1915

1915. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa
Urteak	1912  • 1913  • 1914 • 1915 • 1916 • 1917 • 1918
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1915 MCMXV
Ab urbe condita	2668
Armeniar egutegia	1364 ԹՎ ՌՅԿԴ
Bahá'í egutegia	71 – 72
Bengaliar egutegia	1322
Berber egutegia	2865
Egutegi budista	2459
Myanmarko egutegia	1277
Bizantziar egutegia	7423 – 7424
Koptoen egutegia	1631 – 1632
Etiopiar egutegia	1907 – 1908
Hebrear egutegia	5675 – 5676
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1971 – 1972
Shaka Samvat	1837 – 1838
Kali Yuga	5016 – 5017
Iraniar egutegia	1293 – 1294
Islamiar egutegia	1333 – 1334
Japoniar egutegia	Taishō 4 (大正4年)
Korear egutegia	4248
Thailandiar eguzki egutegia	2458
Holozeniar egutegia	11915

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Urtarrilaren 19a - Alemaniak Britainia Handia erasotu zuen, Lehen Mundu Gerraren bigarren urtean.
• Urtarrilaren 31 - Alemaniarrek errusiarren aurka gas pozointsuak erabili zituzten.
• Otsailaren 4a - Ordizia eta Beasain banandu egin ziren.

Zientzia eta teknologia

• Martxoaren 19a - Pluton planeta nanoari lehen argazkia atera zioten.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 6a - Liisi Oterma, finlandiar astronomoa, Finlandian astronomiako doktoretza lortu zuen lehen emakumezkoa (h. 2001).
• Urtarrilaren 7a - Felix Erdozia, euskal arraunlaria eta arraun entrenatzaile eta zuzendaria (h. 2010).
• Urtarrilaren 14a - André Frossard, frantziar kazetari eta idazlea (h. 1995).
• Urtarrilaren 16a - Xavier Bueno, nafar margolaria (h. 1979).
• Urtarrilaren 17a - Antonio Valverde, gipuzkoar margolaria, grabatzailea, publizista, industrialaria eta euskal idazlea (h. 1970).
• Urtarrilaren 18a - Santiago Carrillo, espainiar politikari komunista, Espainiar Transizioan pertsonaia garrantzitsua (h. 2012).
• Urtarrilaren 19a - Stefano Vanzina, Steno, italiar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 1988).
• Urtarrilaren 20a - Sebastián Mendívil, bizkaitar anarkista, Euzko Gudarostearen eta CNTren Bakunin batailoiko tenientea (h. 2014).
• Urtarrilaren 21a - Eulogio Zudaire, nafar fraide kaputxinoa eta historialaria (h. 1991).
• Urtarrilaren 22a - Côtis-Capel, normandieraz idazten zuen normandiar poeta (h. 1986).
• Urtarrilaren 23a - Herma Bauma, austriar kirolaria, xabalina jaurtiketan espezialista (h. 2003).
• Urtarrilaren 23a - W. Arthur Lewis, santaluziar ekonomialaria, 1979ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1991).
• Urtarrilaren 24a - Robert Motherwell, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren sortzaileetako bat (h. 1991).
• Urtarrilaren 25a - Ewan MacColl, ingeles folk abeslari, kantautore, komunista, sindikalista, antzerkigile eta antzezlan ekoizlea (h. 1989).
• Urtarrilaren 31 - Thomas Merton, frantziar olerkari, pentsalari eta zistertar-trapatar monjea (h. 1968).

Otsaila

• Otsailaren 2a - Abba Eban, israeldar politikaria (h. 2002).
• Otsailaren 5a - Robert Hofstadter, estatubatuar fisikaria, 1961eko Fisikako Nobel Saria (h. 1990).
• Otsailaren 8a - Takeshi Kamo, japoniar futbolaria (h. 2004).
• Otsailaren 9a - Simon Arrieta, euskal herritar margolaria (h. 1969).
• Otsailaren 10a - Juan José Mieza, bizkaitar futbolaria (h. 1992).
• Otsailaren 11 - Pepe Iglesias, argentinar antzezle komikoa (h. 1991).
• Otsailaren 28a - Peter Brian Medawar, brasildar-britainiar medikua, 1960ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1987).

