1911

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1880-e | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | >
<< | < | 1907. | 1908. | 1909. | 1910. | 1911. | 1912. | 1913. | 1914. | 1915. | > | >>

Ovo je članak o godini 1911.

Za ostala značenja v. 1911 (razvrstavanje).

1911 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1911 MCMXI
Ab urbe condita	2664
Islamski	1329 – 1330
Iranski	1289 – 1290
Hebrejski	5671 – 5672
Bizantski	7419 – 7420
Koptski	1627 – 1628
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1966 – 1967
- Shaka Samvat	1833 – 1834
- Kali Yuga	5012 – 5013
Kineski
- Kontinualno	4547 – 4548
- 60 godina	Yin Metal Svinja (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11911
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1911 bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Sjeverna teritorija izdvojena iz Južne Australije i stavljena pod saveznu kontrolu.
• 3. 1. - Opsada Sidney Streeta: okršaj londonske policije sa trojicom anarhista.
• 5. 1. - Nakon tzv. Revolucije u Monaku knez Albert I dao ustav - kraj apsolutne monarhije, ali i dalje ima velika ovlašćenja.
• 9. 1. - Slovenački letač Edvard Rusjan poginuo pod beogradskim Kalemegdanom.
• 11. 1. - Osnovano Društvo kajzera Vilhelma za unapređenje nauke.
• januar - Izbija spor oko raško-prizrenske mitropolije nakon što je, zbog neslaganja sa srpskom vladom oko pitanja diploma, ostavku podneo Nićifor - srpska vlada istakla Bogdana Radenkovića, a crnogorska Gavrila Dožića (koji će biti izabran u decembru).
• januar - Robert Falcon Scott i Roald Amundsen u zasebnim ekspedicijama stigli na obalu Antarktika.
• 18. 1. - Eugene Burton Ely je prvi koji je sleteo na brod.
• 24. 1. - Obešeni japanski anarhista Shūsui Kōtoku i još desetorica (osuđeni za navodnu pripremu atentata na krunskog princa Hirohita).
• 26. 1. - Praizvedba Straussove opere Der Rosenkavalier.
• 30. 1. - Erupcija vulkana Taal na Filipinima, zemljotresi i cunami - zvanično 1335 mrtvih.

Februar/Veljača

• 13. 2. - osnovan HNK Hajduk Split.
• 14. 2. - Meksička revolucija: Francisco Madero prešao u Meksiko.
• 18. 2. - Zemljotres u reonu Ohridskog jezera (M 6.7, Int. IX).
• 18. 2. - Zemljotres u dan. Tadžikistanu stvara jezero Sarez.
• 25. 2. - Bitka u Kelley Creeku je kasni okršaj sa Indijancima u SAD.
• 27. 2. - Charles F. Kettering predstavio električni starter za automobil (umesto kurble).

Mart/Ožujak

• 5. 3. - Požar u bioskopu u ruskom gradu Bologoje u Tverskoj oblasti, 68 poginulih.
• 10. 3. - Oko ponoći satovi u Francuskoj pomereni 9 minuta i 21 sekundu unazad, kako bi se izjednačili sa Griničkom zonom (ranije korišćeno lokalno parisko vreme).
• 18. 3. - Tuča u bosanskom saboru između srpskih i hrvatskih poslanika.
• 19. 3. - Prvi put obeležen Međunarodni dan žena (od 1913. biće 8. 3.).
• 20. 3. - Kod Kijeva pronađeno telo ubijenog dečaka, iz čega će nastati Bejlisova afera, suđenje Jevrejinu Menahemu Mendelu Bejlisu 1913. za ritualno ubistvo.
• 22. 3. - Porinut nemački bojni brod SMS Kaiser.
• 25. 3. - Požar u njujorškoj tekstilnoj fabrici Triangle Shirtwaist, poginulo 146 osoba, velikom većinom žena i devojčica.
• 29. 3. - Kopnena vojska SAD usvojila pištolj Colt M1911.
• 29. 3. - Novi bugarski premijer je Ivan Gešov (do 1913).
• mart - Međunarodna umetnička izložba u Rimu, u srpskom paviljonu izlaže i Ivan Meštrović.

• mart - avgust - Albanski ustanak 1911. - pobuna Malisora kojima pomaže kralj Nikola.

