Our return on FB

Caeremoniale Romanum

Cechy charakterystyczne liturgii papieskiej - część I [Secretarium]

Według zapowiedzianego planu w pierwszej kolejności jako interesujący należy omówić fakt tzw. papieskiego secretarium, w którym Papież przybierał się w szaty liturgiczne. Otóż antyczne Ordines Romani aż do Ceremoniału Leona X jednogłośnie podawały do zachowania następującą regułę: Papież nigdy nie przybiera się w szaty liturgiczne przy ołtarzu - czyni to zawsze w secretarium (historyczny i liturgiczny opis podaje D. Giorgi w swojej fantastycznej De liturgia Romani Pontificis in solemni celebratione Missarum, t. I, s. 107 i następne). Oznacza to, że już pierwotnie ołtarz nie był postrzegany jako miejsce przywdziewania szat liturgicznych do sprawowania kultu Bożego.

Zalecenia Porządków rzymskich przejął później Caeremoniale episcoporum, który w odniesieniu Mszy pontyfikalnej od tronu postanawia m. in.: "Cum episcopus missam solemnem celebraturus erit... ibit recta via ad sacristiam, vel ad alium locum praeparatum intra ecclesiam, et ibi induet paramenta pro se ipso praeparata (I, 15, 7). Podobnie: "(...) Diximus valde convenire, atque antiquae ecclesiasticae dispiplinae consonum esse, ut in ecclesiis cathedralibus locus aliquis, si sacellum non adsit, ab antiquis secretarium appellatum, deputerur, ad quem episcopus solemniter celebraturus (...)" (II, 8, 2). O tronie i faldistorium jako miejscu westycji biskupa mówi odpowiednio CE II, 13, 2 i CE II, 8, 25.

Szaty liturgiczne przygotowane dla Papieża Benedykta XVI do
sprawowania Mszy świętej w Saint Mary's Cathedral w 2008 r.
(zdjęcia i dodatkowe informacje: Saint Bede Studio)

O secretarium, miejscu westycji biskupa pisze J. Nabuco w Ius Pontificalium odpowiednio na stronach 261 i 347-350. Strony 350-351 są poświęcone ekskursowi zatytułowanemu De loco vestitionis Summi Pontificis.

[Informujemy, że we właściwym artykule wszystkie z poruszanych kwestii, części obydwu trwających cyklów będą w znaczy sposób poszerzone i uzupełnione o wskazówki bibliograficzne].

La Solenne Cerimonia dell'Incoronazione di Papa Giovanni XXIII

Msza koronacyjna bł. Papieża Jana XXIII

[Pragniemy przypomnieć o zapowiadanym projekcie: http://missapapalis.blogspot.com/]

Enrico Dante - Biografia [Custodite Cæremonias Domini!]

Kardynał Enrico Dante poświęcił całe swoje życie i wszelkie swoje wysiłki w służbie Kościołowi i kolejnym następcom świętego Piotra, spełniając liczne, istotne, a co najważniejsze, ufnie mu powierzane zadania, które na co dzień łączył z posługą związaną z kapłańskim ministerium. Człowiek ten nie był tylko rzymianinem z urodzenia - całą swą istotą emanował ową słynną romanitas. Jego przykład inspirował liczne pokolenia kapłanów, ucząc ich kochać Jeden, Święty, Powszechny, Apostolski Kościół, którego widzialną głową jest Biskup Rzymu.

1. Dzieciństwo i edukacja 

2. Posługa kapłańska i nauczanie 

3. Kariera kościelna 

4. Dzieła i osiągnięcia 

5. Nagrody, odznaczenia i nominacje 

6. U schyłku życia

---

CZYTAJ CAŁOŚĆ [DARMOWY E-BOOK]

Cechy charakterystyczne liturgii papieskiej - wstęp do cyklu

Wraz z rozwojem ruchu tradycjonalistycznego w Kościele, również w Polsce, coraz więcej osób zdaje sobie sprawę ze swoistego "uprzywilejowanego" statusu liturgii sprawowanej przez Biskupów Rzymu. Można powiedzieć, że historia liturgii rzymskiej - apostolskiej (o której traktuje drugi z naszych cyklów) posiada pewną dwubiegunowość: z jednej strony jest ona nosicielką najstarszych tradycji, z drugiej utrwala ona w sobie pewne (niekiedy ekumeniczne) wzorce głęboko zakorzenione w tym, co moglibyśmy nazwać pogłębioną świadomością liturgiczną. 

Ku czci św. Piotra Apostoła

Cykl ten ma na celu omówienie tych najbardziej charakterystycznych i wyjątkowych - a jednocześnie najmniej znanych - elementów liturgii Kurii Rzymskiej, które trwały w większości do czasów przeprowadzenia liturgicznej rewolucji drugiej połowy ubiegłego stulecia.

