1990
De Wikipedio
Historio > yarcento | ||||||||||
19ma yarcento 20ma 21ma yarcento | ||||||||||
Kursiva yaro ne apartenas a ca yarcento: | ||||||||||
1900a yari: | 1900 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 |
1910a yari: | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
1920a yari: | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
1930a yari: | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 |
1940a yari: | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 |
1950a yari: | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 |
1960a yari: | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 |
1970a yari: | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 |
1980a yari: | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 |
1990a yari: | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 |
2000a yari: | 2000 |
Indexo
Eventi[redaktar | redaktar fonto]
Kosmo[redaktar | redaktar fonto]
- 24 di aprilo - Spaco-paromo Discovery instalas kosmala teleskopo „Hubble“ sur orbito.
Mondo[redaktar | redaktar fonto]
- 15 di oktobro - Mihail Gorbachov premiizesas per Nobel-premio pri paco.
- 13 di novembro - Tim Berners-Lee kreas unesma konocata pagino reto-situala.
Europa[redaktar | redaktar fonto]
- 1 di januaro - Polonia abandonas socialismo.
- 7 di januaro - Inklinanta turmo di Pisa klozesas pro danjereso.
- 11 di januaro - 200.000 homi demonstras en Lituania.
- 31 di januaro - Kapitalismo expansas a Sovietia: unesma McDonald's esas apertesas en Moskva.
- 7 di februaro - Centra Komitato dil Komunista Partiso di Sovietia finas la povo-monopolo.
- 11 di marto - Lituania deklaras su itere nedependanta de Sovietia.
- 15 di marto - Sovietia anuncas ke la deklaro di nedependo en Lituania esas nelegala.
- 8 di aprilo - En la Republiko Socialista Federala di Yugoslavia eventas elekti kun plura partisi, l'unesma demokratial elekti pos 1938.
- 20 di mayo - En Rumania unesma elekti pos fino di komunismo. Ion Iliescu elektesas prezidanto.
- 29 di mayo - Boris Yelcin elektesas kom prezidanto di Sovietiana Rusia.
- 15 di marto - Sovietia anuncas ke la deklaro di Lituania pri nedependo esas nelegala.
- 12 di junio - Federuro di Rusia deklaras su nedependanta de Sovietia.
- 23 di junio - Moldova deklaras nedependo de Sovietia.
- 26 til 28 di julio - Ido-renkontro en Waldkappel, Germania.
- 24 di agosto - Armenia deklaras nedependo de Sovietia.
- 12 di septembro - Usa, Unionita Rejio, Francia e Sovietia plus la du Germania paktas pri paco en Moskva. Tale l'okupo di Germania finas e Germania povas unionar.
- 3 di oktobro - Germania unionas pos la Kolda Milito.
- 15 di oktobro - Mihail Gorbachov recevas la Nobel-premio pri paco.
- 1 di novembro - Mary Therese Robinson divenas l'unesma muliero qua elektesas prezidanto di Irlando. El komencos lua guvernisteso la 3ma di decembro sam yaro.
- 14 di novembro - Germania e Polonia kontratas pri la limito alonge Oder-Neisse.
- 22 di novembro - Margaret Thatcher renuncas de posteno di chefministro.
- 27 di novembro - John Major sucedas Margaret Thatcher kom chefministro.
- 1 di decembro - L'exkavisti di la Tunelo interrenkontras sub lito di l'Angla Kanalo.
- 2 di decembro - Helmut Kohl elektesas kancelero di Germania pos riunigo. L'antea esis Adolf Hitler.
- 3 di decembro - Mary Therese Robinson divenas prezidanto di la Republiko di Irlando.
- 9 di decembro - Slobodan Milošević divenas prezidanto di Federala Republiko di Serbia, en Yugoslavia.
- 26 di decembro - Slovenia deklaras su nedependanta de Yugoslavia.
Azia[redaktar | redaktar fonto]
- 9 di marto - Komunista guvernerio renuncas en Mongolia. Elekti eventos en julio sam yaro, ed opozanti vinkos parlamentala majoritato.
- 22 di mayo - Sud-Yemen unionas kun Yemena Araba Republiko por formacar nuna Yemen.
- 21 di junio - Ter-tremo kun forteso 7.4 che la skalo di Richter frapas l'urbi Rudbar, Manjil e Rasht, en Iran, produktas 40,000 morti e poslasas 500,000 homi sen domo.
- 16 di julio - Ter-tremo en Filipini produktas 1,600 morti.
- 2 di agosto - Irak invadas Kuwait.
