/соат нерӯи барқ (пеш аз ин 18,6 млрд кВт/соат — соли 1988) истеҳсол шудааст.
- Масоҳати умумии давлатҳои аъзои Созмони ҳамкории Шанхай (СҲШ) то соли 2014 тахминан 30 млн. 189 ҳазор км. мураббаъ ва ҷамъи аҳолии онҳо зиёда аз 1,5 млрд. нафар ё ¼ аҳолии умумии курраи заминро ташкил медиҳанд. Баъди ҳамроҳ гардидани Ҳиндустон ва Покистон (соли 2017) ба узвияти СҲШ, масоҳати умумии он зиёда аз 34 млн км², яъне 60 % қаламрави АвруОсиёро дар бар гирифтааст ва ҷамъи аҳолии он зиёда аз 3 млрд 40 млн танро ташкил медиҳад (2015), яъне зиёда аз ними аҳолии сайора мебошад. Созмони ҳамкории Шанхай - Созмони байниҳукуматии байналхалқии доимамалкунанда ба ҳисоб меравад. Тибқи ҳуҷҷати асосии оинномавии Созмон – Хартияи СҲШ ки 7 июни соли 2002 қабул шудааст, фаъолият мебарад.
- Соли 2019 бори нахуст Бонки миллии Тоҷикистон 1 тонна захираҳои тиллои хешро ба иваз 42 млн доллари амрикоӣ фурухтааст. Соли 2018 Тоҷикистон дар маҷмӯъ 6,4 тонна тилло истеҳсол намудааст хабар медиҳад ASIA-Plus Media Group.
Рӯйдодҳои кунунӣ
- Дар Тоҷикистон «Деҳаи ҳунармандон» бунёд карда мешавад.
- Душанбе соҳиби нишон мегардад ва унвони «Сокини фахрии пойтахт» таъсис дода мешавад.
- Соли 2018 шумораи сайёҳони хориҷие, ки аз Тоҷикистон дидан намуданд, 1 миллиону 155 ҳазор нафарро ташкил дод.
- Соли 2018 Дар Тоҷикистон дар ҳайати хизматчиёни давлатии мақомоти марказӣ ва сохторҳои тобеи онҳо 25 фоизро занону духтарон ташкил додаанд.
- Дастаи мунтахаби Қатар бар дастаи Ҷопон бо натиҷаи 3:1 пирӯз шуд ва бори аввал дар таърихи худ Ҷоми миллатҳои Осиёро болои сар бардошт.
Ҳамкориҳои ҳафта
Википедия ҷойгиршуда дар сервери Бунёди Викимедиа — созмони ғайритиҷорӣ, ки дорои шуморе лоиҳаи чандзабона ва муҳтавиёти озод бо унвонҳои зер аст:
Викилуғат Фарҳанги вожаҳо
Викигуфтовард Гуфтовардҳо
Викикитоб Учебники
Викинабишта Матнҳои асл ва сарчашмаҳо
Викиахбор Хабарҳо
Викидонишгоҳ Сарчашмаҳои омӯзишӣ
Викинамуд Намудҳои биологӣ
Медиавики Нармафзори Вики
Викидода Пойгоҳи дониш
Викианбор Анбори расонаҳо
Викисафар Роҳнамои сафар
Фаро-вики Ҳамоҳангкунандаи лоиҳаҳо
