1926
Kohteesta Wikipedia
Tapahtumia[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Tammikuu–maaliskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 1. tammikuuta – Hyvinkään kauppala erotettiin Hyvinkään kunnasta.
- 2. tammikuuta – Suojeluskuntajärjestön viikkolehti Hakkapeliitta alkoi ilmestyä.
- 3. tammikuuta − Italian diktaattori Benito Mussolini ryhtyi johtamaan ulkoministeriön lisäksi myös sota-, meri- ja ilmailuministeriöitä.
- 8. tammikuuta – Abdul-Aziz ibn Saud julistettiin Hejazin kuninkaaksi Mekan suuressa moskeijassa. Hän yhdisti maansa myöhemmin Saudi-Arabiaksi.
- 27. tammikuuta – John Logie Baird esitteli ensimmäistä televisiolähetystä.
- 5. helmikuuta – Eduskunta hyväksyi lain asunto-osakeyhtiöistä.
- 6. helmikuuta – Benito Mussolini syytti Saksaa Italian vastaisesta kiihotuksesta.
- 8. helmikuuta – Saksa haki Kansainliiton jäsenyyttä. Kansainliitto hylkäsi hakemuksen 9. maaliskuuta.
- 20.−28. helmikuuta − Helsingissä Kaartin maneesissa järjestettiin Suomen ensimmäinen autonäyttely, jossa oli esillä 38 automerkkiä.
- 13. maaliskuuta − Valtion ruutitehdas aloitti toimintansa Laukaan Vihtavuoressa.
- 20. maaliskuuta – Radioinsinööriseura aloitti toimintansa harrastuspiirinä.
- 24. maaliskuuta – Suomessa toimitettiin ensimmäiset polttohautaukset.
Huhtikuu–kesäkuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 7. huhtikuuta – Epäonnistunut murhayritys Benito Mussolinia vastaan.
- 14. huhtikuuta – Helsingin yliopiston Akateemisen Orkesterin tilalle perustetaan ylioppilaiden itse hallinnoima Ylioppilaskunnan Soittajat.
- 23. huhtikuuta – Naiset saivat Suomessa täydet oikeudet päästä kaikkiin valtion virkoihin lukuun ottamatta puolustuslaitosta ja kirkkoa.
- 9. toukokuuta – Sotatilalaki Isossa-Britanniassa yleislakon vuoksi.
- 9. toukokuuta – Ranskan laivasto pommitti Damaskosta mellakoiden vuoksi.
- 9. toukokuuta – Amiraali Richard E. Byrd ja Floyd Bennett ilmoittivat lentäneensä pohjoisnavan yli (myöhemmän tutkimuksen mukaan näin ei tapahtunut).
- 12. toukokuuta – Toukokuun vallankaappaus Puolassa marsalkka Józef Piłsudskin johdolla. Presidentti Stanisław Wojciechowski ja pääministeri Wincenty Witos syrjätettiin. Piłsudski nousi maan johtoon ja pääministeriksi tuli Sanacja-liikkeen tukija Kazimierz Bartel. Piłsudski kieltäytyi kuitenkin hänelle tarjotusta presidentivirasta.
- 12. toukokuuta – Roald Amundsen lensi pohjoisnavan yli.
- 15. toukokuuta – Latvian presidentti Jānis Čakste saapui jäänsärkijällä viralliselle vierailulle Suomeen.
- 21. toukokuuta – Eduskunta hyväksyi Suomen ensimmäisen tieliikennelain, joka oli voimassa vuoteen 1957 saakka.
- 22. toukokuuta – Kenraali Karl Fredrik Wilkama vapautettiin sotaväen päällikön virasta ja hänen tilalleen nimitettiin kenraali Aarne Sihvo. Vaihdoksen taustalla olivat tsaarinajan upseerien ja jääkärien väliset kiistat. Wilkama siirtyi eläkkeelle.
- 28. toukokuuta – Manuel Gomes da Costan sotilasvallankaappaus Portugalissa.
- 29. toukokuuta – Suomen Yleisradio perustettiin.
- 5. kesäkuuta – Lyypekin kaupunki vietti 700-vuotisjuhliaan.
- 21. kesäkuuta – Presidentti Lauri Kr. Relander matkusti vastavierailulle Latviaan.
Heinäkuu–syyskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 9. heinäkuuta – Kenraali Antonio Carmonan vallankaappaus Portugalissa.
- 21. elokuuta – Georgios Konfylis syöksi Theodoros Pangalosin vallasta Kreikassa.
- 8. syyskuuta – Saksa liittyi Kansainliittoon.
