A noite polar


Fas A noite polar na Universidad del Cine de Buenos Aires. De que maneira pensas que marca a película o estar feita nun contexto estudantil?

Florencia Romano: Creo que fai da película algo colectivo. Algo moito máis colectivo que calquera outra película. Se ben todas son feitas por un grupo, aquí as solucións son máis grupais, porque dalgunha forma, ao ser poucos os medios que temos para a produción, cada un ten que traballar coa inventiva ao máximo para propoñer desde a súa área a mellor solución posible. Como non hai cartos para resolver as cousas facilmente hai que buscar outras alternativas, e iso fai que polo menos as cabezas de equipo teñan unha maior liberdade de decisión que a que eu sinto que se ten nas películas industriais.

Claro, ao non haber cartos tamén hai menos responsabilidade nese sentido.

F.R: Si, totalmente. Máis liberdade, creo, porque a responsabilidade dos cartos é unha responsabilidade medio horrible tamén. O único obxectivo que ten o diñeiro é gañar máis diñeiro, entón estás medio atado a iso e non á túa necesidade persoal de búsqueda… estilística, se queres. No OUFF contabas que a partir dauniversidade nacen estruturas de colaboración, traballando unhas persoas nas películas doutras, cambiando de roles. Ti agora remataches a carreira.

Esas estruturas mantéñense no tempo? Son viables como unha cousa a medio prazo ou desfanse?

F.R: Depende. Desfanse e mantéñense. Desfanse no detalle; na película igual todos os teus compañeiros de clase teñen que traballar, pero despois hai vínculos que se manteñen, e iso é o bo. Tanto a produtora da película e axudante de dirección [Belén Bianco] como o director de fotografía [Fidel González Armatta] son persoas que se manteñen para min no tempo. Que empezou aí e que agora perdura en novos proxectos. Para min son os meus compañeiros de traballo indiscutibles e iso xestouse na universidade.

[Anaco da entrevista a directora Florencia Romano “O cine é unha necesidade que pasa máis por un lado espiritual que por un lado económico” por Cibrán Tenreiro para o Cineclube de Compostela].

Mércores 4 de abril ás 21:30h no Pichel
A noite polar
(La noche polar, Florencia Romano, Arxentina, 2016, 61′, VO)

Rocío


“A visión histórica e antropolóxica da famosa romería andaluza do Rocío, plasmada nun magnífico documental de 80 minutos, foi obxeto dunha gran polémica nos anos da Transición. Basta nomear a estreita relación da Igrexa e da irmandade rociera cos tráxicos sucesos acaídos a partir do 18 de xullo e poñerlle o nome e rostro a algunhas das vítimas e victimarios locais da represión, para que se activaran os mecanismos de persecución de certos sectores reaccionarios da sociedade andaluza e do poder xudicial. A crónica resumida do proceso ao que se viu sometida a película Rocío pon de manifesto as carencias democráticas da Transición, que impediu a través da censura a posibilidade de que xurdiran libremente os recordos dos vencidos e que poideran introducirse nunha sociedade solidificada na memoria oficial franquista.

Rocío é un documental rodado en 1977, dirixido por Fernando Ruiz Vergara, con guión de Ana Vila e interpretada, como dicía o cartel, “por homes, mulleres e nenos do Pobo Andaluz”. O filme estreouse en xullo de 1980 no cine Bellas Artes de San Sebastián, aínda que para a estrea con carácter de ‘premier figure’ foi a significativa data do 18 de xullo no cine Astoria de Alicante. A publicidade sobre a película insertada nos medios dicía cousas coma esta: “non se equivoque, Rocío non é pandeireta, Rocío non é a españolada, Rocío non son as folklóricas, Rocío é unha aspiración de verdade, que vostede comparte. Rocío é o sentir dun pobo no seu berro de libertade. Rocío é a España que algúns quixeran ignorar”. E tamén: “Rocío é mito, esperanza, multitude. Rocío, un verdadeiro ritual de rebelión. Rocío é a primeira película universal autenticamente andalucista”. A película foi seleccionada ese ano polo Ministerio de Cultura para participar no Festival de Venecia xunto coa Ópera Prima de Fernando Trueba. Sen embargo, contra os desexos do director, que denunciou aos medios a negativa dos exhibidores a proxectar o filme, non logrou estrearse en Andalucía ata un tempo despois. O 22 de outubro de 1980 presentouse no marco do I Festival Internacional de Cine de Sevilla, onde gañou o Certame de Cine Andaluz”.

