Εκτός όμως από τον οικονομικό φιλελευθερισμό, ιδιαίτερα στην ελληνική επικράτεια κατά την ίδια περίοδο οριοθετήθηκε και ο πολιτικός. Ο Εθνικός Διχασμός του 1915 και οι διαστάσεις εμφύλιας σύγκρουσης που εξέλαβε, η πολιτική και πολιτειακή αστάθεια του Μεσοπολέμου, όπως και ο εμφύλιος σπαραγμός του 1946-1949 εξωθούσαν τους εκάστοτε νομιμοποιημένους ή μη κυβερνώντες να λαμβάνουν «έκτακτα» μέτρα, που περιόριζαν δραστικά όλες τις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες. Από τη συγκεκριμένη παγίδα λόγω των συγκυριών δεν διέφυγαν ούτε αμιγώς φιλελεύθερες πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το όνομα του οποίου συνδέθηκε άρρηκτα με τα κατασταλτικά μέτρα της τριετίας 1917-1920 και το «Ιδιώνυμο» του 1929.
Μήπως τελικά, όχι μόνο δεν αντιλαμβανόμαστε το βάρος των ευθυνών μας ως πολίτες αλλά συνάμα... γηράσκουμε χωρίς να διδασκόμαστε; Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς γιατί περιμένει τον διπλανό του, κάποιον άλλον εκτός από τον ίδιο του τον εαυτό, να δώσει λύση στο πρόβλημα; Αναρωτηθήκαμε; Σεις που διαβάζετε τούτες τις γραμμές κι εγώ που τις αραδιάζω; Μάλλον όχι. Ίσως τελικά, εκείνη η γριούλα που ανάβει τα καντήλια των Γερμανών στην Κρήτη μάλλον έχει να μας διδάξει πολλά, γιατί στην ψυχή της ο σκεπτόμενος άνθρωπος που γαλουχήθηκε με τα ωραία και τα μεγάλα ιδανικά της Ελλάδας και της Ευρώπης δεν έχει πεθάνει. Ούτε ο Άνθρωπος μέσα της!
Πέρα από την επιστήμη και τους επιστήμονες ωστόσο, η ταπεινή μου άποψη είναι ότι τα λόγια του Φάινμαν έχουν εφαρμογή στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Όταν ασχολείσαι με κάτι αποσκοπώντας αποκλειστικά στην αναγνώριση και τις τιμές, έχεις χάσει το σημαντικότερο κομμάτι τόσο αυτής της ενασχόλησης, όσο και της ίδιας της ζωής: τη χαρά του να κάνεις κάτι το οποίο αγαπάς. Προφανώς και αυτό δεν αφορά τους στόχους που μπορεί να έχει κάποιος στη ζωή του και τη λαχτάρα του να τους πραγματοποιήσει, αφορά όμως την εμμονή για την αναγνώρισή του από τους άλλους μέσω των τιμών. Και εάν αυτή τελικά δεν έρθει, για ανθρώπους με τέτοιες εμμονές κάθε προσπάθεια έως τότε καθίσταται κενή.
Και πού θα βρει ο κ. Μητσοτάκης τα δημόσια έσοδα που θα χαθούν από τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων; Ζορίστηκε λίγο, αλλά τελικά μας το είπε. Θα γίνουν περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και περιορισμός του δημοσίου τομέα. Έτσι λέγονται οι απολύσεις. Και τι συνέπεια θα έχουν για την ύφεση αυτές οι κινήσεις, αφού εξ αντικειμένου θα έχουμε βίαιη βύθιση της ήδη περιορισμένης ζήτησης; Δε γνωρίζει, ούτε μπορεί να το υπολογίσει. Δεν γνωρίζει το χρόνο ωρίμανσης και τις συνέπειες στη ζήτηση, αλλά το κουτάκι που έχει στο κεφάλι του λέει να το κάνει! Το αν οι ευτυχείς από τη μείωση του φόρου μαγαζάτορες δεν σταυρώνουν πελάτη, επειδή δεν θα υπάρχει στους πελάτες τους διαθέσιμο εισόδημα, δεν το έχει υπολογίσει.
