Sedamdeset godina od pobjede nad Hitlerovim trećim rajhom

1 May yyyy

U Moskvi će danas velika vojna parada proslaviti pobjedu nad nacističkom Njemačkom koja je okončala borbe u Evropi u drugom svjetskom ratu. Više svjetskih vođa zemalja koje su bile saveznice Sovjetskog Saveza u tom ratu bojkotuju ovu ceremoniju, a na ovaj praznik se malo pažnje obraća izvan Rusije.

Predsjednik SAD-a Barack Obama će biti upadljivo odsutan, isto kao i britanski premijer David Cameron. Njemačka kancelarka Angela Merkel treba da posjeti Moskvu 10. maja da položi vijenac.

Vladajuće klase u SAD i Evropi ne žele da priznaju centralnu ulogu koju je Sovjetska radnička klasa odigrala u pobjedi nad fašizmom u Evropi – naročito u uslovima kada promovišu i udružuju se sa fašističkim snagama kao dio gnusne anti-Ruske kampanje.

Istorijska je činjenica da bi poraz nacističke Njemačke bio nemoguć bez ogromnih žrtava Sovjetskog naroda. Iako tačan broj možda nikada neće biti poznat, oko 27 miliona Sovjetskih građana su izgubili živote da bi se porazile nacističke snage. Skoro svaka Sovjetska porodica je izgubila jednog ili više članova. Hiljade sela je bilo potpuno razoreno, a mnogi veći gradovi su sravnjeni sa zemljom.

Staljinističko vođstvo Sovjetskog Saveza i Kominterne – bazirani na reakcionarnoj i nacionalističkoj teoriji „socijalizma u jednoj zemlji“ – dijele ogromnu odgovornost i za izbijanje rata i za nepripremljenost Sovjetskih oružanih snaga prije nacističke invazije 22. juna 1941.

Prije svega, to što je njemačka radnička klasa bila podijeljena u dvije glavne partije Socijal Demokratsku Partiju (SPD) i Komunističku Partiju (KPD) i nije se ujedinila je omogućilo Hitleru da dođe na vlast u januaru 1933. Kominterna je denuncirala SPD kao „socijal-fašiste“ koji se jedva razlikuju od nacista („ne antipodi, već blizanci“), a KPD je isticala slogan „nakon Hitlera, mi“.

Sugerisati da će Hitler pasti nakon nekoliko mjeseci vladavine kriminalno je razoružalo njemačke radnike. Hitler je iskoristio vanredne zakone nakon požara Reichstaga u februaru da smrvi organizovani otpor unutar radničke klase. Među prvim žrtvama nacističkog režima su bili Socijal Demokratske, Komunističke i sindikalne vođe, od kojih su mnogi ubijeni ili poslani u koncentracione logore.

Sledeći značajan udarac je bio Staljinov veliki teror 1936-1938, koji je istrijebio skoro sve preživjele vođe Oktobarske revolucije. Tu se ubraja i čistka Crvene armije 1937, u kojoj je pogubljeno 30-40,000 oficira, što je u suštini obezglavilo vojsku uoči nastupajućeg rata. Oficiri poput Tuhačevskog, Jakira, Ejdemana, Korka i Primakova, koji su imali neprocjenjivo iskustvo iz građanskog rata i razvili napredne vojne strategije u naknadnim decenijama, su bili mučeni i ubijeni maja 1937. Da su bili živi 1941. početna katastrofa Hitlerove invazije bi bila značajno umanjena.

Povrh toga, Staljin je vodio politiku narodnog fronta tokom španskog građanskog rata, u kome je Komunistička Partija ugušila socijalističku revoluciju kako bi očuvala alijansu sa „imperijalističkim demokratijama“ protiv Frankovih falangističkih snaga, koje su podržavali Hitler i Musolini. Poraz španske radničke klase koji je uslijedio je bukvalno garantovao da je svjetski rat na horizontu.

Zatim, šokirajući mnoge u međunarodnom radničkom pokretu, Staljin je potpisao pakt o nenapadanju sa Hitlerom 23. avgusta 1939. Iste fašističke partije koje su bile denuncirane u periodu narodnog fronta su sada bile hvaljene kao pouzdani saveznici, prouzrokujući ekstremnu dezorijentaciju u političkoj svijesti radničke klase.

Tokom 1930ih najpronicljiviji analitičar ovih događaja je bio Lav Trocki, zajedno sa Lenjinom vođa Oktobarske revolucije i osnivač Crvene armije, kojeg je Staljin protjerao iz Sovjetskog Saveza 1929. Kada je Kominterna nastavila da brani svoju politiku uoči i nakon Hitlerovog dolaska na vlast, Trocki je odlučio da izgradi novu revolucionarnu partiju međunarodne radničke klase, Četvrtu Internacionalu.