- 9. syyskuuta – Suomen Yleisradion lähetykset radiossa alkoivat.
- 11. syyskuuta – Espanja erosi Kansainliitosta.
Lokakuu–joulukuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 2. lokakuuta – Presidentti Lauri Kristian Relander lähti valtiovierailulle Tanskaan ja Norjaan. Suomen lehdistö, etenkin Helsingin Sanomat, alkoi arvostella Relanderia liiasta matkustelusta.
- 23. lokakuuta – Italiassa kiellettiin naisilta julkiset virat.
- 27. lokakuuta − Neuvostoliiton kommunistisen puolueen kokous tuomitsi Lev Trotskin, Lev Kamenevin ja Grigori Zinovjevin ”puolueen vastaisen” toiminnan.
- 20. marraskuuta – Ursan tähtitorni vihittiin käyttöön Helsingin Kaivopuistossa.
- 23. marraskuuta − Eduskunta antoi Kyösti Kallion hallitukselle epäluottamuslauseen puolustusvoimien ampumatarvikehankintoihin liittyneiden epäselvyyksien vuoksi. Luottamuslauseäänestys oli ensimmäinen radioitu eduskuntakeskustelu.
- 25. marraskuuta – Italia otti jälleen käyttöön kuolemanrangaistuksen.
- 27. marraskuuta – Vesuviuksen purkaus.
- 1. joulukuuta – Markus Raution (”Markus-sedän”) ensimmäinen lastentunti radioitiin.
- 11. joulukuuta − Hanna Parviainen sai ensimmäisenä naisena Suomessa kauppaneuvoksen arvonimen.
- 13. joulukuuta – Elannon toimitusjohtaja Väinö Tanner muodosti Suomeen ensimmäisen sosiaalidemokraattisen vähemmistöhallituksen. Sosiaaliministeri Miina Sillanpäästä tuli Suomen ensimmäinen naisministeri.
- 17. joulukuuta – Vuoden 1926 Liettuan vallankaappaus, jonka jälkeen Antanas Smetona tuli presidentiksi.
- 25. joulukuuta – Hirohito nousi Japanin 124:nneksi keisariksi ja sai nimen Shōwa (昭和天皇), valistunut rauha.
- 26. joulukuuta – Jean Sibeliuksen sinfoninen runo Tapiola, joka jäi hänen viimeiseksi suurimuotoiseksi sävellyksekseen, sai ensiesityksensä New Yorkissa yhdysvaltalaisen kapellimestarin Walter Damroschin johtamana.
Tuntematon päivämäärä[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- Kansainliitto tuomitsi orjuuden.
- Posion kunta perustettiin.
- Presidentti Relander ja kuningas Kustaa V avasivat Suomen ja Ruotsin välisen puhelinlinjan.
- Väinö Paunu perusti Tampereella vielä tänäkin päivänä toimivan linja-autoyrityksen Väinö Paunu Oy:n eli Paunun.
- 13-vuotias Benny Benson suunnitteli tulevan Alaskan osavaltion virallisen lipun
Syntyneitä[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Tammikuu–maaliskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 3. tammikuuta – Sir George Martin, brittiläinen levytuottaja, säveltäjä ja sovittaja ("The Beatles" -yhtyeen levyjen tuottaja)
- 5. tammikuuta – Veikko Karvonen, suomalainen maratoonari (Euroopan mestari) (k. 2007)
- 5. tammikuuta – Erkki Melakoski, suomalainen säveltäjä ja kapellimestari (k. 1997)
- 2. helmikuuta – Valéry Giscard d'Estaing, Ranskan presidentti (1974–1981)
- 5. helmikuuta – Lars Huldén, suomalainen runoilija ja kielentutkija (k. 2016)
- 11. helmikuuta – Leslie Nielsen, kanadalainen näyttelijä (Mies ja alaston ase)
- 26. helmikuuta – Jorma Juselius, suomalainen harmonikkataiteilija
- 28. helmikuuta – Svetlana Josifovna Stalina (Svetlana Allilujeva), venäläis-yhdysvaltalainen kirjailija (Josif Stalinin tytär)
- 6. maaliskuuta – Alan Greenspan, yhdysvaltalainen taloustieteilijä (Yhdysvaltain keskuspankin puheenjohtaja 1987–2006)
- 6. maaliskuuta – Andrzej Wajda, puolalainen Oscar-palkittu elokuvaohjaaja (Tuhkaa ja timanttia)