Ο ορισμός του OECD για την «φτώχεια» είναι ότι το ποσοστό φτώχειας σε μια χώρα, είναι ο αριθμός των κατοίκων των οποίων το εισόδημα είναι το μισό του διάμεσου εισοδήματος όλων των κατοίκων. Η φτώχεια δηλαδή ορίζεται με σχετικό τρόπο, και το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι και αποπροσανατολιστικό, εάν δεν έχουν υπόψιν μας για το τι ακριβώς είναι. Για παράδειγμα, το 2010, οι ΗΠΑ και η Τουρκία είχαν το ίδιο ποσοστό φτώχειας (17%): φτωχός όμως στις ΗΠΑ θεωρείτο κάποιος που είχε μέσο εισόδημα κάτω από 25,000 δολάρια, ενώ στην Τουρκία κάποιος που είχε μέσο εισόδημα μόνον περίπου 7,000 δολάρια.
Οι περισσότεροι δανειολήπτες είναι κάτοχοι ακινήτων. Τα ακίνητα αυτά, αποτελούν περιουσιακά στοιχεία, που πολλές φορές οι κάτοχοι τους επιθυμούν να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους με γονική παροχή ή ακόμα και να πωλήσουν σε τρίτους. Εφόσον οι δανειολήπτες δεν έχουν εξοφλήσει το δάνειο τους προς την τράπεζα, είναι πιθανόν να μην δύνανται να μεταβιβάσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε τρίτους, χωρίς να κινδυνεύουν να εναχθούν από την τράπεζα για καταδολίευση δανειστών. Στην περίπτωση αυτή, η μεταβίβαση του ακινήτου ακυρώνεται και αν ο δανειολήπτης είναι υπερημέρος και έχει γίνει καταγγελία του δανείου του, η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε εκποίηση του ακινήτου που έχει μεταβιβάσει.
Αντιθέτως, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο έχουν συμβεί κοσμογονικές μεταβολές εν συγκρίσει με, επί παραδείγματι, τις αρχές του 2015. Το Brexit λαμβάνει σάρκα και οστά, κρίσιμες γαλλικές, γερμανικές και ολλανδικές εκλογές με ισχυρές ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις βρίσκονται επί θύραις, ενώ ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών καλεί κατ' ουσία τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να αποχωρήσουν. Η Ε.Ε. εισέρχεται σε αργόσυρτη τροχιά αποσύνθεσης--διότι, εν τέλει, κανείς δεν την πολυθέλει ως έχει τώρα, κάτι που διαφαίνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό, και πού 'σαι ακόμα...--και μαζί της θολώνει η σταθερότητα της Ευρωζώνης, η ίδια η Ευρωζώνη ως στόχος über alles και φυσικά «παραμονή της Ελλάδας στο πρόγραμμα».
Κάτι Κυριακάτικα μεσημέρια, όπου μαζευόταν η οικογένεια γύρω από ένα τραπέζι γεμάτο λαχταριστά ορεκτικά και νόστιμα φαγητά, τα θυμάμαι από παιδί. Τα έκανε στο σπίτι τους, ο κρητικός παππούς. Κόρες, γαμπροί, εγγόνια, όλοι εκεί. Τρώγαμε, έπιναν, παίζαμε, γλεντούσαν, γελούσαμε. Ήμασταν μαζί. Αργότερα τα συνέχισαν οι γονείς. Κρητικιά η μαμά, καλονοικοκυρά, φιλόξενη κι αρχόντισσα. Το τραπέζι στρωμένο άψογα, τα κρυστάλλινα ποτήρια στη σειρά, λίγα λουλούδια, πολλά ορεκτικά και το στήσιμο των πιάτων ειδικότητα της.
Δεν υπάρχει κανένα σημείο υπεροχής από το οποίο κάποιος μπορεί να στέκεται και να ατενίζει την αλλοτρίωση απαλλαγμένος από αυτήν. Όλοι μας γινόμαστε φορείς της κρίσης στον βαθμό που επιχειρούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας (σε τροφή, νερό, ένδυση, στέγη, παιδεία, υγεία κ.α.) μέσω της λογικής «ο χρόνος είναι χρήμα» ή όλα ανάγονται στο κέρδος. Εντός του καπιταλισμού ζούμε σχιζοφρενικά στο βαθμό που ισορροπούμε μεταξύ της ανάγκης να πρέπει να παράγουμε περισσότερα χρήματα και της επιθυμίας να διάγουμε με όρους αλληλεγγύης και αμοιβαίας με τους άλλους συνεργασίας.
