Əhali
Əhali — Yer kürəsində və ya dünyanın konkret hansısa hissəsində (ölkə, qitə, region, ölkələr qrupu) daima yenidən istehsal nəticəsində yenilənən və yaşayan insanların toplusu.
Bizim eranın əvvəlində Yer kürəsində təqribən 230 mln, birinci minilliyin sonunda — 275 mln, 1800-ci ildə — 1 mlrd, 1900-cu idə — 1,6 mlrd, 1960-cı ildə — 3 mlrd, 1999-cu ildə 6 mlrd nəfər yaşayırdısa, 1 iyul 2009-cu ildə bu rəqəm 6 768 167 712 nəfər oldu. 2050-ci ilə proqnoz — 9,2 мilyard nəfər götürülür.
1970-ci ilədək əhali hiberbolik templə artırdı. Hal-hazırda Yer kürəsi əhalisinin artım tempinin azaldığı hiss edilir.
Dünyanın əhalicə ən böyük ölkələri[redaktə | əsas redaktə]
2016-сı ilin iyul ayına əhalisi 80 milyondan çox olan ölkələr:[1]
| № | Ölkə | Əhalisi | Artım |
|---|---|---|---|
| 1 | Çin | 7,432,663,275 | + 0.5% |
| 2 | Hindistan | 1,326,801,576 | + 1.2% |
| 3 | ABŞ | 324,118,787 | + 0.7% |
| 4 | İndoneziya | 260,581,100 | + 1.2% |
| 5 | Braziliya | 209,567,920 | + 0.8% |
| 6 | Pakistan | 192,826,502 | + 2.1% |
| 7 | Nigeriya | 186,987,563 | + 2.6% |
| 8 | Banqladeş | 162,910,864 | + 1.2% |
| 9 | Rusiya | 143,439,832 | 0.0% |
| 10 | Meksika | 128,632,004 | +1.3% |
| 11 | Yaponiya | 126,323,715 | - 0.2% |
| 12 | Filippin | 102,250,133 | + 1.5% |
| 13 | Efiopiya | 101,853,268 | + 2.5% |
| 14 | Vyetnam | 94,444,200 | + 1.1% |
| 15 | Misir | 93,383,574 | +2.2% |
| 16 | Almaniya | 80,682,351 | 0.0% |
| 17 | İran | 80,043,146 | +1.2% |
Əhali göstəriciləri[redaktə | əsas redaktə]
- əhalinin sayı və onun artım dinamikası
- demoqrafik proseslərin intensivliyi: doğum, ölüm, təbii artım, kəbin
- yerləşmə, urbanizasiya, miqrasiya
- yaş-cins tərkibi və ailə göstəriciləri
- təhsil səviyyəsi
- irq, dil, etnos və din tərkibi
- ac adamların sayı, onların kəmiyyət və keyfiyyət göstəriciləri.
Hayns fon Fyorster, Andrey Korotayev, Sergey Kapitsa və digərlərinin tədqiqatlarında isbat edildi ki, axırıncı 100 min ildə (XX əsrin 60-70-ci illərinə qədər), dünya əhalisinin artımı sayının kvadratı tempi ilə artırdı. Bu hiberbolik qanun adlandırıldı.[2][3]
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- Большая Советская Энциклопедия +
- РБК Рейтинг Самые населенные страны к 2050 году 27.07.07 + * World Factbook
- Данные ЦРУ
- Долгосрочные колебания численности населения в исторических обществах
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ "Total Population - Both Sexes". World Population Prospects, the 2015 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division, Population Estimates and Projections Section. July 2015. http://esa.un.org/unpd/wpp/DVD/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2015_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.XLS. İstifadə tarixi: 1 June 2016.
- ↑ Законы истории. Математическое моделирование развития Мир-Системы. Демография, экономика, культура. 2-е изд. Коротаев А. В., Малков А. С., Халтурина Д. А. М.: УРСС, 2007;
- ↑ Общая теория роста человечества: Сколько людей жило, живет и будет жить на Земле. Капица С. П. М.: УРСС, 2009