- 7. maaliskuuta – Jaakko Syrjä, suomalainen kirjailija
- 16. maaliskuuta – Joseph Levitch (”Jerry Lewis”), yhdysvaltalainen koomikko
- 17. maaliskuuta – Siegfried Lenz, saksalainen kirjailija
- 21. maaliskuuta – Heikki Hasu, suomalainen hiihtäjä (olympiavoittaja) ja kansanedustaja
- 24. maaliskuuta – Dario Fo, vuoden 1997 Nobelin kirjallisuuspalkinnon saanut italialainen kirjailija ja näytelmäohjaaja
- 30. maaliskuuta – Ingvar Kamprad, ruotsalainen liikemies (Ikean perustaja)
Huhtikuu–kesäkuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 2. huhtikuuta – Sir Jack Brabham, australialainen Formula 1 -kuljettaja (kolminkertainen maailmanmestari)
- 6. huhtikuuta – Ilmi Parkkari, suomalainen näyttelijä ja teatteriohjaaja
- 7. huhtikuuta – Erik Bruun, suomalainen graafikko
- 9. huhtikuuta – Hugh Hefner, yhdysvaltalainen liikemies (Playboy-konsernin perustaja)
- 9. huhtikuuta – János Herskó, unkarilainen elokuvaohjaaja ja näyttelijä (k. 2011)
- 9. huhtikuuta – Harris Wofford, yhdysvaltalainen poliitikko
- 10. huhtikuuta – Elis Ask, suomalainen nyrkkeilijä (k. 2003)
- 11. huhtikuuta – Alli Lahtinen, suomalainen kansanedustaja, ministeri ja pääjohtaja (k. 1976)
- 14. huhtikuuta – Leopoldo Calvo-Sotelo, Espanjan pääministeri (k. 2008)
- 18. huhtikuuta – Sakari Kiuru, suomalainen pääjohtaja (Yleisradio)
- 21. huhtikuuta – Elisabet II, Yhdistyneen kuningaskunnan kuningatar
- 26. toukokuuta – Miles Davis, yhdysvaltalainen jazz-muusikko ja -säveltäjä (Kind of Blue) (k. 1991)
- 1. kesäkuuta – Andrew Samuel Griffith (”Andy Griffith”), yhdysvaltalainen näyttelijä
- 1. kesäkuuta – Norma Jeane Mortenson (”Marilyn Monroe”), yhdysvaltalainen näyttelijätär (Piukat paikat) (k. 1962)
- 2. kesäkuuta – Pentti Papinaho, suomalainen kuvanveistäjä
- 3. kesäkuuta – Allen Ginsberg, yhdysvaltalainen runoilija (beat-liikkeen johtavia hahmoja) (Huuto ja muita runoja) (k. 1997)
- 4. kesäkuuta – Kalle Anttila, suomalainen liikemies (Anttila-kauppaketjun perustaja) (k. 1993)
- 6. kesäkuuta – Tamara Dernjatin, suomalainen laulaja ("Metro-tytöt") (k. 2003)
- 11. kesäkuuta – Yrjö Salovartio, suomalainen nuortenkirjailija
- 14. kesäkuuta – Hermann Kant, saksalainen kirjailija
- 28. kesäkuuta – Melvin Kaminsky (”Mel Brooks”), yhdysvaltalainen elokuvaohjaaja
- 29. kesäkuuta – Taisto Sinisalo, suomalainen vasemmistopoliitikko (”taistolaisuus”) (k. 2002)
Heinäkuu–syyskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 18. heinäkuuta – Mauno Kurkvaara (”Maunu Kurkvaara”), suomalainen elokuvaohjaaja (Raportti eli balladi laivatytöistä)
- 27. heinäkuuta – Georg C. Ehrnrooth, suomalainen lakimies ja poliitikko
- 10. elokuuta – Marie-Claire Alain, ranskalainen urkuri
- 13. elokuuta – Fidel Castro, kuubalainen vallankumouksellinen ja Kuuban presidentti
- 15. elokuuta – Raili Pietilä, suomalainen arkkitehti
- 1. syyskuuta – Tenho Saurén, suomalainen näyttelijä (k. 2001)
- 6. syyskuuta – Claus, saksalaissyntyinen diplomaatti ja Alankomaiden prinssi
- 10. syyskuuta – Mai-Britt Heljo, suomalainen näyttelijä
- 23. syyskuuta – John Coltrane (”Trane”), yhdysvaltalainen jazz-saksofonisti (k. 1967)
- 30. syyskuuta – Veikko Sinisalo, suomalainen lausuja, professori ja näyttelijä (k. 2003)
Lokakuu–joulukuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 8. lokakuuta – Lars Jansson, suomalainen kirjailija ja taiteilija (Muumipeikko-sarjakuva) (k. 2000)
