Uiteraard heeft een stad met een geschiedenis van 1.200 jaar ook een leven vóór de industrie gehad. En dat contrast wordt in Schweinfurt tot op de dag van vandaag in ere gehouden: moderne architectuur staat naast eeuwenoude bouwwerken, burgertrots is in harmonie met arbeiderscultuur, in de voormalige vrije rijksstad is avantgarde troef. Er waait een frisse wind door de stad, de inwoners zijn trots op wat ze bereikt hebben, op het veranderde imago, maar ook op het feit ze hun wortels niet verloochend hebben.

Van het verleden tot het heden: raadhuis en Museum Georg Schäfer

Een sprekende getuigenis van het pre-industriële tijdperk is het raadhuis aan het marktplein, vermoedelijk het belangrijkste en mooiste historische gebouw van de stad dat gebouwd is tussen 1570 en 1572. Het mag wel een wonder heten dat het raadhuis de rampen en oorlogen van de laatste eeuwen onbeschadigd heeft doorstaan – ook de Tweede Wereldoorlog, toen het grootste deel van Schweinfurt verwoest werd. De toegangshal wordt, hoe kan het ook anders in Schweinfurt, gebruikt voor kunsttentoonstellingen. Helemaal in het teken van de kunst staat het Museum Georg Schäfer: hier is een zeer omvangrijke privécollectie met Duitse schilderkunst van late rococo, classicisme, romantiek tot en met impressionisme te zien. De collectie Schäfer omvat 160 schilderijen en 110 tekeningen van Spitzweg en verder werk van Caspar David Friedrich, Ferdinand Georg Waldmüller, Albrecht Adam, Fritz von Uhde, Wilhelm Leibl, Adolph Menzel, Franz von Lenbach en Hans Thoma tot en met Lovis Corinth, Max Liebermann, Max Slevogt en Max Beckmann. Het gebouw zelf wordt tot de belangrijkste hedendaagse museumgebouwen gerekend, volgens een criticus is het een "schatkamer die gekenmerkt wordt door enorme groeven, hoeken en randen, hellingen en niveaus".

Kunst in het binnenbad en geschiedenis in het Alte Gymnasium

Een ander voorbeeld van bijzondere museumarchitectuur is de Kunsthalle Schweinfurt, een voormalig overdekt zwembad dat de industrieel Ernst Sachs aan de stad heeft geschonken: door de nieuw-zakelijke architectuur en de royale afmetingen is het een ideale kunstgalerij. Het Museum Otto Schäfer heeft rond de duizend geïllustreerde drukken, waaronder een belangwekkende collectie gravures van Dürer, en verder eerste drukken uit de Duitse literatuur van de reformatie tot en met het realisme. In het Museum Altes Gymnasium wordt de oorsprong van Schweinfurt uit de doeken gedaan: het zwaartepunt ligt op de vroege geschiedenis vanaf de achtste eeuw, de rijksstadtijd, de burgercultuur, het gildeleven en de industrialisatie. Het is kortom perfect dat Schweinfurt wat van allebei heeft: industrie en kunst.