Η εξέλιξη στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ ήταν εξίσου ταραχώδης. Οι μάχες και οι θυσίες των Κούρδων αγωνιστών εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ιδιαίτερα συγκρινόμενες με την επί σειρά ετών ανεμπόδιστη διέλευση των φανατικών ισλαμιστών ανταρτών, από τα Συροτουρκικά σύνορα που ήλεγχε η Τουρκία), έβαλε τις βάσεις για μια στενή συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και των οργανώσεων των Κούρδων της Συρίας (PYD), η οποία παραμένει λειτουργική μέχρι σήμερα. Οι επιτυχίες τους οδήγησαν την Τουρκία στην ανάληψη στρατιωτικής δράσης στη Συρία (Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»), ενισχύοντας, με κάθε τρόπο, τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό.
Μετά από το συγκεκριμένο, κυρίως, γεγονός που οδήγησε τους επιβάτες σε απώλεια χρημάτων και πολύτιμου χρόνου λόγω των μόλις 5 εκατοστών χιονιού, αναρωτιέμαι αν οι ιθύνοντες έχουν σχεδιάσει πλέον αποτελεσματικά μέτρα για αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον. Σε αντίθετη περίπτωση, είναι αρκετά πιθανό η περιοχή να αντιμετωπίσει ξανά προβλήματα αντίστοιχου ή μεγαλύτερου μεγέθους και να απειληθεί η προσπάθεια για περαιτέρω διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Έτσι, ο μοναδικός πλούτος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης φαίνεται να μη μπορεί να αναδειχθεί αναλόγως της φυσικής και ιστορικής του αξίας.
Όταν ξεκινήσαμε είχαμε ως κύριο στόχο να δημιουργήσουμε μία επιχείρηση δομημένη που χαρακτηρίζεται από οργάνωση. Θέλαμε γενικότερα να φτιάξουμε μία υγιή επιχείρηση η οποία θα βασίζεται στην αλληλεγγύη και τις καλές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της. Επιπλέον μέσω αυτής της δραστηριότητας μάθαμε να σεβόμαστε ο ένας την γνώμη του άλλου, ενώ παράλληλα να χρησιμοποιούμε το διάλογο ως μόνο τρόπο λύσεις των προβλημάτων μας. Εκτός από αυτό χάρη στην συνεργασίας μας και του υψηλού επιπέδου οργάνωσης μάθαμε να συνεργαζόμαστε σαν μία ομάδα έχοντας ένα κοινό στόχο.
Όταν φωτογραφίζετε τη θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα τότε θα πρέπει να σκεφτείτε την αναλογία θάλασσας και ουρανού. Αν ο ουρανός έχει πάρει φωτιά και τα σύννεφα είναι κατακόκκινα, τότε αξίζει να παραχωρήσετε το μεγαλύτερο μέρος της φωτογραφίας στον ουρανό. Όταν όμως η αντανάκλαση από τον ουρανό κάνει ένα φοβερό παιχνίδισμα πάνω στο νερό τότε θα πρέπει να θυσιάσετε ουρανό για να τραβήξετε πιο πολύ θάλασσα. Τέλος, τίποτα δεν κάνει μια θαλασσογραφία πιο όμορφη από μια τέλεια αντανάκλαση. Σε απόλυτη ηρεμία, η θάλασσα μπορεί να μοιάζει σαν καθρέφτης και να δώσει στη φωτογραφία σας άλλη διάσταση.
Σ΄ αυτές τις μη ευνοϊκές συνθήκες, πρέπει να επιλέξουμε, θα παραιτηθούμε ή θα προσπαθήσουμε; Θα πολεμήσουμε τη δυστυχία, τη μετριότητα, τη μιζέρια, ή θα αδιαφορήσουμε και θα περιμένουμε αδρανείς μέχρι να αλλάξουν τα πράγματα από μόνα τους, πιστεύοντας ότι δεν ελέγχουμε απολύτως τίποτα; Για μένα είναι ξεκάθαρο ότι η καλύτερη στάση που μπορούμε να υιοθετήσουμε είναι να μην αφήσουμε τίποτα στην τύχη ή στη μοίρα. Το ότι όλα αλλάζουν γύρω μας, δε σημαίνει ότι πρέπει να το ερμηνεύουμε ως κάτι απειλητικό, αλλά μπορεί να είναι και μια ευκαιρία συναρπαστική για να βελτιώσουμε τη ζωή μας.
