Irak
Irak | ||
جمهوريّة العراق Al-Jumhuriyah Al-Iraqiyah كۆماری عێراق Komara Iraqê |
||
Flago di Irak | Blazono di Irak | |
Nacionala himno: | ||
Mawtini | ||
|
||
Chefurbo: | Bagdad | |
· Habitanti: | 6,554,126 (2004) | |
Precipua urbo: | Bagdad | |
|
||
Oficala lingui: | Araba, kurda | |
|
||
Tipi: | Republiko | |
· Prezidanto: | Jalal Talabani | |
· Chefministro: | Nouri al-Maliki | |
|
||
· Totala: | 438,317 km² | |
· Aquo: | 1,1%% | |
|
||
· Totala: | 28,945,657[1] (2009) | |
· Denseso di habitantaro: | 66 hab./km² | |
|
||
Valuto: | Dinaro di Irak | |
Reto-domeno: | .iq |
|
Precipua religio: | islamo 96% |
Irak (oficale Republiko di Irak) esas lando en Azia inter Jordania en westo, Siria en nord-westo, Turkia en nordo, Iran en esto, e Kuwait e Saudia Arabia en sudo.
Bazala fakti pri Irak.
Historio[redaktar | edit source]
Precipua artiklo: Historio di Irak |
Irak jacas en la regiono di Mezopotamia, ube existis la Sumeriana, Akadiana ed Asiriana kulturi, ed anke la regno di Babilono. La maxim anciena sistemo di skribo, de 4ma yarmilo aK, esis trovita en la regiono apud Tigris ed Eufrati.
Cirkum 18ma yarcento aK, Babilono divenis importanta rejio en la regiono. Persiani, komandita da Cyrus, okupis la regiono en 6ma yarcento aK. De Siria, Romani okupis la regiono en diversa okazioni.
Dum 7ma yarcento la regiono divenis islamana kalifio. En la 8ma yarcento, Bagdad divenis lua chef-urbo. Mongoli siejis e destruktis Bagdad en la 13ma yarcento.
Otomani okupis Irak ye 1535. Pos Unesma mondomilito granda parto di regiono divenis okupita da Britani. Irak divenis nedependanta stato ye 1932 kom monarkio.
Monarkio en Irak lastis til 1958, kande stato-stroko proklamis la republiko. Generalo Abdul Karim Qassim asumis povo e establisis dipomacala relati kun Sovietia. Ye 1979 Saddam Hussein asumis povo kom prezidanto. Ilu militis kontre Iran de 1980 til 1988 ed en 1991 kontre Kuwait.
Saddam renversesis de povo en 2003 ed esis e kondamnita a morto per jibeto. Ilu esis exekutita ye 30 di decembro 2006.
Politiko[redaktar | edit source]
Nune Irak esas Islamana federala parlamentala republiko. La prezidanto elektesas da konsilantaro di deputati por 4 yari.
Nuna konstituco, adoptita ye 15 di oktobro 2005 pos referendo, establisas 1 deputato por singla grupo di 100,000 personi. Nune la Konsilantaro di reprezentanti havas 275 membri.
Geografio[redaktar | edit source]
Granda parto di lando esas kovrata da dezerto, ma suli apud Tigris ed Eufrati esas fertila. Lando havas nur 58 km di litoro.
La klimato esas dezerta, kun dolca o kolda vintri e varma sumeri.
La maxim alta monto di lando esas Cheekha Dar, kun 3611 metri di altitudo en Kurdistan (nordo di lando).
Precipua artiklo: Kurdistan |
Precipua artiklo: listo di loki en Irak |
Ekonomio[redaktar | edit source]
Precipua artiklo: Ekonomio di Irak |
Demografio[redaktar | edit source]
La maxim granda urbo esas Bagdad, kun plu kam 5 milion habitanti. Altra importanta urbi esas Mosul, Basra e Irbil.
Kulturo[redaktar | edit source]
De 75% til 80% di Irakana populo parolas Arabiana. Altra importanta rasala grupo esas Kurdi, qui reprezentas de 15% til 20% de la habitantaro.