- 6 di agosto - Unionita Nacioni imperas embargo ad Irak.
- 8 di agosto - Policisti mortigas 17 Palestinani e lezas plua kam 100 plusa homi en Ierusalem.
- 20 di septembro - Sud-Osetia deklaras nedependo de Gruzia.
- 4 di oktobro - En Filipini rebeli atakas du armeala garnizoni en Mindanao ante kapitulacar la 6ma di oktobro.
- 27 di novembro - Askar Akayev elektesas prezidanto di Kirgizistan.
- 11 di novembro - La decido di la Sekureso-konsilantaro dil Unionita Nacioni donas tempo til 15 di januaro 1991 ad Irak retretor ek Kuwait.
- 29 di novembro - La decido di la Sekureso-konsilantaro dil Unionita Nacioni permisas l'uzo di forco, se Irak ne retretos ek Kuwait e liberigos kidnapita exterlandani.
Afrika[redaktar | redaktar fonto]
- 2 di februaro - prezidanto di Sudafrika, F. W. de Klerk permisas ANC e promisas liberigar Nelson Mandela.
- 11 di februaro - Nelson Mandela ekvenas karcero di Victor Verster en Kaburbo pos 27-yara enkarcero.
- 21 di marto - Pos 75-yar okupeso da [[Sudafrika], Namibia divenas nedependanta.
- 22 di mayo - En Gabon permisesas multa partisi.[1]
- 5 di julio - Tumulti eventas en Kenia kontre pova monopolo dal partiso Kenya African National Union - KANU.
- 9 di septembro - Prezidanto di Liberia Samuel Kanyon Doe kaptesas e mortigesas da rebelo chefo Prince Yormie Johnson.
Central Amerika[redaktar | redaktar fonto]
- 3 di januaro - Prezidanto di Panama Manuel Noriega kapitulacas ad Usani.
- 26 di februaro - Sandinisti perdas elekti en Nikaragua. Violeta Chamorro elektesas kun 55% de la voti.
- 16 di decembro - En Haiti Jean-Bertrand Aristide divenas prezidanto e 30-yara diktatoreso militala finas.
Sud-Amerika[redaktar | redaktar fonto]
- 11 di marto - Patricio Aylwin divenas prezidanto di Chili, l'unesma elektita prezidanto pos la diktatoreso di Augusto Pinochet.
- 15 di marto - Fernando Collor de Mello asumas kom elektita prezidanto di Brazilia, l'unesma elektita prezidanto pos Jânio Quadros, en 1961.
- Julio - En Trinidad e Tobago islama radikala grupo Jamaat al Muslimeen probas revokar la guvernerio. Chefministro Arthur Napoleon Raymond Robinson mantenesas kom gajo-homo dum ke tumulti eventas en Port-of-Spain. Pos negocii, Yasin Abu Bakr, chefo dil grupo, kapitulacas a la autoritati.
- 28 di julio - Alberto Fujimori divenas prezidanto di Peru.
Oceania[redaktar | redaktar fonto]
- 25 di julio - Fidji adoptas nova konstituco qua augmentas la dominacajo di Fidjiani en la politikala sistemo, e diskriminacas altra rasala grupi, specale l'Indo-Fidjiani.