Martxoa

• Martxoaren 1a - Anjel Goenaga, euskal idazlea (h. 1974).
• Martxoaren 4a - Carlos Surinach, kataluniar jatorriko estatubatuar musikaria (h. 1997).
• Martxoaren 5a - Laurent Schwartz, frantziar matematikaria (h. 2002).
• Martxoaren 7a - Jacques Chaban-Delmas, Frantziako lehen ministroa (h. 2000).
• Martxoaren 11 - Karl Krolow, alemaniar idazlea (h. 1999).
• Martxoaren 13a - Ángel Álvarez de Miranda, arabar erlijio-historialaria (h. 1957).
• Martxoaren 13a - Melih Cevdet Anday, turkiar idazlea (h. 2002).
• Martxoaren 16a - Kunihiko Kodaira, japoniar matematikaria (h. 1997).
• Martxoaren 17a - Hans Namuth, alemaniar-estatubatuar argazkilari eta zinemagilea (h. 1990).
• Martxoaren 20a - Sviatoslav Richter, ukrainar pianista (h. 1997).
• Martxoaren 20a - Sister Rosetta Tharpe, estatubatuar abeslaria (h. 1973).
• Martxoaren 23a - Vasili Zaitsev, Bigarren Mundu Gerrako sobietar frankotiratzailea, Stalingradeko batailan bereziki ezagun egin zena (h. 1991).
• Martxoaren 27a - Anastasio Albisu, euskal idazlea (h. 1997).
• Martxoaren 30a - Francesc Sabaté, kataluniar anarkista (h. 1960).

Apirila

• Apirilaren 3a - Mariano Lazkano, Lazkano, euskal herritar pilotaria.
• Apirilaren 4a - Lars Ahlin, suediar idazlea (h. 1997).
• Apirilaren 4a - Mathias Goeritz, alemaniar jatorriko mexikar artista (h. 1990).
• Apirilaren 4a - Muddy Waters, estatubatuar blues musikaria, Chicagoko bluesaren aitatzat hartua (h. 1983).
• Apirilaren 6a - Tadeusz Kantor, poloniar eszenografo eta antzerki-zuzendaria (h. 1990).
• Apirilaren 7a - Billie Holiday, Lady Day, estatubatuar jazz-kantaria, jazz modernoko kantaririk ospetsuen eta eragileenatakoa (h. 1959).
• Apirilaren 12a - Josep Maria Font i Rius, kataluniar historialaria eta legelaria (h. 2018).
• Apirilaren 13a - Stephan Hermlin, alemaniar idazlea (h. 1997).
• Apirilaren 14a - Alvaro d'Ors, kataluniar legelaria, erromatar zuzenbidean aditua (h. 2004).
• Apirilaren 21a - Anthony Quinn, mexikar-estatubatuar aktore, idazle eta margolaria (h. 2001).
• Apirilaren 22a - Jose Maria Arizmendiarrieta, Mondragon Corporacion Cooperativa kooperatibaren sortzailea (h. 1976).
• Apirilaren 23a - Mikel Garmendia Olaziregi, Belarra, eusko gudaria, Itxarkundia batailoian aritua (h. 2015).
• Apirilaren 29a - Roberto Rodet, bizkaitar pintorea (h. 1989).

Maiatza

• Maiatzaren 3a - Gurutz Saratsola, Lotsati , euskal idazlea (h. 1936).
• Maiatzaren 5a - Piarres Lartzabal, lapurtar antzerkigilea eta euskal idazlea (h. 1988).
• Maiatzaren 6a - Orson Welles, estatubatuar film eta antzerki zuzendaria, aktorea eta ekoizlea, historiako zuzendari hoberenetakoa (h. 1985).
• Maiatzaren 12a - Roger Schutz, anaia Roger, frantziar teologoa, Taizé kristau-komunitate protestantearen sortzailea (h. 2005).
• Maiatzaren 15a - Paul Samuelson, estatubatuar ekonomialaria, 1970eko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2009).
• Maiatzaren 16a - Mario Monicelli, italiar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2010).
• Maiatzaren 20a - Moshe Dayan, israeldar jenerala eta politikaria (h. 1981).
• Maiatzaren 29a - Karl Münchinger, alemaniar orkestra-zuzendaria (h. 1990).
• Maiatzaren 29a - Isaac Oceja, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 2000).