April/Travanj

• 4. 4. - Bosanski sabor izglasao Zakon o fakultativnom otkupu kmetova.
• 8. 4. - Heike Kamerlingh Onnes otkrio superprovodljivost.
• 10. 4. - Paul Langevin prvi izložio paradoks blizanaca.
• 19. 4. - Praizvedba baleta Le Spectre de la Rose u Monte Karlu (Vaslav Nižinski i Tamara Karsavina).
• 20. 4. - U Republici Portugal uvedena separacija države i crkve.
• 26. 4. - Osnovan 1. HŠK Građanski Zagreb, prethodnik Dinama.
• 27. 4. - Ustanak Huanghuagang u provinciji Guangzhou protiv dinastije Qing - ubrzo ugušena, pamti se po "72 mučenika".
• 30. 4. - Desetogodišnji violinista Jaša Hajfec debitovao na koncertu u Sankt Petersburgu.

Maj/Svibanj

Meksička revolucija, lideri u Ciudad Juárezu

• 9. 5. - Kineska vlada naredila nacionalizaciju lokalnih železničkih projekata - dolazi do nezadovoljstva u južnoj Kini (naročito Sečuanu) i Pokreta za zaštitu železnice.
• 9. 5. - Neki bivši članovi Narodne odbrane osnovali tajno društvo Ujedinjenje ili smrt (Crna ruka) - na čelu je Dragutin Dimitrijević Apis, zalažu se za ujedinjenje Srpstva, protive se radikalima tj. Pašiću, od septembra imaju list "Pijemont" (nešto o tome piše "Politika" od 6/19. novembra).
• 10. 5. - Pascual Orozco i Pancho Villa osvojili Ciudad Juárez.
• 15. 5. - Standard Oil Company of New Jersey v. United States: presuđeno da je Standard Oil monopolista i da se mora podeliti u nekoliko firmi.
• 21. 5. - Ugovor iz Ciudad Juáreza okončava prvu fazu Meksičke revolucije: Porfirio Diaz napušta predsednički položaj (napustio zemlju 31. 5.).
• 21. 5. - Francuski ministar rata Maurice Berteaux poginuo kad je avion pao na njega.
• 28 - 31. 5. - Avionska trka Pariz-Rim u kojoj je pobedio André Beaumont - avion prvi put leteo iznad Vatikana.
• 31. 5. - Porinut "Titanik".

Jun/Juni/Lipanj

• 1. jun - Prva međunarodna utakmica fudbalske reprezentacije Kraljevine Srbije - izgubila od zagrebačkog HAŠK-a.
• 4. 6. - U Rimu inauguriran "Oltar otadžbine" (Il Vittoriano).
• 7. 6. - Francisco Madero stigao u Mexico City nekoliko sati nakon razornog zemljotresa u Michoacánu.
• 9. 6. - U Beogradu na ulazu u Kalemegdan podignut spomenik Dositeju, kasnije premešten u park na Studentskom trgu (1930. po Studiju B ili 1914. po Tanjugu i RTS).
• 13. 6. - Praizvedba baleta "Petruška" u Parizu.
• 16. 6. - Otomanski sultan Mehmed V. posetio Kosovo Polje, amnestija albanskim i bugarskim političkim krivcima.
• 23. 6. - Ismail Qemali i Luigj Gurakuqi sastavili Gerčki memorandum sa albanskim zahtevima od Osmanskog carstva.
• 24. 6. - U Trstu porinut austrougarski bojni brod SMS Viribus Unitis (u službi od decembra 1912.).
• 28. 6. - Paul Gautsch von Frankenthurn novi predsednik vlade Cislajtanije (do novembra).

Jul/Juli/Srpanj

Hiram Bingham na ruševinama Machu Picchua

• 1. 7. - Druga marokanska kriza (Agadirska): Nemačka poslala topovnjaču Panther u Agadir, u francuskom protektoratu Maroku (stiže dva dana kasnije).
• jul - Turska odobrila početak radova na Jadranskoj železnici (preko Kosova i severne Albanije).
• 7. 7. (25. 6. po j.k.) - Posle raspada radikalno-samostalske koalicije, homogenu radikalsku vladu formira Milovan Milovanović.
• 8. 7. - Zemljotres kod Kečkemeta, Mađarska, (M 5.6, Int. VIII).
• 10. 7. - Porinut ruski bojni brod "Sevastopolj".
• 18. 7. - Bivši Muhamed Ali-šah Kadžar se iskrcao u Persiji uz rusku pomoć, ali biće poražen u septembru i definitivno napustiti zemlju.
• 19. 7. - U Nemačkoj donesen Zakon o osiguranju (Reichsversicherungsordnung), osnov socijalnog prava do 1992.
• 24. 7. - Hiram Bingham uz pomoć lokalnih vodiča otkrio izgubljeni grad Machu Picchu.