Naski[redaktar | redaktar fonto]
- 4 di januaro - Toni Kroos, Germana futbalisto
- 6 di januaro - João de Lucca, Braziliana natisto
- 3 di februaro - Sean Kingston, Jamaikan-Usana kantisto
- 9 di februaro - Camille Winbush, Usan aktorino
- 20 di marto - Marcos Rojo, Arjentiniana futbalisto
- 26 di marto - Sarah Menezes, Braziliana judoistino
- 30 di marto - Cassie Scerbo, Usan aktorino
- 16 di aprilo - Arthur Zanetti, Braziliana gimnastikisto
- 18 di aprilo - Anna van der Breggen, Nederlandana biciklistino
- 5 di mayo - Ana Šimić, Kroatian atletino
- 6 di julio - Jeremy Suarez, Usan aktoro
- 11 di julio - Caroline Wozniacki, Daniana tenisistino
- 12 di agosto - Mario Balotelli, Italiana futbalisto
- 15 di agosto - Jennifer Lawrence, Usan aktorino
Morti[redaktar | redaktar fonto]
- 4 di januaro - Alberto Lleras Camargo, prezidanto di Kolumbia (n. 1906)
- 6 di januaro - Pavel Alexeyevich Cherenkov, Sovietiana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1904)
- 19 di januaro - Herbert Wehner, Germana politikisto (n. 1906)
- 22 di januaro - Mariano Rumor, chefministro di Italia (n. 1915)
- 25 di januaro - Ava Gardner, Usan aktorino (n. 1922)
- 25 di januaro - Dámaso Alonso, Hispana skriptisto e filologo (n. 1898)
- 26 di januaro - Higashikuni Naruhiko, chefministro di Japonia (n. 1887)
- 23 di februaro - José Napoleón Duarte, prezidanto di El Salvador (n. 1925)
- 24 di februaro - Sandro Pertini, ex-prezidanto di Italia (n. 1896)
- 3 di aprilo - Sarah Vaughan, Usana kantistino di jazo (n. 1924)
- 11 di aprilo - Ivar Lo-Johansson, Sueda skriptisto (n. 1901)
- 15 di aprilo - Greta Garbo, Sueda aktorino (n. 1905)
- 19 di aprilo - Marco Aurelio Robles, prezidanto di Panama (n. 1905)
- 23 di aprilo - Paulette Goddard, Usan aktorino (n. 1910)
- 25 di aprilo - Dexter Gordon, Usana jazo-muzikisto (n. en 1923)
- 16 di mayo - Sammy Davis Junior, Usana komikisto, aktoro, muzikisto (n. 1925)
- 8 di junio - José Figueres Ferrer, prezidanto di Kosta Rika (n. 1906)
- 22 di junio - Ilya Frank, Rusa fizikisto, Nobel-laureato (n. 1908)
- 24 di junio - Germán Suárez Flamerich, prezidanto di Venezuela (n. 1907)
- 26 di junio - Anni Blomqvist, Finlandana skriptisto (n. 1909)
- 7 di julio - Cazuza, Braziliana poeto, kantisto e kompozistulo (n. 1958)
- 18 di julio - Yun Bo-seon, prezidanto di Sud-Korea (n. 1897)
- 22 di julio - Manuel Puig, Arjentiniana skriptisto (n. 1932)
- 29 di julio - Bruno Kreisky, kancelero di Austria (n. 1911)
- 18 di agosto - Burrhus Frederic Skinner, Usana psikologo (n. 1904)
- 27 di agosto - Stevie Ray Vaughan, Usana muzikistulo (n. 1954)
- 2 di septembro - Samuel Kanyon Doe, prezidanto di Liberia (n. 1951)
- 26 di septembro - Alberto Moravia, Italiana novelisto (n. 1907)
- 30 di septembro - Patrick White, Australiana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1912)
- 8 di oktobro - Juan José Arévalo, prezidanto di Guatemala (n. 1904)
- 13 di oktobro - Le Duc Tho, Vietnamana generalo e politikisto, Nobel-laureato pri paco (n. 1911)
- 14 di oktobro - Leonard Bernstein, Usana kompozistulo e muzikistulo (n. 1918)
- 22 di oktobro - Louis Althusser, Franc-Aljeriana Marxista filozofo (n. 1918)
- 27 di oktobro - Ugo Tognazzi, Italian aktoro (n. 1922)
- 27 di oktobro - Jacques Demy, Franca filmifisto (n. 1931)
- 27 di oktobro - Xavier Cugat, Kubana muzikisto (n. 1900)
- 11 di novembro - Yiannis Ricos, Greka skriptisto e poeto (n. 1909)
- 17 di novembro - Robert Hofstadter, Usana fizikistulo, Nobel-laureato (n. 1915)
- 25 di novembro - Mikko Niskanen, Finlandana filmifisto (n. 1929)
- 2 di decembro - Aaron Copland, Usana kompozisto (n. 1900)
- 6 di decembro - Tunku Abdul Rahman, chefministro di Malaizia (n. 1903)
- 14 di decembro - Friedrich Dürrenmatt, Suisa skriptisto e piktistulo (n. 1921)
- 18 di decembro - Paul Tortelier, Franca violoncelisto (n. 1914)
- 31 di decembro - Vasili Lazarev, Sovietiana kosmonauto (n. 1928)
Nobel-premiiziti[redaktar | redaktar fonto]
- Fiziko: Jerome Isaac Friedman, Henry Way Kendall, Richard Edward Taylor
- Kemio: Elias James Corey
- Fiziologio o Medicino: Joseph Edward Murray, Edward Donnall Thomas
- Literaturo: Octavio Paz
- Paco: Mihail Gorbachov
- Ekonomiko: Harry Markowitz, Merton Miller, William Sharpe