Tunisië

الجمهورية التونسية‎‎
al-Jumhūrīya at-Tūnisīya
Republiek Tunisië

Vlag Wapen
Nasionale leuse: حرية، ، عدالة، نظام Ḥurrīyah, 'Adālah, Niẓām (Arabies vir: "Vryheid, Geregtigheid, Orde")
Volkslied: حماة الحمى Humat al-Hima (Arabies vir: "Verdedigers van die Vaderland")
Hoofstad	Tunis 36°50′N 10°9′O
Grootste stad	Tunis
Amptelike tale	Arabies
Regering • President • Eerste minister	Unitêre semi-presidensiële republiek Beji Caid Essebsi Youssef Chahed
Onafhanklikheid Vorming • Husainid-dinastie • Onafhanklikheid van Frankryk • Republiek • Rewolusiedag	15 Julie 1705 20 Maart 1956 25 Julie 1957 14 Januarie 2011
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	163 610 km2  (93ste) 63 170 myl2 5,0
Bevolking  - 2014-skatting  - Digtheid	10 982 754 (79ste) 63 / km2 (133ste) 163 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2015-skatting $129,140 miljard $11 623
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2015-skatting $45,276 miljard $4 075
MOI (2014)	▬ 0,721 (96ste)  –  hoog
Gini (2010)	36,1 –  medium
Geldeenheid	Dinar (TND)
Tydsone  - Somertyd	MET (UTC+1) nie toegepas nie (UTC+1)
Internet-TLD	.tn, تونس.
Skakelkode	+216

Tunisië (Arabies: تونس‎‎ Tūnis ; Berber: ⵜⵓⵏⴻⵙ; Frans: Tunisie), amptelik die Republiek Tunisië (Arabies: الجمهورية التونسية‎‎ al-Jumhūrīya at-Tūnisīya ; Berber: ⵜⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵏ ⵜⵓⵏⴻⵙ), is 'n land geleë aan die kus van Noord-Afrika langs die Middellandse See in die Magreb-streek. Dit is die mees oostelike en ook die kleinste van die nasies langs die Atlasgebergte, en begrens Algerië aan die weste, en Libië aan die suide en ooste. Veertig persent van die land bestaan uit die Saharawoestyn, met die res wat bestaan uit redelike vrugbare grond, wat maklik bereikbaar is vanaf die kus. Beide faktore het 'n prominente rol gespeel in antieke tye, eerste betreffende die Fenisiese stad van Kartago, en later as die provinsie van Afrika in die Romeinse Ryk, het dit bekend geword as die broodmandjie van die Romeinse Ryk. Daar word beweer dat die naam Tunis ontstaan het uit Berber, met die betekenis van óf 'n geografiese prominensie, óf "om te oornag".

Geskiedenis

Met die begin van dateerde geskiedenis, is Tunisië bewoon deur Berberstamme. Die kus is bewoon deur Fenisiërs aan die begin van so vroeg as die 10de eeu v.C. In die 6de eeu v.C. het Kartago opgekom as 'n dominante fors in die gebied rondom die Middellandse See, maar is oorwin en verpletter deur Rome in die 2de eeu v.C., en die streek het as die broodmandjie van Rome gedien. Die gebied was ook in die besit van die Vandale (5de eeu n.C.) en die Bisantynse Ryk (6de eeu). In die 7de eeu is dit verslaan deur Arabiese Moslems, wat Al Qayrawan gestig het. Daaropvolgende Moslem dinastieë het die gebied regeer, onderbreek deur Berberopstande. Die bewind van die Aghlabids (9de eeu) en die van die Zirids (van 972), Berber volgeling van die Fatimiede, was veral voorspoedig. Nadat die Zirids die Fatimiede in Kaïro in (1050) vertoorn het, het die laasgenoemde die Banu Hilal ingestuur om Tunisië te verwoes. Die kusgebiede is kortstondig deur die Normandiërs van Sisilië in die 12de eeu n.C beset. In 1159, is Tunisië verower deur die Almoravide van Marokko. Hulle is opgevolg deur die Berberse Hafsiede (ongeveer 1230–1574) en Tunisië het onder hulle bewind floreer. In die laaste jare van die Hafsiede het Spanje baie van die stede aan die kus oorgeneem, maar is later weer teruggewen vir Islam deur die Ottomaanse Ryk onder die Turkse regeerders, die Beys, het Tunisië virtuele onafhanklikheid bekom. Die Hussein-dinastie van Beys, wat ontstaan het in 1705 het gehou tot in 1957. In die laat 16de eeu het die kusgebiede 'n vesting geword vir seerowers. Tunisië is 'n Franse protektoraat gemaak op 12 Mei 1881 en het daarna in 1956 onafhanklik geraak.

