Anarchosyndykalizm

Flaga używana przez anarchosyndykalistów

Anarchizm syndykalistyczny (anarchosyndykalizm) – doktryna polityczna i ekonomiczna powstała pod koniec XIX w. z inicjatywy Fernanda Pelloutiera i Georges'a Sorela, będąca syntezą anarchizmu, wolnościowego socjalizmu i komunizmu.

Początki ruchu

Syndykalizm jako ruch robotniczy sięga swymi początkami okresu szybkiej industrializacji lat 1850–1914, związanej również ze wzrostem liczebności robotników przemysłowych. Stosunek anarchistów do syndykalizmu, poza Hiszpanią i Szwajcarią, był nacechowany rezerwą i obojętnością. Anarchiści nie mogli się pogodzić z wykorzystywaniem robotników przez partie polityczne szukające sobie w nich, za cenę pozornej poprawy sytuacji proletariatu, zaplecza wyborczego. Postrzegano również syndykaty jako twory zbyt duże w stosunku do niewielkich wspólnot wytwórczych, do których dążyli XIX-wieczni anarchiści. Sam Piotr Kropotkin, mając złe doświadczenia z angielskimi związkami, widział w nich jedynie forum propagandowe i możliwość stworzenia międzynarodowych grup oporu. Również sami związkowcy postrzegali anarchistów głównie jako rewolucjonistów, dążących do wszelkich zmian na drodze radykalnych działań.

Anarchiści przejęli z komunizmu ideę dobrowolnego zrzeszenia wytwórców i rzemieślników, pozostawiając ideę braku państwa i parlamentaryzmu. Anarchosyndykalizm aż do roku 1920 r. był tylko jedną z odmian wewnątrz ruchu anarchistycznego. Wnosił on skrajną negację wszelkich przejawów państwowości oraz centralnego sterowania, przeciwstawiając się również komunizmowi i występując z ostrą krytyką rządów w ZSRR po rewolucji październikowej. Sytuacja powoli zmieniała się pod koniec stulecia, w związku z wyrwaniem się związków spod wpływów partii politycznych i narastającego przenikania do nich anarchistów i socjalistów. Sam charakter syndykalizmu stał się z czasem coraz bardziej radykalny, zmierzając do celu, którym miał być strajk generalny, a następnie nowy porządek, w którym główną rolę decyzyjną miały sprawować syndykaty robotnicze. Pojawiają się wtedy pierwsze związki zawodowe (syndykaty). W wyniku braku poparcia ze strony społeczeństwa, anarchiści postanowili zwrócić się w stronę rosnącego w siłę ruchu związkowego.

Kluczowe dla ukonstytuowania się ruchu było utworzenie w 1895 r. Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT). Organizacja zrzeszająca wszystkich francuskich wytwórców zaczęła działać dopiero w 1902 r. Cztery lata później syndykaliści ogłosili tzw. Kartę z Amiens, która stała się manifestem nowej ideologii i programem działania syndykalistów na całym świecie.

Rozwój

Poprzez ulotki, plakaty, liczne wiece zachęcano ludzi, aby przyłączyli się do ruchu. Dzięki znajomościom w lewicowych wydawnictwach, syndykaliści zamieszczali tam swoje artykuły, gdzie dawali wykładnię nowej ideologii. Do włączenia się do ruchu zachęcano przede wszystkim: chłopów, emigrantów, młodych ludzi, robotników, rzemieślników, osoby wyrzucone z partii robotniczych, a także miejską bohemę, cyganerię, artystów i środowiska twórcze.

Ruch wyodrębnił się w końcu, w roku 1922 r., tworząc anarchosyndykalistyczne Międzynarodowe Stowarzyszenie Pracowników. Opierał się na przynależności robotników do dwóch związków zawodowych: zrzeszającego wytwórców z danego regionu (lokalnego) i zrzeszającego wytwórców z danej gałęzi gospodarki (zawodowego).

Okres schyłkowy

Na powolny zanik ruchu anarchosyndykalistów złożył się szereg przyczyn. Rozrost ruchu pod koniec XIX i na początku XX wieku przyczynił się do zmniejszenia jego spójności. Niepowodzeniem skończyły się próby włączenia syndykalistów do II Międzynarodówki. Radykalizm pewnych grup i ich „postępowe” tezy skazały cały ruch na społeczną izolację. Powstawanie społeczeństwa obywatelskiego, tworzenie – obok związków zawodowych – stowarzyszeń spowodowało, że włączano się w akcje pozbawione silnego zabarwienia ideologicznego.

Teoretycy

• Georges Sorel
• Michał Bakunin
• Fernand Pelloutier
• Antonio Labriola
• Édouard Berth

Zobacz też

• Proudhon, Sorel
• anarchia, anarchizm, skrajna lewica, marksizm, komunizm, socjalizm,
• Anarchokapitalizm, Anarchizm kolektywistyczny, Anarchizm feministyczny, Anarchizm komunistyczny, Anarchizm indywidualistyczny
• Ruch społeczny, lewica, związki zawodowe, Ruch alterglobalistyczny

Bibliografia

• D.Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, ISBN 8301112964.
• R.A. Tokarczyk, Współczesne doktryny polityczne, Seria Akademicka – Zakamycze, Wydanie 11., Kraków 2002.
• J. Muszyński, Anarchizm : rzecz o nieziszczalnej wolności, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej – Seria Ideologia, Polityka, Obronność, Warszawa 1982.
• P. Laskowski, Szkice z dziejów anarchizmu, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2007.
• L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, Tom 2: Rozwój, Wydawnictwo PWN, Wydanie 7., Warszawa 2009.