2013
Yarcenti: | 20ma yarcento · 21ma yarcento · 22ma yarcento |
Yardeki: | yari 1990ma yari 2000ma yari 2010ma yari 2020ma yari 2030ma |
Yari: | 2011 2012 2013 2014 2015 |
Eventi[redaktar | redaktar fonto]
- 11ma di januaro - En Somalia, 1 Franca soldato e 17 militanti mortas dum faliant atako por liberigar Franca gajo-homo che la vilajo Bulo Marer.
- 20ma di januaro - Komencas la duesma mandato di Barack Obama kom prezidanto di Usa.
- 27ma di januaro - Fairo che noktala klubo an l'urbo Santa Maria, Rio Grande do Sul, Brazilia produktas 245 morti.[1]
- 31ma di januaro - Explozo en la sideyo di Mexikiana petrolo-kompanio Pemex en México mortigas adminime 33 personi e vundas plu kam 100 plusa homi.
- 1ma di februaro - En London l'edifico The Shard, la maxim alta edifico di Europana Uniono (304.1 metri sen la anteno), apertesas a publiko.
- 6ma di februaro - Ter-tremo kun forteso 8 che la skalo di Richter frapas l'Insuli Salomon e produktas 10 morti e 17 vunditi.
- 10ma di februaro - En Allahabad, India fug-panikesko produktas 36 mortinti e 39 vunditi dum Kumbh Mela festo.
- 11ma di februaro - Papo Benedictus la 16ma anuncas lua renunco, qua eventas ye la 28ma di februaro sam yaro.
- 12ma di februaro - Nord-Korea triesmafoye probas atomal armi.
- 15ma di februaro - Bolido explozas super Chelyabinsk, Rusia, domajas 1.491 personi ed avarias plua kam 4.300 edifici.
- 16ma di februaro - Atako per bombo en Quetta, Pakistan, produktas plu kam 80 morti e 190 vunditi.
- 28ma di februaro - En Yemen 1 manifestanto mortigesas e quar vundesas en la provinco Al Dalea, dum konfronti pri la nedependo di Sud-Yemen.
- 13ma di marto - Kardinalo Jorge Mario Bergoglio elektesas papo ed adoptas la nomo Franciscus.
- 30ma di aprilo - Rejino Beatrix di Nederlando abdikas.
- 8ma di mayo - En Mogadishu, Somalia, 19 personi mortas pro suocidant atako per bombi, dum l'interna milito en Somalia.
- 18ma di mayo - Emmelie de Forest vinkis Eurovidado konkurso di kansono per elua kansono Only Teardrops.
- junio til julio - En multa Brazilian urbi komencas eventar protesti kontre l'augmento di bilietopreci por autobusi, urbala fervoyi e treni. Multa manifestanti kunvokesas per Facebook ed altra sociala reti por partoprenar en la protesto-movadi. Pose la protesti kreskos e mixos politikal ed ekonomiala temi, exemple: protesti kontre kelka politiki, favoreble o kontre samasexua mariaji, kontre legi qui desfaciligus la puniso di korupto, edc. Pos l'augmento di kazi di vandaleso e violento, la forco di la protesti diminutos.
- 24ma di junio - En Italia, ex-chefministro Silvio Berlusconi kondamnesas pro trouzo de povo e pro mantenir sexuala relati kun minora prostitucatino, e punisesas per 7-yara enkarcerigo.
- 30ma di junio - En Arizona 19 incendio-gardisti mortas kande probis kontrolar fairo che la vilajeto Yarnell.
- 1ma di julio - Kroatia divenas membro dil Europana Uniono.
- 24ma di julio - Acidento di treno en alta rapideso proxim Santiago de Compostela, Hispania, produktas 79 morti. La treno mustis proximigar kurvigo a 80 km/h, ma proximigis ol a 190 km/h, pro neprudentajo de lua duktisto.[2]
- 21ma di agosto - En Siria, atako per kemial armi mortigas plua kam 1.400 personi, segun la viceprezidanto di Usa John Kerry.[3]
- 27ma di septembro - Unesmafoye depos 1980, la prezidanti di Usa Barack Obama, ed Iran Hassan Rohani, konversas per telefonilo.