• 

  Ruïnes by die Antonine Baths, van Romeinse Kartago

• 

  Tunisiese muntstukke

• 

  Tunisiese vlag onder die Hafsiede, ongeveer 1375

• 

  Vlag van die Franse protektoraat van Tunisië

• 

  Vlag van Tunisië voor 1999

Politiek

Beji Caid Essebsi, die huidige president van Tunisië

Tunisië is 'n republiek met 'n baie sterk presidensiële stelsel.

Die voormalige president Zine El Abidine Ben Ali het vanaf 1987 tot 2011 die amp beklee toe hy van Habib Bourguiba ontslae geraak het, hy was weer op sy beurt die President vanaf Tunisië se onafhanklikheid van Frankryk in 1956. Die regerende party, die Demokratiese Grondwetlike Aksie (RCD), was die enigste wettige party vir 25 jaar - toe dit bekend was as die Sosialistiese Destouriese Party (PSD) - en dit domineer nog die politieke sfeer van die land.

Die President word verkies vir 5-jaar termyne—met geen werklike opposisie nie—en wys dan 'n Eerste Minister en kabinet aan, wat 'n rol speel in die uitvoering van beleid speel. Streek-goewerneurs en plaaslike administrateurs word ook aangewys deur die sentrale regering; meestal konsultatiewe burgemeesters en stadsraadlede word verkies.

Daar is 'n enkele wetgewende liggaam, die Kamer van Adjunkte, met 182 setels, waarvan 20% gereserveer is vir die opposisie. Dit speel 'n toenemende rol as 'n arena vir debatvoering oor nasionale beleid, maar geen nuwe wetgewing het al ooit daaruit gekom nie en dit voer omtrent te alle tye wetgewing deur soos dit aangebied word deur die uitvoerende komitee, met slegs klein veranderings aangebring.

Die Regstelsel is grotendeels onafhanklik, maar gehoorsaam uitvoerende direksie, veral in politieke sake. Die weermag is professioneel en speel nie 'n rol in die politiek nie. Daar is tans ses wettige opposisie partye.

Geografie

Tunisië is in Noord-Afrika, tussen die Middellandse See en die Saharawoestyn en tussen Algerië en Libië geleë. Groot dele van die land is halfwoestyn en woestyn. Daar is berge in die noorde. Die klimaat is gematigd is mediterreens in die noorde, met gematigde, reënerige winters en warm en droë somers. Die woestyn is in die suide.

