Piperydyna
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | C5H11N | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa molowa | 85,15 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | bezbarwna lub jasnożółtawa ciecz[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | 110-89-4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | 8082[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | pirydyna, pirolidyna, piperazyna, morfolina, tetrahydropiran | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klasyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Legalność w Polsce | prekursor narkotykowy kategorii 2 |
Piperydyna – organiczny związek chemiczny z grupy związków heterocyklicznych, cykliczna amina drugorzędowa. Zawiera nasycony pierścień sześcioczłonowy z jednym heteroatomem – azotem.
Otrzymywanie[edytuj]
Piperydyna otrzymywana jest przemysłowo przez uwodornienie technicznej pirydyny w obecności siarczków metali jako katalizatorów (można też stosowć katalizatory rutenowe lub kobaltowe, ale tylko jeśli wyjściowa pirydyna jest wolna od zanieczyszczeń związkami siarki)[6]. Na skalę laboratoryjną reakcję prowadzi się także wobec innych katalizatorów, np. niklu Raneya[7]:
Uwodornienie pirydyny do piperydyny jest reakcją odwracalną[7].
Redukcję pirydyny do piperydyny można również przeprowadzić sodem w etanolu[8].
Konformacja[edytuj]
Podobnie jak w cykloheksanie, najkorzystniejszą energetycznie konformacją pierścienia piperydyny jest konformacja krzesłowa. Dla piperydyny możliwe są ponadto dwie konformacje azotu, z wiązaniem N−H w pozycji aksjalnej lub ekwatorialnej, z których nieco korzystniejszy jest układ ekwatorialny (ΔG0 <1 kcal/mol)[9][10][11]. Konformery te ulegają szybkiej wzajemnej przemianie poprzez inwersję na atomie azotu (bariera energetyczna 6,1 kcal/mol), która zachodzi łatwiej niż poprzez zmianę konformacji pierścienia (10,4 kcal/mol)[10].
|
|
|
|
Właściwości chemiczne i zastosowania[edytuj]
Piperydyna powoduje degradację wiązań N-glikozydowych i fosfodiestrowych, co wykorzystywane jest w metodzie sekwencjonowania DNA Maxama-Gilberta[12]. Piperydyna stosowana jest także do usuwania ochronnej grupy 9H-fluoren-9-ylometoksycarbonylowej (Fmoc), np. podczas chemicznej syntezy peptydów.
Przypisy
- ↑ a b c d e Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.
- ↑ Piperydyna – podsumowanie (ang.). PubChem Public Chemical Database.
- ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88. Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 8-44.
- ↑ a b c d e f Piperydyna w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck KGaA). [dostęp 2014-10-02].
- ↑ Piperydyna. Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) dla Polski. [dostęp 2014-10-02].
- ↑ Karsten Eller, Erhard Henkes, Roland Rossbacher, Hartmut Hōke: Amines, Aliphatic. W: Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley, 2005, s. 19–20. DOI: 10.1002/14356007.a02_001.
- ↑ a b Burrows, George H., King, Louis A.. The Free Energy Change that Accompanies Hydrogenation of Pyridine to Piperidine1. „Journal of the American Chemical Society”. 57 (10), s. 1789-1791, 1935. DOI: 10.1021/ja01313a011.
- ↑ C. S. Marvel, W. A. Lazier. Benzoyl Piperidine. „OrgSynth”. 9, s. 16, 1929. DOI: 10.15227/orgsyn.009.0016.
- ↑ Ian D. Blackburne, Alan R. Katritzky, Yoshito Takeuchi. Conformation of piperidine and of derivatives with additional ring hetero atoms. „Acc. Chem. Res.”. 8 (9), s. 300–306, 1975. DOI: 10.1021/ar50093a003.
- ↑ a b F.A.L. Anet, Issa Yavari. Nitrogen inversion in piperidine. „J. Am. Chem. Soc.”. 99 (8), s. 2794–2796, 1977. DOI: 10.1021/ja00450a064.
- ↑ Luis Carballeira, Ignacio Pérez-Juste. Influence of calculation level and effect of methylation on axial/equatorial equilibria in piperidines. „Journal of Computational Chemistry”. 19 (8), s. 961–976, 1998. DOI: 10.1002/(SICI)1096-987X(199806)19:8<961::AID-JCC14>3.0.CO;2-A.
- ↑ Maxam AM., Gilbert W. A new method for sequencing DNA. „Proc Natl Acad Sci U S A”. 74 (2), s. 560–564, 1977. PMID: 265521. PMCID: PMCPMC392330.