Perd
| Mak perd | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||||||||||
| Twee perde in 'n grasveld | ||||||||||||||||||||
| Bewaringstatus | ||||||||||||||||||||
|
Gedomestikeerd
|
||||||||||||||||||||
| Wetenskaplike klassifikasie | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
| Trinomiale naam | ||||||||||||||||||||
| Equus ferus caballus Linnaeus, 1758 |
||||||||||||||||||||
Die perd (Equus ferus caballus) is 'n mak hoefdier uit die onewehoewige diere-orde. Dit is een van slegs twee bestaande subspesies van diere-spesie Equus ferus, of die wilde perd. Die perd is een van die ongeveer tien huidige spesies van die familie Equidae.
Sebras en donkies is ook perde. 'n Manlike perd is 'n hings en 'n vroulike perd is 'n merrie. Die algemene term vir 'n jong perd is 'n vul. 'n Gekastreerde hings is 'n reun.
Die mens het reeds in 4000 v.C. perde begin mak maak en teen 3000 v.C. was dit ‘n algemene en wydverspreide gebruik. Perde in die subspesie caballus is mak, hoewel sommige mak bevolking in die natuur soos wilde perde leef. Hierdie wilde bevolkings is nie ware wilde perde nie. Die term "wilde perd" word gebruik om perde subspesies wat nog nooit mak was, soos die bedreigde Przewalski se perd, 'n aparte subspesie, en die enigste oorblywende ware wilde perd te beskryf.
Eienskappe[wysig | wysig bron]
Die perd het oor die afgelope 45 tot 55 miljoen jaar ontwikkel van 'n klein dier met vyf tone tot 'n enkeltonige dier. Die perd se hoef is eintlik die vergrote nael van die middeltoon.
Perde se liggaamsbou stel hulle in staat om hul spoed te gebruik om van roofdiere te ontsnap. Hulle het 'n goed ontwikkelde sin vir balans en 'n sterk veg-of-vlug-instink. Perde is in staat om beide te staan, of te lê, om te slaap. Vroulik perde, genoem merries, se dragtydperk is ongeveer 11 maande. 'n Vul kan reeds kort na sy geboorte staan en loop. Die meeste mak perde begin opleiding onder saal of in die tuig tussen die ouderdomme van twee en vier jaar. Hulle bereik volle volwasse ontwikkeling op die ouderdom van vyf jaar en het 'n lewensverwagting van tussen 25 en 30 jaar.
Perderasse word losweg in drie kategorieë ingedeel gebaseer op algemene temperament:
- "warmbloed" met spoed en uithouvermoë,
- "koue bloed", soos trekperde en sommige ponies, wat geskik is vir stadige swaar werk, en
- kruisings tussen warm bloed en koue bloed,
Tans is daar is meer as 300 perderasse in die wêreld wat vir baie verskillende gebruike geteel is.
Voeding[wysig | wysig bron]
Perde is planteters (herbivore) maar nie herkouers nie. Die perd gebruik sy voortande om gras mee af te ruk, waarna dit deur die kiestande fyngemaal word. Perde het in totaal 36 of 40 tande. 'n Hings het 4 ekstra tande tussen die sny- en voortande. In beide die bo- en onderkaak het 'n hings en 'n merrie 6 snytande, 6 voorkiestande en 6 kiestande.
Gebruike[wysig | wysig bron]
Die mak perd word hoofsaaklik gehou as ry- en trekdier. Mense gebruik perde vir 'n verskeidenheid van mededingende en nie-mededingende ontspanning. Perde word gebruik in die werksaktiwiteite van die polisie, landbou, vermaak en terapie. Perde is ook histories in oorlogvoering gebruik. 'n Wye verskeidenheid van rytegnieke het oor tyd ontwikkel deur gebruik te maak van verskillende style van toerusting en metodes van beheer.
Baie produkte is afkomstig van perde, insluitende vleis, melk, vel, hare, been en farmaseutiese produkte (hormone) uit die urine van dragtige merries. Mense voorsien mak perde van kos, water en skuiling, sowel as die aandag van spesialiste soos veeartse en hoefsmitte.