- 12. lokakuuta – César Pelli, argentiinalais-yhdysvaltalainen arkkitehti (Petronas Towers)
- 15. lokakuuta – Michel Foucault, ranskalainen filosofi ja tieteenhistorioitsija (k. 1984)
- 18. lokakuuta – Charles Edward Berry (”Chuck Berry”), yhdysvaltalainen rock-muusikko
- 25. lokakuuta – Bo Carpelan, suomalainen kirjailija (k. 2011)
- 25. lokakuuta – Anita Välkki, suomalainen oopperalaulaja
- 29. lokakuuta – Heikki Heino, suomalainen näyttelijä
- 29. lokakuuta – Veikko Siltavuori (”Jammu”), suomalainen rikollinen (pidätettiin vuonna 1989 kahden 8-vuotiaan tytön murhasta) (k. 2012)
- 31. lokakuuta – Timo Sarpaneva, suomalainen muotoilija (k. 2006)
- 5. marraskuuta – Zygmunt Chychła, puolalainen nyrkkeilijä (olympiavoittaja)
- 21. marraskuuta – Matti Ranin, suomalainen näyttelijä (k. 2013)
- 21. marraskuuta – Tabe Slioor, suomalainen seurapiirijulkkis, mannekiinikoulun johtajatar, toimittaja ja valokuvaaja (k. 2006)
- 6. joulukuuta – Martti Katajisto, suomalainen näyttelijä (k. 2000)
Kuolleita[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Tammikuu–kesäkuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 27. maaliskuuta – Oskari Salo, suomalainen näyttelijä (s. 1869)
- 4. huhtikuuta – August Thyssen, saksalainen teollisuusmies (s. 1842)
- 11. huhtikuuta – Alli Nissinen, suomalainen poliitikko, koulunjohtaja ja lastenkirjailija (s. 1866)
- 25. toukokuuta – Symon Petljura, ukrainalainen sosialisti, valtiomies ja Ukrainan vapaustaistelija (s. 1879) (salamurha Pariisissa)
- 4. kesäkuuta – Carolina Ferni, italialainen sopraano ja viulisti (s. 1846)
- 10. kesäkuuta – Antoni Plàcid Guillem Gaudí i Cornet (”Antoni Gaudí”), katalonialainen arkkitehti (Sagrada Família) (s. 1852)
- 12. kesäkuuta – Frans Linnavuori, suomalainen säveltäjä (s. 1880)
- 14. kesäkuuta – Mary Cassatt, yhdysvaltalainen taiteilija (s. 1844)
Heinäkuu–joulukuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 20. heinäkuuta – Feliks Dzeržinski, puolalaissyntyinen bolševikkivallankumouksellinen (Neuvostoliiton turvallisuuspalvelun Tšekan perustaja) (s. 1877)
- 23. elokuuta – Rodolfo Alfonso Raffaello Piero Filiberto Guglielmi (”Rudolph Valentino”), italialainen näyttelijä (Sheikki) (s. 1895)
- 7. lokakuuta – Hjalmar Westring, ruotsalainen valtiomies (s. 1857)
- 19. lokakuuta – Martti Rautanen, inkerinsuomalainen lähetyssaarnaaja (s. 1845)
- 31. lokakuuta – Erik Weisz (”Harry Houdini”), unkarilaisyntyinen taikuri ja kahlekuningas (s. 1874)
- 2. joulukuuta – Alli Trygg-Helenius, suomalainen raittiustyöntekijä ja kansakoulunopettaja (s. 1852)
- 5. joulukuuta – Claude Monet, ranskalainen impressionistinen taidemaalari (s. 1840)
- 25. joulukuuta – Yoshihito (大正天皇), Japanin keisari (s. 1879)
- 29. joulukuuta – Rainer Maria Rilke, itävaltalainen runoilija (Duinon elegiat) (s. 1875)
Nobelin palkinnot[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- Nobelin fysiikanpalkinto: Jean Perrin
- Nobelin kemianpalkinto: Theodor Svedberg
- Nobelin lääketieteen palkinto: Johannes Fibiger
- Nobelin kirjallisuuspalkinto: Grazia Deledda
- Nobelin rauhanpalkinto: Aristide Briand ja Gustav Stresemann
Kirjoja[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- Profeetta – Artturi Leinonen
- Erämaan matkaajille – Arvi Järventaus
- Kolme lähti, kaksi palasi. Tarina kieltolain Suomesta – Eino Leino
- Sininen linna – L. M. Montgomery