Tank

Rossiya askarlari T-72 jangovar tankida

Amerika askarlari M1 Abrams jangovar tankida, Iroq.

Tank (ing . tank — sisterna, bak) — zanjirli (gusenitsali) zirxlangan jangovar mashina. Turli nishonlarni yoʻq qilish, ekipajni ishonchli himoyalash, turli xil toʻsiklardan bemalol oʻtish xususiyatiga ega. Zirxli jangovar mashinalar (keyinchalik Tank deb ataldi) ning birinchi loyihalari 1911 — 15 yillarda rus muhandislari D. I. Mendeleyev, N. A. Poroxovshchikov, A. Vasilyevlar, Angliyada DeMol (1912), AvstriyaVengriyada G. Burshtin (1913) tomonidan taklif kilingan. Inglizlar 1916 yilda "Marka1" T.larini ishlab chiqib, shu yili ularni birinchi marta Somma daryosi boʻyidagi jangda qoʻlladi. Hozir juda takomillashgan turli rusumdagi T.lar ishlab chiqariladi.

Tankning tuzilismasi

Tankning asosiy qismlari: zirxli korpus, minora, qurolyarogʻ kompleksi (asosiy va yordamchi qurollar, oʻqdori), kuzatish asboblari, moʻljalga olish va boshqa moslamalar, kuch (motor) qurilmasi, kuch uzatkichi (transmissiya), yurish qismi, elektr jihozlar, aloqa tizimi, yongʻinga qarshi jihozlar, ommaviy qirgʻin qurollarining shikastlovchi omillarga qarshi himoya tizimlari va boshqa Korpus va minora Tankning barcha tarkibiy qismlarini birlashtiradi hamda ekipaj, agregatlar va yenilgʻini shikastlanish va zararlanishdan saklaydi. Minora qoʻlda, elektr yoki elektrgidravlik yuritmalar yordamida aylantiriladi. Tankning korpusi va minorasi legirlangan zirh poʻlati listlarini bir-biriga payvandlab yasaladi, baʼzan, yaxlit quyma korpusli Tank ham uchraydi. Minora, odatda, quyma holda boʻladi (baʼzi hollarda payvandlab) yasaladi. Tanklar snaryadga qarshi (faqat yengil Tanklar — oʻqqa qarshi) zirhlanadi. Hozirgi Tanklar korpusining ichki qismi boshqaruv boʻlmasi (unga mexanikhaydovchi joylashadi), jangovar boʻlma (unga T. komandiri, toʻp otuvchi, oʻklovchi joylashadi, agar oʻqlovchiavtomat mavjud boʻlsa, oʻqlovchi boʻlmaydi), shuningdek motortransmissiya boʻlmasiga ajraladi. Yonilgʻi, odatda, hamma boʻlmalarga oʻrnatilgan baklarda, baʼzan korpusdan tashqaridagi baklarda saklanadi.

Quroli

Tankning asosiy quroli maxsus toʻp, yordamchi quroli pulemyot va zenit pulemyota hisoblanadi. Asosan, T.ga oʻyiq yoki silliq stvolli toʻplar oʻrnatiladi. Oʻqdorilar komplektiga zirh teshar, kumulyativ (nishonga yoʻnaltirilgan), odsiy snaryadlar va plastik portlovchi moddali snaryadlar (inshootlarni buzish va jonli kuchlarga shikayet yetkazish uchun) kiradi. Aniq oʻq (snaryad) otish kurol stabilizatorlari, ballistik hisoblagichlar, otish uchun maʼlumotlarni avtomatik suratda taiyerlaydigan kurilmalar, tunda otish asboblari yordamida amalga oshiriladi. Tank ichidagi havo filtrventilyatsiya qurilmasi bilan tozalab turiladi. Tamkning kichik, yengil, oʻrtacha va ogʻir turlari boʻladi. Ular joyiga va maqsadiga karab ishlatiladi.

Dvigateli

Tanklarga 4 yoki 2 taktli, porshenli; suyuklik yoki havo bilan sovitiladigan maxsus dvigatel oʻrnatiladi. Burish mexanizmlari sifatida katta tezlikda ketayotgan Takning burilishni osonlashtiradigan koʻp radiusli mexanizmlardan, transmissiya apparatlarini boshqarish moslamalari sifatida — servoyuritma (ayniqsa gidroyuritma)lardan foydalaniladi. tank yuqori tezlikda ham bir maromda ketishi uchun kuchli gidravlik dempfer (amortizator)lar oʻrnatilgan. Tank germetiklanganligi uchun 2 m gacha chuqurlikdagi kechuvlardan oʻta oladi (agar Tank suv tagida yurish uchun moʻljallangan maxsus moslamalar bilan jihozlansa, 4–5 m chuqurlikdagi suvlardan oʻta oladi). Tankda elektronhisoblash yoʻl koʻrsatuvchi va avtomatik yoʻl topuvchi apparatlardan iborat navigatsiya tizimidan foydalaniladi.

Zirhi

Tank raketa, toʻp qurollarini qoʻllash, boshqariladigan snaryad (raketa) lardan foydalanishni hisobga olgan holda ishlab chiqariladi: zirh detallari qalinlashtiriladi, snaryad tegish ehtimoliga qarab korpusning tegishli joylariga qalin zirxlar oʻrnatiladi; harakat tezligi oshiriladi, quvvati kuchaytiriladi va yonilgʻini birmuncha tejab sarflashni taʼminlaydigan dizel dvigatellaridan foydalaniladi. Tankning ekipaji —3 —4 kishi, tezligi —40 –70 km/soat, massasi 3555 t (2004).

Tank dushman texnikasini katta kalibrli to‘p(lar)dan o‘qqa tutuvchi, harakatlanuvchi, zanjirli va zirhli harbiy texnikadir. Piyoda askarlarga qarshi qo‘shimcha pulemyotlar bilan qurollangan bo‘lishi ham mumkin.