[Tirado de “Rocío y Fernando Ruiz Vergar: Fascismo y Transición” por Francisco Espinosa Maestre e Ángel Río Sánchez en Cuadernos para el diálogo, nº 42 (xuño), 2009, páx. 20-29].

Mércores 21 de marzo ás 21:30 horas no Pichel
Rocío
(Rocío, Fernando Ruiz Vergara, Estado Español, 1980, 80′, VO)

A Guerra


O espazo urbano como hábitat de Voiná
“Para os integrantes do grupo Voiná pasar da acción artística á intervención política concreta é crucial, e é algo que, lamentan, non sempre sucede no seu país. Así, segundo Leonid Nikolayev hai numerosos creadores progresistas rusos que “van a Europa a expoñer e falan sobre ideas de esquerdistas, pero cando volven a Rusia non dubidan en apoiar ao poder e enriquecerse á súa costa”. Alexey completa ao seu compañeiro, afrrmando que existe “unha gran cantidade de destacados artistas en Rusia” pero “actualmente non hai moitos involucrados nunha protesta real”.

Esta “protesta real” debe ocorrer necesariamente no espazo público urbano, e é por iso que as accións de Voiná suceden sempre nas rúas. “Do mesmo xeito que un peixe non interactúa coa auga ou un paxaro co aire, non pode dicirse que nós interactuemos coa rúa. A rúa é o noso ambiente natural, onde facemos arte. Internet é a nosa galería”, explica Alexey. Esta afirrmación –o uso habitual da performance urbana- é unha das características principais dos colectivos “ artivistas” contemporáneos (Fernández e Martínez Mauri, 2013), que “desenvolven no espazo público” e en “lugares non seleccionados ao azar” e “simbólicos” as súas creacións (Valdivieso, 2014). Igualmente, outro elemento do comentario de Alexey parece fundamental: a substitución dos espazos tradicionais de exposición artística pola mediación dixital da Rede”.

[Tirado de “Artivismo libertario en Rusia: O grupo Voiná máis aló dos medios” por Adrián Tarín Sanz en Revista Científica de Información y Comunicación, 2016, pp. 195 – 212].

Mércores 14 de marzo ás 21:30h no Pichel
A Guerra
(The War, James Benning, EUA/Rusia, 2012, 56′, VOSG)

Nacidas nas chamas


“É duro facer un filme independente, pero era aínda máis difícil e o elemento de dificultade –o sentido en que unha película tiraba violentamente de circunstancias recalcitrantes e facía presión para existir na urxencia da rabia e a forza das ideas- outorgáballe un pracer empoderante ao filme de Lizzie Borden de 1983 Nacidas nas chamas, que hoxendía (a 25 de febrero [do 2016]) sae no Antology Films Archive nunha copia restaurada de 35-mm.

Antes de constituírse o “indie” como marca, adoitaban chamalo cine de guerrilla, e en Nacidas nas chamas a sensación de filme agromando da furiosa paixón da súa cineasta- levoulle cinco anos de momentos roubados a Borden facelo- fúndese coa materia do filme. É unha sorte de política-ciencia ficción emprazada nun futuro sen especificar que semella idéntico ao tempo no que foi feita, no que – dez anos despois da “Guerra Socialdemócrata de Liberación”, unha revolución socialista pacífica-,as fracturas baixo a superficie das novas políticas saen á palestra, e as mulleres de Nova York traman una revolución dentro da revolución.

Esas fracturas son desigualdades espidas de xénero, raza e clase, e o esforzo das mulleres por combatéreno vai nas dúas direccións: cultural e militar. Mesmo una descrición da historia reflicte a excitación apaixoada e a enerxía imaxinativa que liga a política do filme coa súa arte. Mentres as mulleres sobreviven ás guarradas dos homes pola rúa e miradas lascivas e sarcásticas dos locutores de radio, Borden evoca unha auténtica revolución cultural encarnada por competentes estacións de radio undergournd feministas: Phoenix Radio, conducida por Honey (interpretada pola actriz do mesmo nome), e Radio Ragazza presentada por Isabel (Adele Bertei). Entre tanto, o maltrato físico ás mulleres sen cesar, e Borden dramatiza o desenvolvemento dun exército de mulleres que conduce a través da cidade en bicicletas para protexer mulleres dos violadores e o metro para as protexer contra o acoso”.

