Ajuto:Convension de scritura
Ocio, sta pajina no ła xe gnancóra conpleta! |
|
Ła léngua vèneta nó ła ga gnancóra na grafia ugnoła e uficiałe, ghe xe invese tuta na serie de grafie doparae par scrivarla. In pì, dato che sta léngua nó ła vien insegnà inte łe scołe, ma ła vien trasmesa a vóxe da na generasion a chealtra, nó tuti chèi che xe boni parlarla i xe boni anca a scrivarla: tanti, defati, có i proa a scrivare in veneto, o mejo in una de łe so difarenti varianse, i dopara carateri sbałiai e a volte i sbałia anca łe parołe (ma sto cuà de łe parołe el xe 'n altro discorso).
Vista sta situasion, par slargar el numaro de chi che contribuise a sta ençiclopedia, łe convension de scritura łe xe bastansa flesibiłi: in pratica un utente che'l riva cuà e 'l vołe scominsiar a dar na man el pol scrivar come che'l xe bon. D'ogni modo cuesto nó vol dir che tute łe grafie, anca chełe inventae so'l momento, łe xe acetae. Ghe xe, defati, un wiki-projeto che se ocupa propio de corexer łe vóxe de sta wiki cavando i eruri e sistemando ła grafia. In poche parołe: tuti i pol contribuir scrivendo come che i xe boni e chi che xe bon de scrivar mejo el corexe. In sto modo, e anca traverso na serie de pajine de ajuto, se serca de insegnarghe a i utenti a scrivar có almanco una de łe grafie pì doparae.
Ognun el pol scrivar inte ła so variansa del veneto basta doparar el modèl fato aposta par segnałar in che variansa che xe scrita ła vóxe. Có 'l steso modèl se pol segnałar anca ła grafia doparà. In sto modo ła vóxe ła vien anca categorixà infrà chełe scrite in cheła variansa e infrà chełe scrite có cheła grafia rendendo pì fasiłe el laoro de chi che partesipa al projeto coresion.
Grafie consejae
|
Par saverghene de pì, varda ła pajina WP:Grafie venete. |
Grafia Vèneta Unitaria
Ła GVU ła prevede na serie de carateri alternativi par raprexentar el steso sono. Inte'l schemeto cuà soto xe riportà na version ridota.
| picoło | a | b | c | c - ch | d | đ | e - é | è | f | g | g - gh | gn | h | i | j | l | ƚ | m | n | o - ó | ò | p | r | s | x | t | u | v | ẑ | ż | z | s-c | qu |
| grando | A | B | C | C - CH | D | Ð | E - É | È | F | G | G - GH | GN | H | I | J | L | Ƚ | M | N | O - Ó | Ò | P | R | S | X | T | U | V | Ẑ | Ż | Z | S-C | QU |
Visto che xe difisiłe far ła ele tajà come che prevede el manuałe de ła GVU vien tołerà 'l uxo del caratere ł - Ł.
Se ricorda che secondo el manuałe de ła GVU ła X nó ła se dopara prima de na consonante, in chèi caxi doparare ła S.
Grafia Vèneta Reformada
Dita anca JEGEYE parché ła dopara sti tri carateri par distinguare tri soni difarenti. Ła vien ciamà anca strogòt parché par i venetofoni che i scrive co grafie ligae al alfabeto itałian ła par na lengua foresta.
| picoło | a | b | c | k | d | dh | e - é | ê | è | f | j | g | ny | fh | i | y | l | ł | m | n | o - ó | ô | ò | p | r | s | x | t | u | v | th | z | zh | sc | ku |
| grando | A | B | C | K | D | DH | E - É | Ê | È | F | J | G | NY | FH | I | Y | L | Ł | M | N | O - Ó | Ô | Ò | P | R | S | X | T | U | V | TH | Z | ZH | SC | KU |
Grafia Vèneta Clasega
Ła grafia de i ninsiołeti e del Boerio. A ogni létara el połe corispondar pi de un fonema a segonda deła varianza.
| picoło | a | b | chi | c - che | d | e | f | g | gn | i | l | m | n | o | p | r | ss - s - c - zz | x - z | t | u | v | schi | qu |
| grando | A | B | CHI | C - CHE | D | E | F | G | GN | I | L | M | N | O | P | R | SS - S - C - ZZ | X - Z | T | U | V | SCHI | QU |
Asénti
Par l'asentasion se segue łe regołe de ła grafia che se xe drio doparar. Par ła GVU (e ła so version ridota), che ła xe ła grafia consejà, i criteri i xe sti cuà:
- so łe parołe 'ndove che'l casca so l'ultema siłaba (it. tronche):
- se łe finise co na vocałe el va meso. Ex. parché, cusì, bomò
- se łe finise co na consonante e l'ultema vocałe ła xe è o ò el va meso. Ex. scarpèr, veciòt
- se łe finise co na consonante e l'ultema vocałe nó ła xe è o ò nó 'l va meso. Ex. contadin, ciapar
- so łe parołe 'ndove che'l casca so ła penultema siłaba (it. piane):
- se łe ga el asénto so è o ò el va senpre meso. Ex. sòto, bigòło, soprèsa
- se łe ga el asénto so na ì presedua da na u el va meso. Ex. puìto, puìna
- se łe ga el asénto so ì o ù seguia da na vocałe finałe el va meso. Ex. finìo, bevùo
- se łe ga el asénto che'l casca so ła penultema parché ła paroła ga perso ła vocałe finałe el va meso. Ex. métar
- in tuti i altri caxi no'l va meso. Ex. caxa, toła, savere
- so łe parołe 'ndove che'l casca so ła tersultema siłaba (it. sdrucciole) el va meso. Ex. métare, vèneto, mùxica, bìgoło, cógoma, pòpoło, àlbaro
- so łe parołe 'ndove che'l casca so ła cuartultema siłaba (it. bisdrucciole) el va meso. Ex. dixémogheło, portémoghene