Braneći društvena postignuća Oktobarske revolucije, Trocki je pozvao na političko zbacivanje staljinističke birokratije kao odlučujući dio nastupajuće svjetske socijalističke revolucije. Njegova procjena potencijalne snage Sovjetskog Saveza 1934. u mogućem ratu sa Njemačkom koja se ubrzano naoružavala je bila proročanski precizna:

Činjenice se moraju prihvatiti kakve jesu: ne samo što rat nije isključen, on je skoro neizbježan. Ko je sposoban i voljan da čita istorijske knjige će unaprijed znati da će ruska revolucija, koja je neprestano opadala i bujala skoro trideset godina – od 1905. – ako bude primorana da upravi svoju bujicu u kanal rata, osloboditi užasavajuću i neumoljivu snagu.

Za šest godina koje su prethodile paktu Staljin-Hitler Trocki je više puta upozoravao da Staljin traži sporazum sa Njemačkom. Kada je Hitler napao Poljsku 1. septembra 1939. tajni protokoli pakta o „nenapadanju“ nisu bili objelodanjeni. 17. septembra Sovjetski Savez je napao Poljsku sa istoka, vršeći podjelu te zemlje sa Njemačkom. Pakt je uključivao klauzule koje su dozvoljavale Sovjetsku okupaciju baltičkih zemalja (Letonije, Litvanije i Estonije), kao i djelova Rumunije. Novembra 1939. Staljin je napao Finsku u krvavom „zimskom ratu“ koji je doveo do aneksiranja djelova Finske uz ogromne ljudske žrtve.

Tokom ovog perioda od 22 mjeseca prije Hitlerove invazije na Sovjetski Savez Staljin je snabdjevao Njemačku sirovinama i hranom, što je značajno pomoglo nacističkim ratnim naporima u zapadnoj Evropi.

Uprkos ranim uspjesima Hitlerovog blickriga u Poljskoj, Francuskoj, Holandiji i drugdje, Trocki je insistirao da njemački imperijalizam ne može razriješiti svoje protivrječnosti pokušavajući da pokori Evropu. Takođe je objasnio da će Hitler neminovno krenuti na istok i napasti Sovjetski režim. U predstojećem ratnom rasplamsavanju dimenzija neviđenih u istoriji, Trocki je bio uvjeren da staljinistička birokratija neće preživjeti revolucionarna previranja koja će rat sa sobom donijeti. U takvim uslovima, predvidio je mogućnost da će Četvrta Internacionala biti u poziciji da predvodi novi talas socijalističke revolucije.

Bojeći se Trockog daleko više nego Hitlera, Staljin je naredio da se intenziviraju napori u izvršavanju atentata na njega. Ramon Merkader je uspio da ubije Trockog avgusta 1940. dok je svjetska pažnja bila usmjerena na bitku za Britaniju.

Hitler je u međuvremenu naredio svojim generalim da pripreme operaciju Barbarosa, invaziju na Sovjetski Savez. 22. juna 1941. preko 3,6 miliona vojnika je nahrupilo preko granice, praćeni sa 3.000 tenkova i impozantnom vazdušnom podrškom. U prvih šest mjeseci rata tri miliona Sovjetskih vojnika su bili zarobljeni, od kojih će dva miliona umrijeti od gladi kao ratni zarobljenici do januara 1942.

Izgladnjivanje Sovjetskih zarobljenika je bio namjenski dio Hitlerovog „opšteg plana istok“. Cilj rata je bio da se okupira cio Sovjetski Savez do Urala, a novi „životni prostor“ naseli arijevskim građanima. Lokalno stanovništvo bi bilo pobijeno u „ratu do istrebljenja“; oni koji ne bi stradali u direktnim borbama bi poslužili kao prisilni radnici, bili potamanjeni od strane streljačkih vodova, ili bi ih pustili da pomru od gladi. Hitler je očekivao da 20-30 miliona Sovjetskih građana umre od gladi.

Nacistički režim je bio zagriženo antikomunistički, a sam Hitler je smatrao uništenje „jevrejskog boljševizma“ kao neraskidivo povezano sa uništenjem evropskog Jevrejstva uopšte. Od šest miliona Jevreja koje su nacisti pobili u ratu, milioni su masakrirani za vrijeme invazije na Sovjetski Savez.