Avgust/August/Kolovoz

• 3. 8. - Zbačen haićanski predsednik François C. Antoine Simon, nasleđuje ga vođa pobunjenika i nekadašnji ministar inostranih poslova Cincinnatus Leconte.
• avgust - Preuređenje crnogorske vlade, ulaze đen. Janko Vukotić i pravnik Milo Dožić.
• 18. 8. - U Velikoj Britaniji stupio na snagu Parliament Act: Gornji dom izgubio pravo veta na predloge zakona.
• 19. 8. - Hrvatska: Tomašićeva "naredba o ćirilici" - rješenja ćirilicom se izdaju strankama tamo gdje Srbi imaju natpolovičnu većinu (restriktivnije nego po zakonu od 14. 5. 1887).
• 21. 8. - Dragutin Novak, prvi hrvatski pilot, pobjeđuje na Drugom avijatičarskom natjecanju u Budimpešti.
• 21. 8. - Mona Lisa ukradena iz Luvra - počinilac Vincenzo Peruggia otkriven dve godine kasnije.
• 23. 8. - Sastanak britanskog Komiteta imperijalne odbrane raspravlja o mogućnostima oružane podrške Francuskoj u slučaju evropskog rata.

Septembar/Rujan

Italijansko-turski rat 1911-12.

• 1. 9. - Osnovan FK Beogradski sport klub, prethodnik OFK Beograda.
• 2. 9. - Ekspedicija Borisa Vilkickog se iskrcala na Wrangelov otok.
• septembar - Velika poplava reke Yangtse u Kini.
• 14. 9. - Ruski premijer Pjotr Stolipin fatalno ranjen u atentatu, umire četiri dana kasnije.
• 17. 9. - Teuerungsrevolte: radničke demonstracije u Beču zbog rastućih cena, ima i mrtvih.
• 20. 9. - Sudar putničkog broda RMS Olympic i krstarice HMS Hawke (kapetan Olympica je bio Edward John Smith, kasniji kapetan Titanika).
• 23. 9. - Edward Carson predvodi prve veće demonstracije irskih unionista protiv Zakona o samoupravi.
• 24. 9. - Socijaldemokratska stranka BiH postala članica Druge internacionale.
• 24. 9. - Pošto se sprema italijansko-turski rat, austrougarski načelnik generalštaba Conrad von Hötzendorf predlaže napad na Italiju ili osvajanje balkanskih teritorija.
• 25. 9. - Požar izaziva eksploziju na francuskom bojnom brodu Liberté koja odnosi 300 života.
• 29. 9. - Italijansko-turski rat: Italija objavila rat Turskoj nakon što je ova odbila predati Tripoli - otvaranje Istočnog pitanja.

Oktobar/Listopad

Oglas za film "Karađorđe"

Ustanak u Wuchangu

• 1. 10. - Francisco Madero pobeđuje velikom većinom na predsedničkim izborima u Meksiku, položaj preuzima 6. 11..
• 5. 10. - Anarhista Nikolaus Njegus ispalio četiri metka u bečkom Carevinskom vijeću.
• 10. 10. - Ustanak u Wuchangu, provincija Hubei - katalizator revolucije protiv dinastije Qing.
• 11. 10. - Tajni sastanak Milovanović-Gešov na pruzi Beograd-Lapovo - ofanzivno-defanzivni ugovor Srbije i Bugarske, nastavljaju se natezanja oko Makedonije.
• 19. 10. - Roald Amundsen krenuo saonicama prema Južnom polu (Scott kreće par nedelja kasnije).
• 21. 10. - Venčali se nadvojvoda Karlo i Zita od Bourbon-Parme - od 1916. carski par.
• 23. 10. (10. 10. po j.k.) - Premijera prvog srpskog filma "Karađorđe" odn. "Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa". ('proba' u Botorićevom bioskopu kod "Pariza").

• jesen - Izbori u Crnoj Gori, provuklo se i nekoliko opozicionara.

