1912

1912
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans : 1909 1910 1911  1912  1913 1914 1915 Decennis : 1880 1890 1900  1910  1920 1930 1940 Sègles : Sègle XIX  Sègle XX  Sègle XXI Millennis : Millenni I  Millenni II  Millenni III Cronologia mesadièra : Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec Cronologias tematicas : Aeronautica • Arquitectura • Automobila • Benda dessenhada • Camins de fèrre • Cinèma • Drech • Economia • Fotbòl • Literatura • Musica • Santat e medecina • Sciéncia • Sociologia • Espòrt • Teatre Autres calendièrs : Roman • Chinés • Gregorian • Ebrieu • Indó • Musulman • Persan • Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1912 del calendièr gregorian.

Eveniments

Euròpa

• 7 de genier : leis Italians capitèt de destruir una flòta otomana au larg de Kunfuda

America

Mexic

Perseguida de la Revolucion Mexicana. Maucontent de la presidéncia de Francisco Madero qu'aplicava lentament sei projèctes de reformas agricòlas, Emiliano Zapata se revoutèt tornarmai. Unei caps revolucionaris l'imitèron entraïnant una multiplicacion deis insureccions dirigidas còntra lo govèrn centrau.

Sciéncias e tecnicas

Armament

En març, premiera mission militara aeriana de nuech realizada en març per l'aviator italian Giulio Gavotti (1882-1939). En Alemanha, intrada en servici de la premiera mina terrèstra modèrna que foguèt per la seguida largament copiada per leis autrei país.

Astronomia

L'estudi de la variacion deis estèlas cefeidas permetèt a Henrietta Leavitt (1868-1921) de descubrir una relacion lineara entre periòde de variacion e luminositat mejana que se pòu utilizar per mesurar de distàncias espacialas.

Energia

Invencion de la turbina que porta son nom per l'engenhaire austrian Viktor Kaplan (1876-1934). Au contrari dei turbinas ja existentas (turbina Francis de 1855), presentava l'avantatge de poder esplechar d'un biais eficaç lei cors d'aigas presentant un debit important e de diferéncias d'autor feblas.

Fisica

Publicacion d'estudis sus la difraccion dei rais X per lo fisician alemand Max von Laue (1879-1960) que li permetèron de donar la premiera explicacion sus la natura dei rais X. Recebèt lo Prèmi Nobel de Fisica 1914.

Geologia

Fotografia d'Alfred Wegener en 1912.

Premiera formulacion de la teoria de la deriva dei continents per lo meteorològ alemand Alfred Wegener (1880-1930). Pasmens, franc de quauqueis excepcions, aquela teoria foguèt ignorada ò mau aculhida per la communautat scientifica fins ais annadas 1960.

L'annada 1912 es tanben sovent considerada coma aquela de la fondacion de la volcanologia modèrna ambé la bastida dau premier observatòri sus lo volcan Kilauea a l'iniciativa dau geològ estatsunidenc Thomas Jaggar (1871-1953).