Ohrabren brzim osvajanjima u zapadnoj Evropi, Hitler je očekivao da će se Sovjetski režim srušiti za šest nedelja. Kako su njegove snage napredovale u tri pravca prema Lenjingradu, Moskvi i Staljingradu, naišli su na neočekivano žestok otpor. Uprkos nevjerovatno visokim gubicima, Sovjetske trupe su se snažno borile da poraze fašističke okupatore. Dok su njemačke armije napredovale duboko unutar Rusije, veliki dio Sovjetske industrije je razmontiran i premješten u srednju Aziju i Sibir, što je iziskivalo ogromne žrtve radničke klase. Do 1943. centralizovana ekonomija Sovjetskog Saveza, uprkos staljinističkim skretanjima, je proizvodila više nego Njemačka ratna mašina.

Brutalna petomjesečna bitka za Staljingrad je završila porazom Hitlerovih trupa u februaru 1943. 1943. je takođe bila godina masivne bitke za Kursk, u kojoj je učestvovalo 3 miliona vojnika i hiljade tenkova. Sovjetske trupe su stigle do Njemačke do kraja 1944. Tokom bitke za Berlin, Hitler je izvršio samoubistvo 30. aprila 1945. Potpuna kapitulacija nacističkog režima je uslijedila neposredno nakon ponoći 9. maja po moskovskom vremenu.

Nakon rata staljinistički režim je vodio politiku mirne koegzistencije sa svojim glavnim imperijalističkim saveznicima, Sjedinjenim Državama, Velikom Britanijom i Francuskom. U dogovorima koji su postignuti na sastancima u Teheranu, Jalti i Potsdamu istočna Evropa je postala zona uticaja Sovjetskog Saveza, dok je revolucija ugušena od strane komunističkih partija koje su uglavnom predvodile otpor protiv nacista u Francuskoj, Italiji i Grčkoj.

Iako su mnogi Sovjetski građani očekivali labavljenje staljinističkog režima nakon svega što su istrpjeli tokom rata, nije bilo mnogo opuštanja tokom bolnog perioda obnove. Staljinova nacionalistička i anti-radnička politika je poprimila monstruozne forme tokom „anti-kosmopolitske“ kampanje i doktorske zavjere. Ove anti-semitske kampanje koje je sponzorisala država su ubrzo obustavljene nakon što je Staljin umro marta 1953.

U sedam decenija nakon pobjede nad fašističkom Njemačkom posvjedočili smo ponovnom uspostavljanju kapitalizma u Sovjetskom Savezu, izvršenog od Staljinovih nasljednika u Komunističkoj partiji Sovjetskog Saveza. Vladimir Putin, korumpirani, autoritarni predstavnik kapitalističkih oligarha pokušava da iskoristi proslavu 9. maja da pogura svoj ultranacionalistički program, uključujući i glorifikaciju Staljina. Međutim, vojne snage koje paradiraju Crvenim trgom više ne počivaju na progresivnoj osnovi uspostavljenoj u Oktobarskoj revoluciji. Putinov režim predstavlja milijardere koji su profitirali od poslijednjeg čina izdaje staljinističke birokratije, raspuštanja SSSR-a i reintegracije u svjetsku ekonomiju na kapitalističkoj bazi.

To što imperijalističke sile bojkotuju komemoraciju pobjede nad fašizmom u Rusiji je dobrim dijelom zbog činjenice da politika koju danas vode ima mnogo zajedničkog sa onom od samih nacista. Naravno, u Ukraijini su SAD i Njemački imperijalizam u savezu sa fašističkim snagama, potomcima ukrajinskih nacionalista koji su sarađivali sa nacističkim režimom tokom drugog svjetskog rata.

Sjedinjene Države namjerno i sistematski podstiču konflikt sa Rusijom. Ukrajinski puč od februara 2014. je propraćen masivnom militarizacijom cijelog regiona usmjerenom protiv Rusije, u kojoj prednjače Sjedinjene Države. Dapače, dok se u Moskvi odigrava komemoracija, NATO snage izvode vojne vježbe nedaleko od ruske granice.

Što se tiče njemačke vladajuće klase, koja je podržala puč u Ukrajini, ona teži da spere zločine iz svoje prošlosti kako bi pripremila nove u budućnosti. Njemački akademici pokušavaju da relativizuju zločine Hitlerovog režima i predstave nacizam kao opravdani odgovor na boljševičku revoluciju.

Sedamdeset godina nakon okončanja drugog svjetskog rata u Evropi, kontinent – uistinu i svijet – je suočen sa oživljavanjem neobuzdanog militarizma. Jedini način da se spriječi novi imperijalistički rat, ne samo u Evropi već i na Bliskom istoku, u Aziji i bukvalno svakom ćošku planete, je da se radnička klasa ujedini međunarodno oko socijalističkog i revolucionarnog programa.

9. maj 2015.

Fred Williams