Ekaina

• Ekainaren 4a - Modibo Keïta, Maliko lehen presidentea (h. 1977).
• Ekainaren 8a - Jaime Miláns del Bosch, espainiar militarra, 1981eko otsailaren 23ko kolpe militarra prestatu zuen buruzagietako bat (h. 1997).
• Ekainaren 9a - Les Paul, estatubatuar jazz gitarrista eta gitarra elektrikoen diseinatzailea (h. 2009).
• Ekainaren 10a - Saul Bellow, estatubatuar eleberrigilea, 1977ko Literaturako Nobel Saria (h. 2005).
• Ekainaren 10a - Higinio Ortuzar, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1982).
• Ekainaren 12a - David Rockefeller, estatubatuar finantzaria (h. 2017).
• Ekainaren 15a - Eugène Goienetxe, lapurtar historialaria (h. 1989).
• Ekainaren 15a - Thomas Huckle Weller, estatubatuar medikua, 1954ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2008).
• Ekainaren 16a - Mariano Rumor, Italiako lehen ministroa (h. 1990).
• Ekainaren 16a - John Tukey, estatubatuar estatistikaria, datuen azterketa esploratzailearen aitzindairia (h. 2000).
• Ekainaren 20a - Terence Young, britainiar zinema-zuzendaria (h. 1994).
• Ekainaren 24a - Fred Hoyle, ingeles astronomoa eta matematikaria (h. 2001).
• Ekainaren 29a - Pedro Pujana, arabar apaiza eta euskal idazlea (h. 2001).

Uztaila

• Uztailaren 5a - Frantzisko Zalakain, euskal idazle eta burkide komunista (h. 1971).
• Uztailaren 9a - David Diamond, estatubatuar musikagilea (h. 2005).
• Uztailaren 13a - Kaoru Ishikawa, japoniar irakaslea, kausa-efektu diagramaren asmatzailea (h. 1989).
• Uztailaren 14a - Mariano Izeta, euskal idazle eta nafar euskaltzaina (h. 2001).
• Uztailaren 28a - Charles Hard Townes, estatubatuar fisikaria, 1964ko Fisikako Nobel Saria (h. 2015).

Abuztua

• Abuztuaren 20a - Koldo Mitxelena, euskal idazle, filologo eta euskaltzain errenteriarra (h. 1987).
• Abuztuaren 21a - Fernando Claudín, espainiar politikari, historialari eta saiakera-idazlea (h. 1990).
• Abuztuaren 27a - Norman Foster Ramsey, estatubatuar fisikaria, 1989ko Fisikako Nobel Saria (h. 2011).
• Abuztuaren 28a - Claude Roy, frantziar idazle, kazetari eta kritikaria (h. 1997).
• Abuztuaren 28a - Bernard Wolfe, zientzia-fikziozko estatubatuar idazlea (h. 1985).
• Abuztuaren 29a - Ingrid Bergman, suediar aktorea (h. 1982).

Iraila

• Irailaren 1a - Émile Masson Jr., belgikar txirrindularia (h. 2011).
• Irailaren 6a - Franz Josef Strauss, alemaniar politikaria (h. 1988).
• Irailaren 8a - Manuel Tuñón de Lara, espainiar historialaria, Espainiako historiografiaren berritzaile nagusietako bat (h. 1997).
• Irailaren 10a - Geraint Bowen, galestar poeta (h. 2011).
• Irailaren 10a - Maritxu Urreta, euskal itzultzaile, ilustratzaile eta argazkilaria (h. 2018).
• Irailaren 17a - Adolfo Sánchez Vázquez, bizi gehiena Mexikon eman zuen espainiar filosofoa (h. 2011).
• Irailaren 21a - Maurizio Elizalde, nafar txistularia, Euskal Herriko txistulari eta txistu-egilerik handienetakoa (h. 1992).
• Irailaren 23a - Clifford Shull, estatubatuar fisikaria, 1994ko Fisikako Nobel Saria (h. 2001).
• Irailaren 25a - María Puy Uitzi, euskal irakasle eta historialaria, Nafarroako historian aditua (h. 2008).
• Irailaren 30a - Gloria Alcorta, argentinar idazle eta poeta (h. 2012).

Urria

• Urriaren 1a - Jerome Bruner, estatubatuar psikologoa (h. 2016).
• Urriaren 12a - Jesus Galindez, amurriar irakasle eta politikaria (h. 1956).
• Urriaren 17a - Bittor Garaigordobil, bizkaitar apaiza (h. 2018).
• Urriaren 17a - Arthur Miller, estatubatuar antzerkigile eta gidoilaria (h. 2005).
• Urriaren 21a - Henri Bourtayre, mila kantu baino gehiagoren musikaren lapurtar egilea (h. 2009).
• Urriaren 22a - Yitzhak Shamir, Israelgo lehen ministroa (h. 2012).
• Urriaren 24a - Bob Kane, estatubatuar komikigilea (h.1998).
• Urriaren 25a - Francisco Salinas, nafar legelaria (h. 2006).
• Urriaren 26a - Elías Terés, nafar arabista eta katedraduna (h. 1983).