- 15ma di oktobro - Ter-tremo kun forteso 7.2 che la skalo di Richter frapas Filipini e produktas plua kam 215 morti.
- 16ma di oktobro - Aviono ATR 72 di Lao Airlines flugante de Vientiane til Pakse dronesas en fluvio Mekong e mortigas omna 49 personi ennave.
- 8ma di novembro - Tifono Haiyan, un ek la maxim forta tifoni konocata, frapas Visayas en Filipini. La tifono produktas plu kam 1 miliardo de dolari en domaji e 6.201 morti, segun statistiki de la 29ma di januaro 2014.
- 17ma di novembro - En Rusia, aviono Boeing 737 de Tatarstan Airlines kolizionas ante tervenar en l'aeroportuo di Kazan. Omna 6 membri de la kruo e la 44 voyajanti perisas.
- 5ma di decembro - Kardinalo Sean Patrick O'Malley anuncas ke Vatikano kreos komitato por analizar, punisar e preventar kazi pri pedofilio en la katolik-eklezio.[4]
- 5ma di decembro - En Tel Aviv, Israelana chefministro Benyamin Netanyahu diskutas kun Usana reprezentero John Kerry pri la paco e l'agnosko di Palestinana stato.[5]
- 13ma di decembro - Pos quar yari Michelle Bachelet vinkas itere la prezidantal elekto en Chili.
- 14ma di decembro - Kosmoprobilo Chang'e 3 de Populala Republiko di Chinia tervenas en la surfaco di la Luno e liberigas automata vehilo Yutu ("Jada kuniklo") por explorar ol, en l'unesma lunala misiono pos 37 yari.
- 14ma di decembro - Adminime 3 personi mortas en Israel pos intensa nivosturmo.
- 16ma di decembro - Acidento kun autobuso en Manila, Filipini, produktas adminime 18 morti.
- 19ma di decembro - En London, la tekto dil teatro Apollo krulas, e 88 spektanti vundesas.[6]
- 23ma di decembro - Rusia liberigas du mulieri membri de la muzikala bando Pussy Riot, pos amnestio-lego signatita dal prezidanto Vladimir Putin.
- 25ma di decembro - Tyler Armstrong, puero evante 9 yari, divenas la maxim yuna homo qua atingis la somito di Aconcagua, la maxim alta monto di Sud-Amerika.
- 28ma di decembro - En Yemen 1 manifestanto mortigesas e quar vundesas en la provinco Al Dalea, dum konfronti pri la nedependo di Sud-Yemen.
- 29ma di decembro - Suocidant atako kontre la staciono di treni en Volgograd, Rusia, produktas 18 morti.
Ido[redaktar | redaktar fonto]
- 8 til 12ma di agosto eventis la 68ma Ido-renkontro internaciona en Ouroux-en-Morvan, Francia.
