Napoleontiese Oorloë

Napoleontiese Oorloë
Bo: Slag van Austerlitz Onder: Slag van Waterloo
Datum 18 Mei 1803 – 20 November 1815 Ligging Europa, Atlantiese Oseaan, Middellandse See, Noordsee, Río de la Plata, Frans-Guyana, Wes-Indië, Indiese Oseaan, Noord-Amerika, Suid-Kaukasus Resultaat Koalisie-oorwinning, Kongres van Wene Einde van die Eerste Franse Keiserryk, Bourbon-Restourasie Stigting van die Europese Pentargie Verskeie territoriale en dinastiese veranderinge
Strydende partye
Koalisiemagte:  Verenigde Koninkryk Keiserryk Oostenryk (1800–1805, 1809, 1813–1815) Koninkryk van Hongarye (1809) Russiese Ryk (1804–1807, 1812–1815) Koninkryk Pruise (1806–1807, 1812–1815)  Spanje (1808–1815) Koninkryk van Portugal (1800–1807, 1809–1815) Koninkryk van die beide Sisilië Kerklike Staat Ottomaanse Algerië Persië (1807–1812) Sardinië  Swede (1804–1809, 1812–1815) Verenigde Koninkryk der Nederlanden (1815) Hertogdom van Brunswyk Groothertogdom Toskana  Switserland Franse royaliste Keurvorstedom van Hannover Nassau Koninkryk Beiere Koninkryk Württemberg Tirool Montenegro (1806–1814)	Eerste Franse Keiserryk Koninkryk van Italië Koninkryk van Holland Koninkryk van Napels Groothertogdom Warskou Poolse Legion Koninkryk van Etrurië Vorstendom Lucca en Piombino Koninkryk Napels Switserse Konfederasie Rynbond Bonaparte Spanje (1808–1813)  Spanje  Spanje (1808–1815) Denemark-Noorweë Ottomaanse Ryk (1806–1812) Keiserryk Oostenryk (1809–1813) Russiese Ryk (1807–1812) Koninkryk Pruise (1807–1812)  Swede (1809–1812) Persië (1804–1807, 1812–1813) Co-oorlogvoering  Verenigde State (Anglo-Amerikaanse Oorlog van 1812)
Aanvoerders
George III George IV William Pitt (†) Arthur Wellesley (†) Horatio Nelson (†) John Moore (†) James Gambier Robert Calder Frans II Aartshertog Karel Karel Filips Aartshertog Johannes Aleksander I Michail Kutuzof Michael Andreas Barclay de Tolly Levin August Pyotr Bagration (†) Frederik Willem III Gebhard von Blücher Karel Willem Ferdinand (†) Frederik Ludwig Karel IV Ferdinand VII Miguel de Álava Maria I Johannes VI   William Beresford Miguel Pereira Forjaz Willem I Victor Emmanuel I Ferdinand III Pous Pius VII Ferdinand IV Lodewyk XVIII Gustav IV Adolf Karel XIII Karel XIV Johann Frederik Wilhelm Maksimiliaan I Josef Karel Filips van Wrede Karel Alten Frederik I Frederik Willem Andreas Hofer (†) Alois von Reding Petar I Petrović-Njegoš Hadji Ali ben Khrelil	Napoleon Bonaparte Louis Alexandre Berthier Joachim Murat Louis-Nicolas Davout Jean Lannes (†) André Masséna Michel Ney Jean-de-Dieu Soult Armand Augustin Louis de Caulaincourt Karel XIV Johannes Pierre-Charles Villeneuve Jean-Baptiste Bessières (†) Bon Adrien Jeannot de Moncey Jean-Baptiste Jourdan Édouard Adolphe Casimir Joseph Mortier Jean-Andoche Junot Claude Victor Jacques MacDonald Nicolas Charles Oudinot Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont Louis Gabriel Suchet Laurent de Gouvion Saint-Cyr Emmanuel de Grouchy Josef Bonaparte Lodewyk Bonaparte Josef Poniatowski (†) Jan Henryk Dąbrowski Eugène de Beauharnais Felice Baciocchi Lodewyk I Joachim Murat (†) Jérôme Bonaparte Maksimiliaan I Josef Frederik Augustus I Frederik I Karel Filips van Wrede Karel XIII Karel XIV Johannes Frederik VI Karel Augustus (†) Ernst Peymann Fath Ali Shah Qajar Abbas Mirza Muhammad Ali Pasha Mustafa IV (†) Mahmoed II Selim III (†) Ali Pasha James Madison
Ongevalle en verliese
Tussen 3 350 000 en 6 500 000

Die Napoleontiese Oorloë was 'n reeks konflikte wat Napoleon Bonaparte se Franse Ryk en verskillende Europese geallieerde en strydende koalisies tussen 1803 en 1815 ingesluit het. Die oorloë was 'n vervolg van dié wat deur die Franse Rewolusie van 1789 aangehits is en het tydens 'n deel van die Eerste Franse Republiek en die hele bestaan van die Eerste Franse Keiserryk plaasgevind. Die reeks konflikte het 'n omwenteling teweeggebring in die Europese weermagte en het op 'n ongekende skaal plaasgevind, hoofsaaklik as gevolg van die toepassing van diensplig in Frankryk. Franse mag het vinnig toegeneem en die meeste dele van Europa ingeneem, maar het skielik ineengestort na Frankryk se rampspoedige inval van Rusland in 1812. Napoleon se ryk het uiteindelik 'n algehele militêre nederlaag gely, wat gelei het tot die herstelling van die Franse Bourbon-monargie. Die oorloë het die ontbinding van die Heilige Romeinse Ryk ingelui, terwyl die Spaanse Ryk ook begin ontrafel het: die Franse besetting van Spanje het die Spaanse houvas op sy kolonies verswak, wat die weg gebaan het vir nasionalistiese revolusies in Latyns-Amerika. Ná die Napoleontiese Oorloë sou die Britse Ryk vir die volgende eeu die plek van voorste wêreldmag inneem.

Die Eerste Franse Ryk onder Napoleon Bonaparte in sy grootste uitbreiding in 1812.

Daar is geen konsensus oor die presiese einddatum van die Franse Rewolusionêre Oorlog en die begindatum van die Napoleontiese Oorloë nie. Een moontlike datum is 9 November 1799, toe Bonaparte die mag in Frankryk deur middel van 'n staatsgreep verkry het. 'n Ander moontlik datum is 18 Mei 1803, toe 'n hernieude oorlogsverklaring tussen Brittanje en Frankryk die enigste tydperk van vrede in Europa tussen 1792 en 1814 beëindig het. 'n Derde moontlike datum is 2 Desember 1804: die dag wat Bonaparte homself as Keiser van Frankryk gekroon het.

Die Napoleontiese Oorloë is op 18 Junie 1815 ná Napoleon se finale nederlaag by Waterloo en die Tweede Verdrag van Parys beëindig.

Verwysings

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Napoleontiese Oorloë.