Naissenças

• 19 de genièr - Leonid Kantorovich, economista sovietic, Prèmi Nobel (m. 1986)
• 21 de genièr - Konrad Emil Bloch, bioquimista alemand, Prèmi Nobel (m. 2000)
• 23 de març - Wernher von Braun, scientific e engenhaire alemand (m. 1977)
• 28 de genièr - Jackson Pollock, pintor american (m. 1956)
• 30 de genièr - Horst Matthai Quelle, filosòf alemand (m. 1999)
• 31 de genièr - Camilo Ponce Enríquez, president d'Eqüator (m. 1976)
• 19 de febrièr - Anton Buttigieg, president de Malta (m. 1983)
• 11 de març - Walter Guevara Arze, president de Bolívia (m. 1996)
• 15 d'abril - Kim Il Sung, president de la Corèa del Nòrd (m. 1994)
• 19 d'abril - Glenn T. Seaborg, quimista american, Prèmi Nobel en kemio (m. 1999)
• 26 de març - James Callaghan, òme politic britanic, èx-primièr ministre (m. 2005)
• 21 d'abril - Marcel Camus, realizator francés (m. 1982)
• 22 de mai - Herbert C. Brown, quimista britanic, Prèmi Nobel (m. 2004)
• 28 de mai - Patrick White, escrivan australian, Prèmi Nobel (m. 1990)
• 28 de mai - Rogèr Lapassada, escrivan bearnés (m. 1999)
• 30 de mai - Julius Axelrod, bioquimista american, Prèmi Nobel (m. 2004)
• 14 de julhet - Woody Guthrie, musician american (m. 1967)
• 31 de julhet - Milton Friedman, economista american, Prèmi Nobel (m. 2006)
• 10 d'agost - Jorge Amado, escrivan brasilièr (m. 2001)
• 11 d'agost - Thanom Kittikachorn, primièr ministre de Tailàndia (m. 2004)
• 13 d'agost - Salvador Luria, scientific italian, Prèmi Nobel (m. 1991)
• 18 d'agost - Elsa Morante, escrivana italiana (m. 1985)
• 23 d'agost - Gene Kelly, actor american (m. 1996)
• 30 d'agost - Edward Mills Purcell, fisician american, Prèmi Nobel (m. 1997)
• 5 de setembre - John Cage, musician american (m. 1992)
• 29 de setembre - Michelangelo Antonioni, realizator italian (m. 2007)
• 29 de setembre - Pere Calders, escrivan catalan (m. 1994)
• 7 d'octobre - Fernando Belaúnde Terry, president de Peró (m. 2002)
• 17 d'octobre - Papa Joan Pau I (m. 1978)
• 18 d'octobre - Philibert Tsiranana, president de Madagascar (m. 1978)
• 3 de novembre - Alfredo Stroessner, dictator de Paraguai (m. 2006)
• 19 de novembre - George Emil Palade, scientific romanés, Prèmi Nobel (m. 2008)
• 30 de novembre - Hugo del Carril, cantaire argentin (m. 1989)
• 13 de decembre - Luiz Gonzaga, compositor e cantaire brasilièr (m. 1989)
• 18 de decembre - Givi Javakhishvili, primièr ministre de Georgia (m. 1985)
• decembre - Abubakar Tafawa Balewa, primièr ministre de Nigèria (m. 1966)

Decèsses

• 25 de febrièr - Grand-Duc Guilhèm IV de Luxemborg (n. 1852)
• 29 de març - Robert Falcon Scott, explorador anglés del Pòl Sud (n. 1868)
• 20 d'abril - Bram Stoker, escrivan anglés (n. 1847)
• 14 de mai - August Strindberg, escrivan suedés (n. 1849)
• 15 de mai - Albino Jara, president de Paraguai (n. 1877)
• 30 de mai - Wilbur Wright, pionièr american en l'aviacion (n. 1867)
• 12 de junh - Frédéric Passy, economista francés, Prèmi Nobel de la patz (n. 1822)
• 17 de julhet - Henri Poincaré, matematician francés (n. 1854)
• 22 de julhet - François-Charles Ostyn, personalitat de la Comuna de París (n. 1823)
• 16 d'agost - Johann Martin Schleyer, sacerdot alemand, creator del Volapük (n. 1831)
• 6 d'octobre - Auguste Marie François Beernaert, primièr ministre de Belgica, Prèmi Nobel de la Patz (n. 1829)
• 12 de novembre - José Canalejas Méndez, primièr ministre d'Espanha (n. 1854)
• Marcos Antonio Cabral, president de la Republica Dominicana (n. 1842)
• Georges Arnold, personalitat de la Comuna de París (n. 1837)
• Enric Pelisson, felibre bearnés (n. 1846)

Prèmi Nobel

• Prèmi Nobel de Fisica : Nils Gustaf Dalén
• Prèmi Nobel de Quimia : Victor Grignard, Paul Sabatier
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Alexis Carrel
• Prèmi Nobel de Literatura : Gerhart Hauptmann
• Prèmi Nobel de la Patz : Elihu Root