Itoophiyaa

የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ Rippabliikii Federaalawaa Dimokraatawaa Itiyoophiyaa
Magaalaa Guddaa	Finfinnee
Mootummaa	Rippabiliika
Ballina	1 127 127 km²
Baayyina ummataa	84 320 987 (2012)
Tuuta'insa ummataa	74,81/km²
Faaruu	Faaruu Itoopiyaa
Koodii lakkoofsa bilbilaa	+251

Rippabliikii Federaalawaa Dimokraatawaa Itiyoophiyaa jedhamuudhaan kan beekamtu biyya Gaanfa Afrikaatti argamtu yoo taatu, erga Eertiraan irraa bara 1993 G.C. cittee booda biyya lafa qofaan marfamte taatee jirti. Itoophiyaan kaabaan Eertiraan, dhihaan Sudaanin, kibbaan Keeniyaan, kaaba-bahaan Jibuutiin fi bahaan immoo Somaaliyaan daangeffamtee argamti.

Itiyoophiyaan biyyoota umrii guddaa qaban (biyyoota qaroomsa durii qaban)jalatti yoo ramadamtu, Afrikaa keessaa baay'inna ummataan lammaffaa irratti argamti. Barbaadina dhufaati ilma namaa irratti ga'e guddaa kan qabdu biyyittiin tun, maqaa cradle of mankind (bakka dhaloota sanyii nama jechuudha) jedhamuuf filatamuu dandeessee jirti. Itiyoophiyaan biyyoota Afrikaa keessaa koloniin kan hin qabamin keessaa tokko dha. Laayibeeriyaan koloniin qabamu baatullee, biyyittin Laayibeeriyaa kanitti dhaabatte koloni Afrikaanota Ameerikaa taate want turteefi. Itoophiyaan waggaa shaniif 1936-1941 G.C. Faashistii Xaaliyaann haa qabamtu malee, dhuma irratti Itiyoophiyaan gragaarsa Ingilaandiitiin mo'achuu dandeesseetti. Jaarraa 4ffaa kessatti kan gara kiristaanummaatti jijjiramte biyyi kuni, addunyaa keessaa biyya mootummaa kiristaana qabanii turan keessaa ishee lammaffaa dha.

File:Regional map of FDRE.gif

Itoophiyaa

Haa ta'u malee biyyi Itoophiyaa seenaa hacuuccaa fi ukkaamsaa dheeraa keessa kan turte yoo ta'u keessaayyuu bara mootummaa Minilik, Hayila Sillaasee, Dargii, fi ADWUI hidhaa, reebicha(tortue), fi ajjeechaa keessa darbite. Namoonni mirgaa fi wal qixxummaaf qabsaahan hedduun haala kanaan ukkaamfamaniiru.

Seenaa Itoophiyaa

Kanas ilaali: Seenaa Itoophiyaa

Hawaasa

Kanas ilaali: Hawaasa Itoopiyaa

Dinagdee

Kanas ilaali: Dinagdee Itoopiya

Akka Dhaabbannii Maallaqa Addunyaa jedhutti, Itoophiyaan biyyoota addunyaarra baayyee saffisaan guddachaa jiran keessa ishii tokko yoo taatu bara 2004 hanga 2009tti guddina diinagdee dhibbeentaa 10% ol galmessisiifte. Kunis bara 2007 fi 2008 diinagdee boba'aa-maleessa kan baayyee saffisaan guddachaa ture dha. Bara 2012tti, guddinni kun gara 7%tti gadi bu'e. Gara fuulduraatti, guddinni Itoophiyaa naannoo 6.5% ta'a jedhamee tilmaamama - kunis fedhiin namoota biyya alaa dadhabaa kan deemu fi sochiin abboota dhuunfa biyya keessaa ammoo kan daangeffame ta'u irraan kan ka'edha.

Dimoograafii

Ummatni Itoophiyaa kan bara 1983 miliyoona 33.5 turerraa bara 2013tti gara miliyoona 93.8tti ol guddate.

Wikimedia Commons on Itiyoophiyaa