Naski[redaktar | redaktar fonto]
Morti[redaktar | redaktar fonto]
- 7ma di januaro - Huell Howser, Usana komediisto (n. 1945)
- 9ma di januaro - James M. Buchanan, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1919)
- 14ma di januaro - Conrad Bain, Usan aktoro (n. 1923)
- 15ma di januaro - Nagisa Oshima, Japoniana filmifisto[7] (n. 1932)
- 18ma di februaro - Kevin Ayers, Angla muzikisto (Soft Machine) (n. 1944)
- 18ma di februaro - Otfried Preußler, Germana skriptisto por pueri (n. 1923)
- 19ma di februaro - Robert Coleman Richardson, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1937)
- 28ma di februaro - Donald Arthur Glaser, Usana mediko, Nobel-laureato pri fiziologio o medicino (n. 1926)
- 5ma di marto - Hugo Chávez, prezidanto di Venezuela (n. 1954)
- 13ma di marto - Malachi Throne, Usana televizion-aktoro (n. 1928)
- 20ma di marto - Mohammed Zillur Rahman, prezidanto di Bangladesh (n. 1929)
- 28ma di marto - Richard Griffiths, Britaniana cinem-aktoro (n. 1947)
- 1ma di aprilo - Moses Blah, prezidanto di Liberia (n. 1947)
- 4ma di aprilo - Roger Ebert, Usana cinemo-krititisto (n. 1942)
- 8ma di aprilo - Margaret Thatcher, chefministrino di Unionita Rejio (n. 1925)[8]
- 8ma di aprilo - Sara Montiel, Hispan aktorino (n. 1928)[9]
- 10ma di aprilo - Robert Geoffrey Edwards, Britaniana fiziologiisto, Nobel-laureato (n. 1925)
- 11ma di aprilo - Jonathan Winters, Usan aktoro (n. 1925)
- 16ma di aprilo - Ali Hussain Kafi, prezidanto di Aljeria (n. 1928)
- 19ma di aprilo - François Jacob, Franca mediko, Nobel-laureato (n. 1920)[10]
- 4ma di mayo - Christian de Duve, Belgian-Angliana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
- 6ma di mayo - Giulio Andreotti, chefministro di Italia (n. 1919)[11]
- 15ma di mayo - Henrique Pereira Rosa, provizora prezidanto di Guinea Bisau (n. 1946)
- 16ma di mayo - Heinrich Rohrer, Suisa fizikisto, Nobel-laureato (n. 1933)
- 17ma di mayo - Jorge Rafael Videla, prezidanto di Arjentinia[12] (n. 1925)
- 18ma di mayo - Nam Duck-woo, chefministro di Sud-Korea (n. 1924)
- 28ma di mayo - Viktor Kulikov, Sovietiana militisto (n. 1921)
- 2ma di junio - Grizelda Kristiņa, lasta parolinto di Livoniana linguo (n. 1910)
- 6ma di junio - Jerome Karle, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
- 6ma di junio - Esther Williams, Usan aktorino (n. 1921)
- 7ma di junio - Pierre Mauroy, chefministro di Francia (n. 1928)
- 11ma di junio - Robert Fogel, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1926)
- 15ma di junio - Kenneth Geddes Wilson, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1936)
- 19ma di junio - Gyula Horn, chefministro di Hungaria[13] (n. 1932)
- 19ma di junio - James Gandolfini, Usan aktoro (n. 1961)
- 23ma di junio - Richard Matheson, Usana skriptisto por cinemo (n. 1926)
- 24ma di junio - Emilio Colombo, chefministro di Italia (n. 1920)
- 3ma di julio - Radu Vasile, chefministro di Rumania (n. 1942)
- 12ma di julio - Pran, Indian aktoro (n. 1920)
- 23ma di julio - Djalma Santos, Braziliana futbalisto (n. 1929)
- 23ma di julio - Dominguinhos, Braziliana muzikisto e kantisto (n. 1941)
- 26ma di julio - Sung Jae-ki, politikal aktivisto di Sud-Korea (n. 1961)
- 31ma di julio - Michael Ansara, Usan aktoro (n. 1922)
- 15ma di agosto - Marich Man Singh Shrestha, chefministro di Nepal (n. 1942)
- 30ma di agosto - Seamus Heaney, Irlandana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1939)
- 2ma di septembro - Ronald Coase, Britanian ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1910)
- 12ma di septembro - Otto Sander, Germana cinem-aktoro (n. 1941)
- 22ma di septembro - David Hunter Hubel, Kanadana neurofiziologiisto, Nobel-laureato (n. 1926)
- 1ma di oktobro - Tom Clancy, Usana skriptisto di noveli (n. 1947)[14]
- 4ma di oktobro - Võ Nguyên Giáp, Vietnamana generalo (n. 1911)
- 9ma di oktobro - Wilfried Martens, chefministro di Belgia (n. 1936)