[Anaco de texto de “The Political Science Fiction of “Born in Flames”, por Richards Brody en The New Yorker a 19 de febreiro do 2016].

Mércores 7 de marzo ás 21:30 horas no Pichel
Nacidas nas chamas
 (Born in flames, Lizzie Borden, EUA, 1983, 80′, VOSG)
Sesión especial previa á folga feminista

Marzo 2018


Mércores 7 de marzo ás 21:30 horas no Pichel
Nacidas nas chamas
 (Born in flames, Lizzie Borden, EUA, 1983, 80′, VOSG)
Sesión especial previa á folga feminista

Mércores 14 de marzo ás 21:30 horas no Pichel
A Guerra
(The War, James Benning, EUA/Rusia, 2012, 56′, VOSG)

Mércores 21 de marzo ás 21:30 horas no Pichel
Rocío
(Rocío, Fernando Ruiz Vergara, Estado Español, 1980, 80′, VO)

Manifesto S.T.I.G.M.A.


Manifesto S.T.I.G.M.A.
SISTERS TOGETHER IN GIRLIE MOVIE-MAKING ACTION
[Irmás Xuntas en Acción Cineástica Feminina]

En honra de todas aquelas mulleres facendo filmes e sendo a hostia por aí, propoño un novo manifesto:
Porque os filmes que reflicten o punto de vista dunha muller son aínda demasiado raros.
Porque aínda que as mulleres están acadando logros incribles nos negocios, a política, o deporte e as artes, somos aínda invisibles a non ser que sexamos o interese amoroso ou a puta cruel [ou ambas!].
Porque as mulleres que fixeron filmes no pasado foron borradas da historia, como Alice Guy Blaché, a primeira cineasta narrativa (La Fée aux Choux, 1896), que logo acabou dirixindo o seu propio estudio e estivo implicada en máis de 700 filmes e foi totalmente ignorada nos libros de historia.
Porque os distribuidores non escollen filmes feitos por mulleres e os críticos non apoian películas con sensibilidade feminina que si son estreadas. (Podes nomear algun filme dirixido por mulleres, favorito da crítica onde unha muller non morre ao final?).
Porque a industria non sabe como comercializar para un público feminino e non está interesada en organizar un.
Porque as mulleres de máis de 35 son unha das partes máis grandes do público cinematográfico e Hollywood non quere que o saibas!
Porque alguén fixo, estreou e deu un lote de cartos a Shallow Hal [Amor cego, Peter e Bobby Farrelly, 2001].
Porque as rapazas aínda seguen a ser intimidadas para non entrar nas escolas de cine.
Porque non imos aturar esta [pitido] nin un minuto máis.
Porque estamos cansas de que as mulleres cineastas e as historias de mulleres sexan consideradas un estigma.

Aquí están as normas:
– Polo menos un dos personaxes principais é unha muller
– A personaxe feminina principal non morre ao final, especialmente se fai ostentación de convencións morais e sexuais
– A personaxe feminina principal fai máis que ser inútil e/ou deitarse co personaxe masculino principal
– Nada de violacións a mulleres a non ser que asuman as consecuencias
– Nada de “glamurosos” cadáveres de mulleres espidas
– Máis comer conas e estimulación clitorídea durante as escenas de sexo se hai algunha
– Nada de montaxes de compras
– Nada de “cambios de look”
– Debe haber polo menos un tío no reparto co que as mulleres hetero quererían morrear
– Nada de humillar a rapazas gordas
– Nada de escenas de fantasía masculina de lesbianas liándose
– As rapazas guapas só se namorarán ata as trancas dun tío feo e perdedor se é rico ou é bo no cunnilingus
– A personaxe feminina principal debe ter unha amiga verdadeira que non [pitido] dela ao final por culpa dos celos por un home
– Unha muller debe ser a escritora ou a directora do filme
– ASUME O TEU CRÉDITO. Mulleres, nunca máis conterse para non intimidar a outros, especialmente se estás producindo ao teu mozo director.

[Tirado do Manifesto S.T.I.G.M.A. por Sarah Jacobson].

