Wikipedia:Pagina principala
|
Bainvegni tar la Vichipedia rumantscha,
l'enciclopedia libra a la quala mintgin po contribuir – ils emprims pass èn fitg simpels! |
|
Artitgel da l’emna
 La dictatura è ina furma da pussanza ch’è segnada d’ina singula persuna regenta, il dictatur, u d’ina gruppa da persunas regenta (p.ex. ina partida, ina junta militara u ina famiglia) cun pussanza politica illimitada. Tut tenor la furma differenzieschan ins oz tranter dictaturas autoritaras e dictaturas totalitaras (cf. sutvart ‹Concentraziun da la pussanza›). Cun excepziun da fitg paucas dictaturas a temp limità en l’antica constituescha in dictatur sia pussanza da princip betg a basa d’elecziun libras. Entaifer la teoria da la politica vegnan talas dictaturas che sa refereschan be a sasezzas taxadas sco autocrazias. Per ordinari sa giustifitgescha in dictatur cun renviar ad in privel spezial u ad ina crisa dal stadi che be el possia resp. saja abel da metter ord via (exempels: Napoleun I il 1799, general Franco en Spagna il 1936, Salazar en il Portugal ils onns 1928/1932). Tenor la teoria politica e constituziunala po in dictatur ch’è vegnì a la pussanza tras in putsch puspè daventar legitim cun constituir sia pussanza a moda formalmain correcta (uschenumnada dictatura transitorica, p.ex. general Charles de Gaulle en Frantscha il 1958). Er ina democrazia po sa transfurmar en ina dictatura, sch’ina regenza ch’è vegnida elegida democraticamain sutminescha u allontanescha sia basa constituziunala sin via legala (dictatura presidiala en Germania ils onns 1930–1933) ubain sch’ils commembers dal parlament na vegnan betg pli elegids, mabain determinads per exempel tras il militar (quai ch’è tranter auter succedì repetidamain en la Tirchia suenter il 1945). Il pass decisiv che maina en la dictatura furma en quests cas la cuntravenziun sapientiva cunter la legitimitad da la regenza. Maletg da l’emna
Dapli rumantsch en la rait
Il suandant è ina survista da purschidas rumantschas sin Internet. |
Davart Vichipedia
Vichipedia è in'enciclopedia online, cooperativa e gratuita. Disponibla en passa 280 linguas, tracta Vichipedia temas tipics per enciclopedias, ma era tals preschents en almanacs, lexicons geografics e publicaziuns spezialisadas. Vichipedia è libramain modifitgabla, vul dir che mintgin po contribuir als artitgels gia existents u crear novs. Mintga cuntegn vegn publitgà sut la licenza Creative Commons CC-BY-SA e po perquai vegnì copià e reutilisà sch'ils cundiziuns da la licenza vegnan observadas. Participaziun
Vuls ta participar?
Vuls empruvar?
Has basegn d'agid?
Gida a scriver e meglierar Projects accumpagnants
|
_1.jpg)
