Qatar

Qatar Davlati

Bayroq Gerb
Shior: Y'o`q
Madhiya: As Salam al Amiri
Poytaxt	Doha
Rasmiy til(lar)
Hukumat	Absolyut Rohiblik
•  Amir   Xamad ibn Halifa Al Fani  •  Bosh Vazir   Shayx Abdullah ibn Khalifa Al Thani
Mustaqillik   Birlashgan Qirolligidan  •  Sana   3-sentabr 1971
Maydon
• Butun	11,437 km² (164-)
• Suv (%)
Aholi
• 2002 roʻyxat	863,051 (158- oʻrin)
• Zichlik	75/km²
YaIM (XQT)	2005- yil roʻyxati
• Butun	AQSh$22,510 mil. (107-)
• Jon boshiga	AQSh$26,082
Pul birligi	Qatari Rial (QAR)
Vaqt Mintaqasi	(UTC)
• Yoz (DST)
Qisqartma	QA
Internet domen	.qa
Telefon prefiksi	+974

Qatar (قطر‎‎) (Qatar Davlati) poytaxti — Doha shahri. BMT aʼzosi

Qatar, Qatar Davlati (دولة قطر, Davlatu Qatar) — Janubiy Gʻarbiy Osiyodagi davlat. Qatarya.o.dajoylashgan. Maydoni 11,4 ming km². Aholisi 793,3 ming kishi (2002). Poytaxti — Doʻha shahri

Davlat tuzumi

Q. — mutlaq monarxiya. Amaldagi konstitutsiyasi 2003 yil apr.dagi referendumda maʼqullangan va 2005 yildan kuchga kirgan. Davlat boshligʻi — amir (1995 yildan shayx Hamad bin Xalifa Ol Soniy); u qurolli kuchlar bosh qoʻmondoni hamdir. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni hukumat amalga oshiradi.

Tabiati

Sohil qismi past, marjon riflari bilan oʻralgan. Yer yuzasi choʻl landshaftli tekislikdan iborat (eng baland joyi 56 m), voha kam, ayrim joylari botqoqlashgan tekislik. Neft va tabiiy gaz konlari bor.

Iqlimi tropik, quruq iqlim. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi 16°, iyulniki 32°, eng yuqori temperatura 45". Yillik yogʻin 125 mm chamasida. Q.da muntazam oqib turadigan daryolar yoʻq. Choʻl oʻsimliklari oʻsadi.

Aholisi, asosan, mahaliy arablar; qolganlari boshqa arab mamlakatlari, Eron, Pokiston, Hindiston hamda Afrikadan kelganlar. Rasmiy til — arab tili. Davlat dini islom. Shahar aholisi 91%. Asosiy shaharlari: Doʻha, UmmSaid, Doʻhan.

Tarixi

Qatar ya.o.da aholi miloddan avvalgi 3—2-ming yillikdan yashab kelgan. Q.ni bir necha marta Sosoniylar egallagan. 7—10-asrlarda Arab xalifaligi tarkibida boʻlgan. 10-asrdan Qarmatlar davlatiga kirdi. 13^14-asrlarda Bahrayn amirligi hukmronligi ostida boʻldi. 16-asr boshlarida portugallar, keyinroq usmonli turklar bosib oldi. 18-asrning 2-yarmida Q. hududida Soniy sulolasi boshchiligidagi kichik sultonlik tashkil etildi. Bu sulola 19-asrning oxirida Q.ni birlashtirdi. 1871 — 1914 yillarda Q. yana Usmonli turk imperiyasi hukmronligi ostida boʻldi. 1916—71 yillarda Buyuk Britaniya protektorati. 1971 yil 1 sentyabrda mustaqil davlat deb eʼlon qilindi. Q. — 1971 yildan BMT aʼzosi. Milliy bayrami — 3 sentyabr — Mustaqillik kuni (1971). OʻzR suverenitetini 1991 yil 30 dek.da tan olgan va 1997 yil 27 noyabrdan diplomatiya munosabatlarini oʻrnatgan. Q.da siyosiy partiya va kasaba uyushmalari yoʻq.