Azaroa

• Azaroaren 1a - Anatole Kopp, sobietar-frantziar historialaria, arkitekturaren historialaria (h. 1990).
• Azaroaren 11 - Anna Schwartz, estatubatuar ekonomialaria (h. 2012).
• Azaroaren 12a - Roland Barthes, Euskal Herriarekin lotura handia izan zuen frantziar idazle, filosofo, literatura-kritikari eta semiologoa (h. 1980).
• Azaroaren 20a - Kon Ichikawa, japoniar zinema-zuzendaria (h. 2008).
• Azaroaren 20a - Hu Yaobang, Txinako Herri Errepublikako buruzagia (h. 1989).
• Azaroaren 22a - Andre Ospital, euskal idazlea (h. 1987).
• Azaroaren 25a- Augusto Pinochet, Txileko diktadorea (h.2006).
• Azaroaren 26a - Miguel Javier Urmeneta, nafar militar, politikari eta euskaltzalea eta Iruñeko alkatea (h. 1988).
• Azaroaren 27a - Yves Thériault, quebectar idazlea, Kanadako idazle oparoenetakoa (h. 1983).
• Azaroaren 29a - Eugene Polley, estatubatuar ingeniari eta asmatzailea, telebistarako urrutiko agintea asmatzeagatik ospetsua (h. 2012).
• Azaroaren 30a - Henry Taube, kanadar kimikaria, 1983ko Kimikako Nobel Saria (h. 2005).