Mércores 28 de febreiro ás 21:30 no Pichel
Eu fun unha asasina en serie adolescente
(I Was a Teenage Serial Killer, Sarah Jacobson, EUA, 1993, 27′, VOSG)
Fode en min
(Baise-moi, Virginie Despentes / Coralie Trinh Thi, Francia, 2000, 72′, VOSG)

A gran cidade


“A gran cidade suscitou entre a crítica india opinións enfrontadas, toda vez que un certo sector da mesma sentiuse defraudado polos resultados do que esperaban que fose unha contundente análise da situación contemporánea. Pero, en realidade, que as súas expectativas se visen defraudadas non minguaba en absoluto o valor do filme, senón que reflectía un simple erro de cálculo ou apreciación pola súa parte. Como ben apunta Henri Micciollo, A gran cidade quere ser un filme intimista, non un exercicio de análise social; máis concretamente, A gran cidade debe verse fundamentalmente coma un filme sobre o amor (aínda que o traballo e a vida urbana constitúan un significativo pano de fondo). Aínda cando a súa presenza só sexa adiviñada desde a fiestra do patrón de Arati e nalgunha viaxe fugaz en tranvía ou algunha non menos breve escena de rúa, é non obstante Calcuta a que condiciona todas e cada unha das situacións polas que cruza a parella, que dificilmente pode subtraerse do seu influxo. Tanto no plano inicial dos cables dos trolebuses como no que pecha o filme, unha elegante panorámica que se ergue para mostrar a iluminación urbana, enmarcan precisamente a acción e non en van fano desde uns indicios materiais de progreso que non son máis que a punta dun vasto iceberg de transformacións sociais”.

[Tirado de “Oh, Calcuta!” por Alberto Elena en Satyajit Ray. Ediciones Cátedra, Madrid, 1998, p. 149-159].

Mércores 21 de febreiro ás 21:30 horas no Pichel
A gran cidade
(মহানগর [Mahānagar], Satyajit Ray, India, 1963, 136′, VOSG)

A bruxa diaño


“A bruxa diaño é considerada un clásico do cinema xaponés dende hai ben tempo, particularmente ao falar de filmes de terror primeirizos. Coa súa crúa descrición da vida durante a guerra e a súa franca mirada sobre a sexualidade, é fácil ver por que conseguiu ficar nas mentes de tantas espectadoras e espectadores ao longo dos anos (…).

A bruxa diaño segue a unha muller e a súa nora mentres se esforzan por saír adiante no Xapón do século XIV, nun rural atravesado pola guerra. Mentres a muller maior espera a volta do seu fillo Kichi, ela e a muller de Kichi tentan chegar a fin de mes matando samurais e vendendo as súas armas. (…) A muller maior é a catalizadora principal da acción do filme; é claramente a líder no negocio das dúas mulleres. É bastante desapiadada e non amosa arrepentimento polos seus asasinatos, priorizando a súa supervivencia sobre todo o demais. Hai frecuentes espidos desta personaxe, e unha falta de vergoña con respecto ao seu corpo: está abertamente interesada no sexo (…). É interesante ver a acción sexual dunha muller descrita tan claramente, e os seus desexos satisfeitos. A personaxe toma parte activa na súa sexualidade, e deféndese de aqueles que a cuestionan.”

[Tirado de “Onibaba“, por Holly en The Bechdel Scream]

Mércores 14 de febreiro ás 21:30 no Pichel
A bruxa diaño
(鬼婆 [Onibaba], Kaneto Shindo, Xapón, 1964, 103′, VOSG)

Deixádella ao ceo


“Nun contexto de creación mítica como foi Hollywood na súa idade de ouro, esta ousada misoxinia non debería sorprendernos. Se evocamos o imaxinario da antiga Grecia –e a comparación, como veremos, non é casual- , facilmente comprobaremos o rexeitamento que os seus escritores amosaron polo sexo feminino. […] Pandora foi, […] para os mortais, muller primeira, a Eva da lenda grega, que en lugar de precipitarse sobre o froito prohibido se apresta, posuída pola curiosidade, a abrir unha xerra –ou unha caixa– que contén todos os males: no intre no que a doncela destapa o recipiente, as duras fatigas, as enfermidades e as desgracias disemínanse velozmente pola terra; coa chegada de Pandora […] os homes coñecen o traballo, o cansazo e a perda dun paraíso alí onde, ata entón, a terra producira espontáneamente froito abundante e xeneroso. Os nenos tampouco brotarán da terra porque Pandora introduce a sexualidade entre os mortais: criatura de natureza “fría e húmida” -artificial doncela modelada por Hefesto con terra e auga-, é símbolo da tentación perversa á que os homes dificilmente poden escapar.