Ένας τρόπος που θα μπορούσε να λειτουργήσει προς τη σωστή κατεύθυνση, είναι το ύψος των προστίμων να έχει άμεση συσχέτιση με την οικονομική δυνατότητα του εκάστοτε πολίτη. Έτσι, θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η αυστηρότητα που απαιτεί το συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς να παραβλέπεται το στοιχείο της εξατομίκευσης με βάση τη διαφορετική οικονομική κατάσταση των ατόμων. Άλλωστε, η ύπαρξη «υπέρογκων» ποσών για τα πρόστιμα πολλές φορές δεν επηρεάζει αποτρεπτικά μια μερίδα του πληθυσμού, καθώς γνωρίζει πως ούτως ή άλλως δε θα είναι σε θέση να το πληρώσει.
Η Βόρεια Ευρώπη μοιάζει να μην έχει αντιληφθεί τη σημερινή οικονομική κατάσταση. Υπάρχει μια διάχυτη εικόνα πως τα προβλήματα είναι μεμονωμένα και εντοπισμένα, στην Ελλάδα σίγουρα, στην Ιταλία μάλλον, στην Πορτογαλία πιθανά και πως το Ευρώ λειτουργεί ικανοποιητικά. Είναι απλώς ζήτημα κανόνων που λειτουργούν αλλά δεν τηρούνται από όλους. Αυτό είναι μια λανθασμένη άποψη γιατί υποτιμάει τον συστημικό κίνδυνο ο οποίος είναι υπαρκτός και μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις.
Ακριβώς 17:53, απόγεμα Σαββάτου 5 Ιουνίου 1965, ζούσαμε ό,τι πιο φρικτό μπορούν να δουν τα μάτια του ναυτικού, ένα τραγικό δυστύχημα. Το ιταλικό δεξαμενόπλοιο LUISA, 32.400 τόνων, ήταν δεμένο στην αποβάθρα Νο 1, εκείνη τη στιγμή ήταν η συνηθισμένη διαδικασία φορτώσεως πετρελαίου. Μετά από την τρομακτική έκρηξη μια αδάμαστη φωτιά με φλόγες που έφταναν τα 80 μέτρα αγκάλιασε το ιταλικό δεξαμενόπλοιο, ενώ το φλεγόμενο πετρέλαιο, σκέτος υγρός θάνατος, έπεφτε στη θάλασσα και κύκλωνε τη Luisa. Εμείς σταθήκαμε παγωμένοι, ανήμποροι και φοβισμένοι, μέσα στη μικρή βάρκα, μόλις μια ανάσα από το άμοιρο πλοίο, ενώ ακούγαμε τις κραυγές του πληρώματος, που δεν είχε καμιά δυνατότητα διαφυγής.
Τα παραπάνω εύλογα θέτουν επί τάπητος κρίσιμα ερωτήματα: α) γιατί η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να συντονίσει και σε αυτό το ζήτημα, της ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών τα κράτη μέλη σε ένα εφικτό στόχο β) είναι εφικτή η συμπόρευση σε μια Ευρώπη, η οποία αναπτύσσει άλλες δυναμικές και προοπτικές μεταξύ χωρών και περιφερειών γ) και αν δούμε τη δική μας περίπτωση, την Ελλάδα, γιατί εμείς μια χώρα με ήλιο, θάλασσα, δεν καταφέραμε να υλοποιήσουμε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ούτε σε αυτόν τον τομέα.
Τα αφυδατωμένα υφιστάμενα κομματικά σχήματα, εγκλωβισμένα στον μικρόκοσμό τους, αδυνατούν να ενσαρκώσουν μια νέα πολιτική υπόσταση. Ούτε μπορούν να ανταποκριθούν στην αναζήτηση μιας νέας πολιτικής έκφρασης. Ως εκ τούτου, η ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου παραμένει ζητούμενο. Οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται εκτός τειχών αποδεικνύονται χρήσιμες και ενδιαφέρουσες στον βαθμό που συνιστούν ουσιαστική τομή στη συνέχεια της Κεντροαριστεράς. Μιας Κεντροαριστεράς που δεν αποπνέει παρελθόν και δεν στηρίζεται στα ξεπερασμένα κομματικά υποδείγματα.