Przedmiotem kolejnych części cyklu będą:

1. Papieskie Secretarium (z antycznych Ordines Romani) 

2. Papieska Falda 

3. Papieskie Flabella 

4. Papieskie Faldistorium 

5. Ryt nazywany Ut adoret sancta 

6. Antyczne zalecenie Nunquam super altari 

7. Śpiew Lekcji i Ewangelii po grecku 

8. Antyczna zasada dwóch ambon 

9. Ryt zwany Probe lub też Praegustatio 

10. Obrus eucharystyczny Incarnatus est 

11. Ryt przyjęcia Komunii św. ad sedem exaltatam 

12. Ryt przyjęcia Komunii św. z kielicha 

13. Ceremonie kanonizacji 

14. Ryt Mszy św. coram Papa 

15. Urząd Mistrza Ceremonii Papieskich 

16. Zasada sekretu dotyczącego papieskich liturgii

Listę tę można by znacznie wydłużyć, jednak o pozostałych cechach charakterystycznych papieskich liturgii z pożytkiem można poczytać w dostępnych w sieci internetowej zasobach (w tym dawnych oraz współczesnych opracowaniach naukowych lub popularnonaukowych).

---

Tym tekstem rozpoczynamy cykl publikacji zapowiedzianych jakiś czas temu.

Historia liturgii papieskiej i jej etapy - część III

Etap III

Jest to czas swoistej nieobecności Papieży w Wiecznym Mieście, jaki nastał od śmierci św. Grzegorza VII w 1085 roku, aż do nadejścia pontyfikatu Papieża Innocentego III w 1198, który był wytrawnym liturgistą, autorem dzieła De Sacro Altaris Mysterio. 

W tym okresie Biskupi Rzymu podróżowali od miasta do miasta, co odbijało się na sprawowaniu i rozwoju kultu Bożego. Od śmierci św. mnicha Hildebranda Tron Piotrowy piastowali kolejno: Wiktor III, Urban II, Paschalis II, Gelazy II, Kalikst II, Honoriusz II, Innocenty II, Celestyn II, Lucjusz II, Eugeniusz III, Anastazy IV, Adrian IV, Aleksander III, Lucjusz III, Urban III, Grzegorz VIII, Klemens III, Celestyn III.

Nie posiadamy wielu opracowań tego ponad stuletniego liturgicznego "zastoju" w liturgii papieskiej. Szczególnie godna polecenia jest natomiast praca Susan Twyman, Papal Ceremonial at Rome in the Twelfth Century, Henry Bradshaw Society, "Subsidia" 4, 2002.

Video Archives of DiFilm on Papal Liturgy

Photos Varia

(W naszej galerii został założony album, w którym umieszczane będą różnorakie zdjęcia - znalezione w sieci lub zagubione gdzieś w naszych zasobach - bez szczególnego ich przyporządkowywania do określonych kategorii. Do albumu dodawane będą co jakiś czas nowe partie zdjęć. Idea pozostaje więc ta sama: zgromadzić w jednym miejscu wszystko to, co rozrzucone jest po sieci internetowej. Bardzo możliwe, że niektóre zdjęcia znajdują się już w poszczególnych tematycznych albumach, jednak w tym wypadku nadmiar nie powinien być uznany za wadę).

Salvatore Capoferri

Historia liturgii papieskiej i jej etapy - część II

Etap II

Obejmuje odnowę i unifikację liturgii, jaka dokonała się za pontyfikatu świętego Papieża Grzegorza VII, który dzierżył władzę Kluczy Piotrowych od 1073 do 1085 roku. Za panowania tego syna św. Benedykta na Tronie Piotrowym doszło do słynnego sporu o inwestyturę. 

Doczesne szczątki Papieża Grzegorza VII
(katedra w Salerno)

Literatura omawiająca kwestię reformy liturgicznej dokonanej za czasów Papieża Grzegorza VII, znanego również - ze względu na wiedzę teologiczną i zaangażowanie w życie Kościoła - jako Hildebrand to np. prace Augustina Fliche'a (La Réforme grégorienne, zwłaszcza t. II, Louvain 1925, "Spicilegium sacrum lovaniense" 9). Istnieją również dedykowane temu tematowi artykuły oraz rozdziały w lepszych podręcznikach do historii liturgii (np. tutaj artykuł o reformie karolińskiej i gregoriańskiej). 

Custodite Cæremonias Domini! Enrico Dante - Mistrz Ceremonii [Wstęp]

Nieraz zdarza się, że ze względu na okoliczności lub polityczną poprawność zapomina się o wielkich osobistościach, których dziedzictwo praktycznie z dnia na dzień zaczyna budzić lęk i niesłuszne podejrzenia.

Nierzadko życie takich osób opiewają legendarne historie powtarzane tu i ówdzie; jednakże, gdyby kogoś zapytać o szczegóły, zapada wielka cisza, bo... powstaje zasadnicze pytanie: „kim on tak właściwie był i co takiego zrobił, że wszyscy o nim mówią, ale nie wiadomo właściwie dlaczego?”.