Xoʻjaligi

Q. iqtisodiyotining asosi — neft qazib chiqarish va uni qayta ishlash; asosiy neft konlari Doʻhan r-nida joylashgan. Yalpi ichki mahsulotda qishloq xoʻjaligining ulushi 1%, sanoatniki 49%, xizmat koʻrsatish tarmogʻiniki 50% ni tashkil etadi.

Sanoatida neftdan tashqari, tabiiy gaz ham qazib chiqariladi. Shuningdek, oʻgʻit, neft kimyosi sanoati mahsulotlari, sement ishlab chiqariladi, gaz suyultiriladi. UmmSaid shahrida metallurgiya z-di ishlaydi. Avtomobillarni taʼmirlash ustaxonalari, alkogolsiz ichimliklar zdlari bor. Yiliga oʻrtacha 5,9 mlrd. kVtsoat elektr energiyasi hosil qilinadi.

Qishloq xoʻjaligi sust rivojlangan. U ichki ehtiyojning 10% ni qondiradi. Vohalarda xurmo (finik palmasi) oʻstiriladi; bugʻdoy, makkajoʻxori, tariq, joʻxori, sabzavotlar ekiladi, bogʻdorchilik bilan shugʻullaniladi. Koʻchmanchi va yarim koʻchmanchi chorvachilik (qoʻy, echki, tuya boqiladi) mavjud. Sohilga yaqin suvlardan baliq, krevetka ovlanadi, marvarid olinadi.

Q.da temir yoʻl yoʻq. Avtomobil yoʻllari uz. 1,2 ming km (90% qattiq qoplamali). Gaz va neft quvurlari uz. 550 km dan ziyod. Dengiz savdo flotining tonnaji — 636 ming t dedveyt. Dengiz portlari: Doʻha va UmmSaid. Q. chetga neft va neft mahsulotlari, oʻgʻit, sement, suyultirilgan gaz, dengiz mahsulotlari chiqaradi. Chetdan oziqovqat, sanoat jihozlari, keng isteʼmol mollari oladi. Tashqi savdoda Yaponiya, AQSH, Buyuk Britaniya, BAA, Germaniya bilan hamkorlik qiladi. Pul birligi — Qatar riali. Tibbiy xizmati, maorifi va madaniy-maʼrifiy muassasalari. Aholi uchun tibbiy xizmat bepul. Vrachlar chet elda tayyorlanadi. Oʻrta maktablarda oʻqish bepul. Oʻrta umumiy taʼlim va hunartexnika oʻquv yurtlari, universitet bor. Milliy muzey, akvarium, etn. muzeyi, milliy kutubxona faoliyat yuritadi.

Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Q.da bir qancha gaz. va jur. nashr etiladi. Yiriklari: "alArab" ("Arabcha", arab tilidagi kundalik gaz., 1957 yildan), "Asuak alXolij" ("Koʻrfaz bozorlari", arab tilidagi oylik jur., 1980 yildan), "alVatan" ("Vatan", arab tilidagi kundalik gaz., 1995 yildan), "Galf tayms" ("Koʻrfaz vaqti", ingliz tilidagi kundalik va haftalik gaz., 1978 yildan), "arRayya" ("Bayroq", arab tilidagi kundalik gaz., 1978 yildan), "ashSharq" ("Sharq", arab tilidagi kundalik gaz., 1985 yildan). Q. axborot agentligi hukumat agentligi boʻlib, 1975 yil tuzilgan. "Katar brodkasting servis" hukumat xizmati 1968 yil, "Katar televiji servis" telekoʻrsatuv xizmati 1970 yil tashkil etilgan. Q.da "alJazira" mustaqil arab yoʻldosh telekanali (1996 yil asos solingan) qarorgohi joylashgan.