Novembar/Studeni

• 1. 11. - Potporučnik Giulio Gavotti bacio bombe iz aviona u Libiji - prvo vazdušno bombardovanje.
• 3. 11. - Grof Karl Stürgkh je novi Ministerpräsident Cislajtanije (do 1916).
• 3. 11. - Osnovana auto-kompanija Chevrolet.
• 3. 11. - Pobunjenici na čelu sa Chen Qimeiem zauzeli Šangaj.
• 3. 11. - Qingovski dvor donosi Devetnaest članaka kojim se u Kinu uvodi ustavna monarhija - prekasno.
• 4. 11. - Završena Druga marokanska kriza - Maroko prepušten Francuskoj i Španiji, dok Nemci dobijaju Neukamerun, izdvojen iz Francuskog Konga.
• 4. 11. - Porinut danski prekookeanski brod MS Selandia na dizel pogon.
• 5. 11. - Italijanski premijer Giovanni Giolitti proglasio aneksiju osmanskih provincija Tripolitanija i Kirenaika (parlament će potvrditi u februaru).
• 10. 11. - Zločini mandžurskih trupa u Nanjingu.
• 11. 11. - Katastrofalni požar ("jangija") u Visokom, izgorjelo preko 450 objekata.
• 16. 11. - Kralj Petar I stigao u posetu Parizu.
• 25. 11. - Emiliano Zapata proglašava Plan iz Ayale: predsednik Madero otpisan kao izdajnik, izložena vizija agrarne reforme.

Decembar/Prosinac

• 1. 12. - Mongolska revolucija 1911.: Spoljna Mongolija uz podršku Rusije proglasila nezavisnost od Kine.
• 2. 12. - Kineski revolucionari zauzeli Nanking.
• 4. 12. - Na Bajram bačena bomba u džamiju u Štipu, poginulo 12 vernika - dolazi do nemira, Turska vojska ubila 14 "Bugara".
• 12. 12. - U Delhiju se održava Durbar ("dvor") na kojem je za cara Indije krunisan britanski kralj George V.
• 14. 12. - Roald Amundsen i njegov tim su prvi ljudi na zemljinom južnom polu.
• 15. 12. - Položen kamen-temeljac za New Delhi.
• 15 - 18. 12. - Izbori za Hrvatski sabor, poraz bana Tomašića uprkos policijskom pritisku, najviše mandata za Čistu stranku prava.
• 18. 12. - Prva izložba grupa Der Blaue Reiter u Münchenu.
• 18. 12. - Tuva uz ruski podsticaj proglasila nezavisnost od Kine.
• 22. 12. - Persijska vlada pristala na ruski ultimatum i otpušta trezornika W. M. Shustera, dok ruska vojska bombarduje Tabriz.
• 29. 12. - Sun Yat-sen izabran za prvog predsednika Republike Kine od strane provincijskih predstavnika, preuzima položaj 1. 1..
• 29. 12. - Bogd-han izabran za Velikog hana Mongolije.
• 30. 12. - Rusi obesili Seqat-ol-Eslam Tabrizija i još 12 iranskih nacionalista u Tabrizu.
• 31. 12. - Kineska nacionalna skupština izglasala upotrebu "zapadnog kalendara" - sutrašnji dan je "prvi dan prvog meseca prve godine Republike Kine" (→ Minguo kalendar).

Tokom/tijekom godine

• Završene pruge Kraljevo-Čačak i Paraćin-Zaječar.
• Izdato jedanaesto izdanje Encyclopædia Britannica-e.
• Objašnjeno Rutherfordovo raspršenje - atom ima kompaktno jezgro.

Rođenja

• 16. 1. - Zvonimir Kulundžić, hrvatski publicist, bibliolog i povjesničar († 1994.)
• 22. 1. - Bruno Kreisky, austrijski političar († 1990)
• 31. 1. - Baba Vanga, vidovnjakinja († 1996)

• 4. 2. - Antun Nalis, hrvatski filmski i tv-glumac († 2000.)
• 6. 2. - Ronald Reagan, predsednik SAD († 2004)
• 15. 2. - Grigor Vitez, hrvatski pjesnik, dječji pisac, prevoditelj († 1966.)
• 19. 2. - Merle Oberon, glumica († 1979)
• 19. 2. - Nikola Hercigonja, kompozitor († 2000)

• 3. 3. - Jean Harlow, američka filmska glumica († 1937.)
• 13. 3. - L. Ron Hubbard, SF autor i osnivač sajentologije († 1986)
• 16. 3. - Josef Mengele, ratni zločinac († 1979)
• 24. 3. - Joseph Barbera, animator († 2006)
• 25. 3. - Jack Ruby, ubica Lee Harvey Oswalda († 1967)
• 26. 3. - Tennessee Williams, književnik († 1983)
• 27. 3. - Franc Rozman, narodni heroj († 1944)
• 28. 3. - Eli Finci, književni i pozorišni kritičar, prevodilac († 1980)