Wydaje się, że rzecz ma się podobnie w przypadku kardynała Enrico Dante, wieloletniego Mistrza Ceremonii Apostolskich, znanego zwłaszcza z materiałów multimedialnych z liturgii papieskich drugiej połowy ubiegłego wieku.

Większość osób zainteresowanych historią papiestwa oraz liturgii kojarzy osobę Enrico Dantego i być może nawet wie jaką funkcję spełniał u boku kolejnych następców świętego Piotra. Pytania zaczynają się jednak szybko, bo wszelkie informacje są powtarzane za krótkimi notami biograficznymi krążącymi w sieci internetowej i tak naprawdę nic bliższego o kardynale Dante nie wiadomo [1].

Czy to możliwe, aby jeden z Ojców Soboru Watykańskiego II będący przez dziesiątki lat zaangażowany w służbę Kościołowi i Papiestwu nie pozostawił po sobie żadnego trwałego śladu, żadnego duchowego spadku?

Ta krótka i syntetyczna praca, oparta na osobistych poszukiwaniach, ma na celu swoiste przetarcie szlaków – nie tylko w odniesieniu do dokumentacji z Archiwum Caeremoniarum Pontificalium, ale przede wszystkim w stosunku do minimalnego zainteresowania instytucją Kolegium Ceremoniarzy Papieskich, którzy przez setki lat znajdowali się w samym centrum zakulisowych wydarzeń bijącego serca chrześcijaństwa (dość wspomnieć, że dziesiątki papieskich ceremoniarzy pozostawiło po sobie tomy prywatnych zapisków, z których do tej pory została wydana i przebadana znikoma część) [2].

Z racji obranego celu, praca ta ma charakter popularyzatorski. Brak więc pogłębionych analiz publikowanych dokumentów i materiałów, czy też ich tłumaczeń na język polski. Głównym zamiarem autora jest ich udostępnienie szerszemu gronu odbiorców tak, by dać pewnego rodzaju bodziec i wyrazić zachętę do dalszych badań i poszukiwań (a także do osobistego rozwoju, zwłaszcza jeśli chodzi o język łaciński stanowiący niezastąpiony element kultury osobistej, współcześnie podupadłej również wśród ludzi Kościoła).

Autor zdaje sobie sprawę z niewystarczalności i ograniczeń jego pracy, ma jednak nadzieję, że posłuży ona komuś, zwłaszcza w większym umiłowaniu Kościoła Chrystusowego oraz w pogłębieniu duchowej relacji z naszym Mistrzem i Zbawicielem, Jezusem Chrystusem.

Bartłomiej K. Krzych

Die 2 Maii A.D. 2014

Sancti Athanasii Ep., Conf. et Eccl. Doct.

---

[1] Niestety, również ostatnie żyjące osoby, jakie znały go osobiście, odchodzą do domu Pana wraz z swoimi wspomnieniami; dość wspomnieć kardynała Domenico Bartolucciego.

[2] Ich wartość jest pierwszorzędna dla historii liturgii papieskiej, również dla pojęcia władzy doczesnej papieży, jak i poznania w ogóle barokowej ceremonialności. Studium tych dzienników mogłoby ukazać wpływ ceremoniału polityczno-religijnego papiestwa na ceremoniały katolickich dworów europejskich, zwłaszcza w XVI i XVII wieku. Niezbędne wydaje się systematyczne studium (katalogizacja, klasyfikacja, edycja tekstów); próby zostały już podjęte, ale niestety, z powodu przedwczesnej śmierci niektórych badaczy, czy też ze względu na narzucone przez innych ograniczenia, praca wciąż pozostaje na etapie kiełkowania.

---

CZYTAJ CAŁOŚĆ [DARMOWY E-BOOK]

Die Kanonen des Papstes [The cannons of Castel Sant'Angelo in the Papal Liturgy and Ceremonial]

Historia liturgii papieskiej i jej etapy - część I

Historię liturgii papieskiej do czasów Soboru Watykańskiego II można podzielić na dziesięć charakterystycznych etapów, z których ostatni będzie zarazem najdłuższym: rozpocznie się on publikacją Ceremoniału Papieskiego i będzie trwał do rewolucyjnych zmian drugiej połowy ubiegłego wieku.

Etap I

Obejmuje wczesne średniowiecze, którego dziedzictwem są słynne Ordines Romani z niezwykle ważnym, a zarazem pięknym w swej formie Ordo Romanus primus z czasów Papieża Szczepana III (pontyfikat w latach 768-772). Ten etap historii liturgii papieskiej potrwa aż do końca X i początków XI wieku. 

Ten etap historii liturgii apostolskiej został pieczołowicie przebadany przez Mgr Andrieu, który opublikował monumentalne (pięciotomowe) Ordines Romani du haut moyen âge. 

---

Tym tekstem rozpoczynamy cykl publikacji zapowiedzianych kilkanaście dni temu.