Abendua

• Abenduaren 6a - Joseba Elosegi, eusko gudaria eta politikari jeltzalea, bere buruari su eman eta Francorengana hurbiltzen saiatu zelako famatua (h. 1990).
• Abenduaren 7a - Leigh Brackett, estatubatuar gidoilari eta zientzia fikzio idazlea (h. 1978).
• Abenduaren 7a - Eli Wallach, estatubatuar aktorea (h. 2014).
• Abenduaren 9a - Elisabeth Schwarzkopf, alemaniar-britainiar sopranoa (h. 2006).
• Abenduaren 12a - Shogo Kamo, japoniar futbolaria (h. 1977).
• Abenduaren 12a - Frank Sinatra, estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1998).
• Abenduaren 12a - Jose Ignazio Urbieta, gipuzkoar futbolaria, dekoratzailea eta erraldoien zein buruhandien fabrikatzailea (h. 1999).
• Abenduaren 16a - Georgi Sviridov, errusiar musikagilea (h. 1998).
• Abenduaren 19a - Édith Piaf, frantziar abeslaria, music-hall arloan oso famatua (h. 1963).
• Abenduaren 20a - Cecilia García Gilarte, gipuzkoar idazlea eta kazetaria (h. 1989).
• Abenduaren 21a - Albert Dou, kataluniar matematikaria (h. 2009).
• Abenduaren 26a - Sebastian Salaberria, gipuzkoar bertsolaria eta euskal idazlea (h. 2003).
• Abenduaren 27a - Lionel Cooper, hegoafrikar matematikaria (h. 1979).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Andresa Portugal, Donostiako Bretxa azokan arrain-saltzailea 70 urtez, arrain garbitua saltzeari utzi zion azkena (h. 2012).
• Fermin Apalategi, euskal txirrindularia.
• Jose Maria Olazabal Zaldunbide, bizkaitar politikari karlista eskuindarra (h. 1946).
• Juan Iglesias Garrigos, bizkaitar militante sozialista (h. 2001).
• Manolo Etxezarreta, gipuzkoar futbolaria eta entrenatzailea (h. 1980).
• Naty Altuna, gipuzkoar margolaria.
• Simon Erramuzpe, euskal idazlea.
• Felipe Ruiz Martín, espainiar historialaria, Euskal Herriko Unibertsitateak honoris causa doktore izendatua (h. 2004).
• Roger Devauchelle, frantziar liburu egilea (h. 1993).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 24a - Arthur Auwers, alemaniar astronomoa (j. 1838).
• Urtarrilaren 27a - Santiago Arrillaga, gipuzkoar musikagilea (j. 1847).
• Otsailaren 18a - Francisco Giner de los Ríos, espainiar pedagogoa eta idazlea (j. 1839).
• Martxoaren 4a - William Willett, udako ordutegiaren asmatzaile ingelesa (j. 1856).
• Martxoaren 11 - Rolf Boldrewood, australiar idazlea (j. 1826).
• Martxoaren 13a - Sergei Witte, errusiar politikaria (j. 1849).
• Martxoaren 21a - Frederick Winslow Taylor, estatubatuar ingeniari eta kudeaketa aditua, taylorismoaren aitzindaria (j. 1856).
• Apirilaren 3a - Isaac Leib Peretz, poloniar olerkaria, Yiddish idazlea (j. 1852).
• Apirilaren 11 - Victor Bernard Derrecagaix, euskaldun jatorriko frantziar militarra (j. 1833).
• Apirilaren 13a - Robert Hertz, frantziar antropologoa (j. 1881).
• Apirilaren 21a - Federico Loygorri, andaluziar militar eta politikaria (j. 1849).
• Apirilaren 27a - Alexander Nikolaievitx Scriabin, errusiar pianista eta musikagilea (j. 1872).
• Maiatzaren 1a - Jose Manuel Etxeita, euskal idazlea (j. 1842).
• Maiatzaren 2a - Clara Immerwahr, alemaniar kimikaria, bakezalea eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1870).
• Maiatzaren 7a - Elbert Hubbard, estatubatuar idazle eta filosofoa (j. 1856).
• Maiatzaren 9a - François Faber, luxenburgotar txirrindularia (j. 1887).
• Ekainaren 19a - Sergei Taneiev, errusiar musikagilea (j. 1856).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 2a - Porfirio Díaz, Mexikoko presidentea (j. 1830).
• Abuztuaren 10a - Henry Moseley, ingeles kimikaria (j. 1887).
• Abuztuaren 11 - Adolfo Fernández Casanova, nafar arkitektoa (j. 1843).
• Abuztuaren 20a - Paul Ehrlich, alemaniar bakteriologoa, 1908ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1854).
• Irailaren 21a - Anthony Comstock, eskuin muturreko estatubatuar aktibista puritanoa (j. 1844).
• Irailaren 27a - Ramalho Ortigão, portugaldar idazlea (j. 1836).
• Urriaren 5a - Jose Maria Usanditzaga, donostiar musikagilea, konpositorea eta piano-jotzailea (j. 1887).
• Urriaren 11 - Jean-Henri Fabre, frantziar naturalista, entomologoa eta idazlea (j. 1823).
• Urriaren 12a - Edith Cavell, britainiar erizaina, erizaintza modernoaren aintzindaria Belgikan eta Lehen Mundu Gerran heriotzera kondenatua (j. 1865).
• Urriaren 22a - Wilhelm Windelband, alemaniar filosofoa eta historialaria (j. 1848).
• Azaroaren 4a - Jean Hiriart Urruti, euskal idazlea eta kazetaria (j. 1859).
• Azaroaren 4a - Tomás Meabe, bizkaitar idazle eta politikaria (j. 1879).
• Azaroaren 12a - Félix Léglise, lapurtar politikaria (j. 1843).
• Azaroaren 14a - Marie Clémence Richard, Luis Luziano Bonaparteren zuberoar emaztea (j. 1830).
• Azaroaren 19a - Joe Hill, estatubatuar sindikalista (j. 1879).
• Abenduaren 19a - Alois Alzheimer, alemaniar neurologoa (j. 1864).
• Abenduaren 26a - Horace de Choiseul-Praslin, frantziar diplomatiko eta politikaria (j. 1837).
• Abenduaren 30a - Oswald Külpe, alemaniar filosofo eta psikologoa (j. 1862).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Elisa Zamacois, euskal soprano eta zartzuela abeslaria (j. 1841).
• Simon Durruti, apaiza eta euskal idazlea (j. 1852).

Nobel saridunak:

• Fisika: William Henry Bragg eta William Lawrence Bragg.
• Kimika: Richard Willstätter
• Literatura: Romain Rolland
• Medikuntza: Eman gabe
• Bakea: Eman gabe

---

Agintariak

[[Fitxategi:Errusia|10x10px|1915|link=]]

Munduko agintariak 1915. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1915