• 1. 4. - Rudi Čajavec, narodni heroj († 1942)
• 8. 4. - Emil Cioran, filozof († 1995)
• 13. 4. - Ivan Hitrec, nogometaš († 1946)
• 22. 4. - Zlatica Baltić, spiker Radio Beograda († 1995)

• 11. 1. - David Pajić, narodni heroj († 1941)
• 13. 5. - Kosta Nađ, španski borac, general, narodni heroj († 1986)
• 15. 5. - Max Frisch, švicarski književnik († 1991.)
• 17. 5. - Maureen O'Sullivan, glumica († 1998)
• 23. 5. - Stanoje Stefanović, lekar, akademik († 1991)
• 27. 5. - Vincent Price, glumac († 1993)

• 4. 6. - Milovan Đilas, političar i publicista († 1995)
• 24. 6. - Ernesto Sabato, argentinski književnik († 2011)
• 24. 6. - Juan Manuel Fangio, argentinski automobilista († 1995)
• 30. 6. - Czesław Miłosz, književnik, nobelovac († 2004)

• 5. 7. - Georges Pompidou, francuski političar († 1974)
• 7. 7. - Gian Carlo Menotti, italijansko-američki kompozitor i libretista († 2007)
• 16. 7. - Ginger Rogers, glumica, plesačica († 1995)
• 18. 7. - Hume Cronyn, glumac († 2003)
• 21. 7. - Marshall McLuhan, medijski teoretičar († 1980)

• 5. 8. - Robert Taylor, glumac († 1969)
• 6. 8. - Rade Končar, narodni heroj († 1942)
• 6. 8. - Lucille Ball, američka TV-glumica († 1989.)
• 7. 8. - Nicholas Ray, američki reditelj
• 12. 8. - Cantinflas, glumac († 1993)
• 17. 8. - Ante Kaštelančić, hrvatski slikar († 1989.)
• 17. 8. - Mihail Botvinik, šahista († 1995)

• 7. 9. - Todor Živkov, bugarski političar († 1998)
• 19. 9. - William Golding, britanski književnik i nobelovac († 1993.)
• 24. 9. - Konstantin Černjenko, sovjetski političar († 1985)

• 14. 10. - Ivo Kozarčanin, hrvatski književnik († 1941.)
• 30. 10. - Dimitrije Vučenov, srpski književnik, kritičar i prevodilac († 1986)

• 5. 11. - Roy Rogers, glumac i pevač († 1998)

• 11. 12. - Naguib Mahfouz, egipatski književnik, nobelovac († 2006)

Smrti

• 9. 1. - Edvard Rusjan, pionir avijacije na ovim prostorima (* 1886)
• 1. 3. - Jacobus Henricus van 't Hoff, hemičar, nobelovac (* 1852)
• 7. 3. - Antonio Fogazzaro, talijanski književnik (* 1842.)
• 18. 5. - Gustav Mahler, austrijski skladatelj i dirigent (* 1860.)
• 18. 6. - Franjo Kuhač, hrvatski etnomuzikolog i glazbeni povjesničar (* 1834.)
• 22. 6. - Augustin Čengić, hrvatski pisac (* 1855.)
• 16. 7. - August Harambašić, književnik (* 1861)
• 15. 9. - Adelina Paulina Irby, Engleskinja, dobrotvorka Srba u Bosni (* 1833)
• 26. 9. - Andrija Fijan, hrvatski glumac i redatelj (* 1851.)
• 29. 10. - Joseph Pulitzer, američki novinar i publicist (* 1847.)
• 26. 11. - Nikola Hristić, srpski političar (* 1818)
• 10. 12. - Joseph Dalton Hooker, botaničar (* 1817)
• 17. 12. - Josip Frank, hrvatski političar (* 1844)

Nobelova nagrada za 1911. godinu

• Fizika: Wilhelm Wien (zakoni zračenja toplote, → Wienov zakon pomaka, Wienova aproksimacija)
• Kemija: Marie Curie (otkriće radijuma i polonijuma, izdvajanje i proučavanje radijuma)
• Fiziologija i medicina: Allvar Gullstrand (rad na dioptrici oka)
• Književnost: Maurice Maeterlinck (naročito dramska dela odlikovana bogatstvom mašte...)
• Mir: Tobias Asser (rad na međunarodnom privatnom pravu) i Alfred Hermann Fried (osnivač mirovnih publikacija)

Reference

1911 na Wikimedijinoj ostavi