[…] Deixádella ao ceo [Leave her to heaven, John M. Stahl, 1945] presentou, tralo rostro inxenuo de Gene Tierney –no papel de Ellen Berent– a unha das máis devastadoras feminidades do universo do cine negro. Nunha das escenas iniciais, Ellen coñece casualmente nun tren a Richard Harland (Cornel Wilde), escritor que, como expresará con entusiasmo a rapaza, parécese tanto no físico como nas maneiras ao seu propio pai. Ellen, que precisamente tomou ese tren para asistir ás exequias do proxenitor, síntese subitamente atrapada polo amor que esperta nela aquel descoñecido de rostro familiar, e aos poucos días casa con el. Non tardará a moza en dar mostras da súa devoción por Richard, nin tampouco en revelar o carácter destructor que a domina”.

[Tirado de Diosas y tumbas. Mitos femeninos en el cine de Hollywood, por Núria Bou. Barcelona: Icaria, 2006. p. 13-35]

Mércores 7 de febreiro ás 21:30 no Pichel
Deixádella ao ceo
 (Leave Her to Heaven, John M. Stahl, EUA, 1945, 110′, VOSG)

MALAS


“As fantasías masculinas, é que todo xira arredor das fantasías masculinas? Posta nun pedestal ou posta de xeonllos, todo é unha fantasía masculina: que es forte dabondo para aguantar o que eles che boten enriba ou demasiado débil para facer nada ao respecto”

A noiva ladroa, Margaret Atwood

Dende a antigüidade, e dentro do binarismo de xénero, o espazo feminino na cultura vén sendo establecido polos homes. Así, hai unha serie de comportamentos, normalmente sumisos e limitadores, que as mulleres poden levar a cabo sen meterse en problemas. E logo están as “malas mulleres”. Que, non por casualidade, son as que consciente ou inconscientemente se rebelan contra os límites establecidos do que lles é permitido. Gobérnanse a si mesmas e mesmo exercen poder. Neste ciclo queremos presentar unha serie de personaxes femininas da historia do cine catalogadas, dentro ou fóra dos seus universos fílmicos, como malas. Malvadas, perversas, bruxas, putas, asasinas… non podemos evitar empatizar con elas, sufridoras e carismáticas, e queremos celebralas recuperándoas.

En Deixádella ao ceo (John M. Stahl, 1945), quizais o único gran film noir en Technicolor, Gene Tierney é unha variante diúrna da femme fatale. No seu momento, a historia vendeuse como o retrato da obsesión dunha muller malvada, pero entre os seus actos de crueldade é posible ler a reacción dunha muller forte e poderosa contra as limitacións do seu contexto.

A bruxa diaño (Kaneto Shindo, 1964) xoga coa figura feminina demónica que existe en moitos mitos folclóricos, neste caso a da yōkai xaponesa, identificada cunha muller madura ou anciá que deveu demo ou yōkai por odio ou resentimento. Nesta fábula moral enmarcada dentro de certa tradición misóxina, as onibabas son condenadas socialmente pola súa carraxe e instinto de supervivencia nuha terrible situación bélica ante un mundo hostil que lle supón ás mulleres o papel de submisas e obedientes.

En A gran cidade (Satyajit Ray, 1963), Arati dá testemuña do complexo que resulta traspasar o seu espazo doméstico e fisurar o seu círculo social bengalí (tradicional e conservador) cando toma a decisión de buscar traballo para axudar a manter á familia. Arati é “mala” a ollos da sociedade e nun principio mesmo a ollos da súa propia familia (marido, fillo, sogro e sogra).

Eu fun unha asasina en serie adolescente (Sarah Jacobson, 1993) e Fode en min (Virginie Despentes e Coralie Trinh Thi, 2000) poñen en escena o asasinato como reacción aos abusos masculinos. No primeiro caso faise en clave de comedia trash vencellada ao riot grrrl e no segundo como unha road movie chea de rabia e desesperación marcada polo sexo e violencia explícitos.

« Previous Entries