- 20ma di oktobro - Lawrence Klein, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1920)
- 25ma di oktobro - Marcia Wallace, Usan aktorino (n. 1942)
- 27ma di oktobro - Lou Reed, Usana muzikisto (Velvet Underground)[15] (n. 1942)
- 28ma di oktobro - Tadeusz Mazowiecki, chefministro di Polonia[16] (n. 1927)
- 15ma di novembro - Glafkos Klerides, prezidanto di Chipro (n. 1919)
- 17ma di novembro - Doris Lessing, Britaniana skriptisto, Nobel-laureato[17] (n. 1919)
- 19ma di novembro - Frederick Sanger, Britaniana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
- 22ma di novembro - Georges Lautner, Franca filmifisto (n. 1926)
- 28ma di novembro - Mitja Ribičič, chefministro di Yugoslavia (n. 1919)
- 30ma di novembro - Moussa Konaté, Maliana skriptisto (n. 1951)
- 5ma di decembro - Nelson Mandela, prezidanto di Sudafrika, Nobel-laureato pri paco (n. 1918)[18]
- 8ma di decembro - John Cornforth, Australiana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
- 9ma di decembro - Eleanor Parker, Usan aktorino (n. 1922)
- 14ma di decembro - Peter O'Toole, Irlandan aktoro (n. 1932)
- 31ma di decembro - James Avery, Usan aktoro (n. 1945)
Nobel-premiiziti[redaktar | redaktar fonto]
- Fiziko: François Englert, Peter Ware Higgs
- Kemio: Martin Karplus, Michael Levitt, Arieh Warshel
- Fiziologio o Medicino: James Edward Rothman, Randy Schekman, Thomas Südhof
- Literaturo: Alice Munro
- Paco: Organizuro por l'Interdikto di Kemial Armi
- Ekonomiko: Eugene Fama, Lars Peter Hansen, Robert James Shiller
Referi[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ MyFox New York. "Death toll rises to 245 in Brazil club fire" (en Angla). URL vidita ye la 27ma di januaro 2013.
- ↑ (6ma di septembro 2013) Spain Santiago rail-crash driver in new recording (en Angla). BBC. URL vidita ye la 5ma di junio 2016.
- ↑ (31ma di agosto 2013) Más de 1.400 muertos por armas químicas en Siria, según Kerry. Siglo 21. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ UOL (Fonto:Reuters). Vaticano vai criar comissão contra abuso sexual infantil (en Portugalana). URL vidita ye la 5ma di decembro 2013.
- ↑ UOL (fonto: ANSA). EUA e Israel discutem acordo de paz. URL vidita ye la 5ma di decembro 2013.
- ↑ Agence France Presse. London theater ceiling collapses during show, 88 wounded (en Angla). URL vidita ye la 19ma di decembro 2013.
- ↑ (15ma di januaro 2013) Nagisa Oshima dies aged 80. The Guardian. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (8ma di aprilo 2013) Ex-Prime Minister Baroness Thatcher dies, aged 87. BBC. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (8ma di aprilo 2013) Fallece Sara Montiel a los 85 años por muerte súbita (en (Hispana)). 20 Minutos. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ Le Figaro. François Jacob, prix Nobel de médecine et résistant, est mort. URL vidita ye la 21ma di aprilo 2013.
- ↑ (6ma di mayo 2013) È morto Giulio Andreotti: aveva 94 anni. Funerali privati, camera ardente in casa (en Italiana). la Repubblica. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (17ma di mayo 2013) Murió Jorge Rafael Videla, símbolo de la dictadura militar (en (Hispana)). La Nación. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (19ma di junio 2013) Gyula Horn, the man who tore the Iron Curtain, dies at 80. Reuters. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ Liberty Voice (2ma di oktbro 2013). Tom Clancy Dies at 66, but It’s a Mystery (en Angla). URL vidita ye la 3ma di oktobro 2013.
- ↑ (27ma di oktobro 2013) Lou Reed, lead singer of Velvet Underground, dies aged 71. The Guardian. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (28ma di oktobro 2013) Poland's former PM Tadeusz Mazowiecki dies aged 86. BBC. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ (17ma di novembro 2013) Doris Lessing dies aged 94. The Guardian. URL vidita ye la 24ma di junio 2017.
- ↑ UOL. Nelson Mandela morre aos 95 anos. URL vidita ye la 5ma di decembro 2013.