• 

  Nasa-Satellietbeeld van Tunisië

• 

  Kaart van Tunisië

• 

  Kelibya

• 

  Nabeul

• 

  Tunis

• 

  Uitsig op palmeraie van Tozeur, Tunisië, met 'n werker op die dadelpalm

• 

  'n Voël in Tunisië

Ekonomie

Tradisionele Tunisiese brood word gemaak

Tunisië het 'n diverse ekonomie, met belangrike landbou-, mynbou-, energie-, toerisme- en vervaardigingsektore. Regeringsbeheer van ekonomiese sake, terwyl nog baie streng, het minder geword oor die laaste dekade met toenemende privatisering, vereenvoudiging van belastingstrukture en 'n verstandige aanslag op skuld. Ware groei het 'n gemiddeld van 5% getoon in die 1990's, en inflasie neem af. Groei in toerisme en toenemende handel is sleutelelemente in hierdie bestendige groei. Tunisië se samewerkende ooreenkoms met die Europese Unie (EU) het in werking getree op die 1ste Maart 1998, en is die eerste ooreenkoms van so aard wat in werking tree tussen die EU en 'n mediterreense land. Onder die ooreenkoms sal Tunisië stelselmatig struikelblokke vir handel met die EU uit die weg ruim oor die volgende dekade. Verdere privatisering, verdere liberalisasie van die investeringsbeleid om buitelandse belegging aan te moedig, en verbeteringe in die effektiwiteit van die regering is maar van die uitdagings waarmee die land in die toekoms moet deel. In 2008 sal Tunisië ten volle 'n samewerkende lid van die EU wees (vergelykbaar met die status van Noorweë of Ysland.)

Demografie

Kerk in Tunis

Medina-toring Sousse

Hedendaagse Tunisiërs is afstammelinge van die inheemse Berbers en van talle beskawings wat die gebied binnegeval het, of na migreer het, en is geassimileer in die bevolking oor die millenia heen, soos die Fenisiërs. Opgetekende geskiedenis in Tunisië begin met die aankoms van die Fenisiërs, wat Kartago en ander nedersettings van Noord-Afrika laat ontstaan het in die 8ste eeu v.C. Kartago het 'n groot seemag geword, en het in konflik met die Romeinse Ryk gekom, betreffende die beheer van die Middellandse See, totdat hulle verslaan en gevange geneem is deur die Romeine in 146 v.C. Die Romeine het oor Noord-Afrika regeer, en hulself gevestig in die gebied, tot en met die 5de eeu toe die Romeinse Ryk tot 'n val gekom het en Tunisië binnegeval is deur Europese stamme, insluitende die Vandale. Die Moslem oorname in die 7de eeu het Tunisië en die samestelling van sy bevolking getransformeer, met opeenvolgende golwe van immigrasie van regoor die Arabiese en Ottomaanse wêreld, insluitende noemenswaardige getalle van Spaanse Moore en Jode teen die einde van die 15de eeu. Tunisië het 'n sentra van Arabiese kultuur en opvoeding geword en is geassimileer in die Turkse Ottomaanse Ryk in die 16de eeu. Dit was 'n Franse protektoraat vanaf 1881 tot en met onafhanklikheid in 1956, en behou goeie politieke, ekonomiese, en kulturele bande met Frankryk.

Amper alle Tunisiërs (98% van die bevolking) is Moslem. Daar was 'n Joodse gemeenskap op die suidelike eiland van Djerba vir 2000 jaar, en alhoewel die bevolking aansienlik verminder het, is daar 'n klein oorblywende Joodse bevolking in Tunis wat afstammeling is van die wat vanuit Spanje gevlug het in die laat 15de eeu. Daar is geen inheemse Christelike bevolking nie. Klein nomadiese inheemse minderhede is amper geheel en al in die groter bevolking geassimileer.

Opvoeding

Kolleges en universiteite in Tunisië sluit in:

• Die Internasionale Universiteit van Tunis
• Die Université libre de Tunis
• Die Universiteit van Lugvaar en Tegnologie, Tunisië

Eksterne skakels

Regering

• (ar) Amptelike webwerf van die Tunisiese Regering
• (ar) Amptelike webwerf van die Tunisiese Kamer van Adjunkte

Nuus

• AllAfrica.com - Tunisië skakel na nuushooftrekke
• Tunisiese Media Aanlyn inligting deur die regering
• Die Noord-Afrika Joernaal besigheidsnuus

Inligting oor Tunisië

• BBC News Country Profiel - Tunisië
• CIA Wêreldfeiteboek - Tunisië

Toerisme

• Tunisia.com gids tot Tunisië
• Toerismeïnligting oor Tunisië op Wikivoyage

Ander

• Nawaat
• Tunisiese aanlyn demonstrasie as 'n protes teen diktatorskap
• Vir die liberasie van Politieke Gevangenes in Tunisië
• TunisiaOnline
• Die Tunisiese Wette vanuit Jurispedia
• Tunisia Daily