Alemania

Alemaniako Errepublika Federala Bundesrepublik Deutschland
Bandera Armarria
Ereserkia: Das Lied der Deutschen (Deutschlandlied) (Alemaniarren abestia)
██ Alemania██ Europar Batasuna
Hiriburua eta hiri handiena		Berlin 52° 31′ N, 13° 23′ E
Hizkuntza ofiziala(k)		Alemanaa
Herritarra		aleman, alemaniar
Gobernua		Errepublika konstituzional parlamentario federala
-	Presidentea	Joachim Gauck
-	Kantzilerra	Angela Merkel
Legebiltzarra
-	Goi ganbera	Bundesrat
-	Behe ganbera	Bundestag
Sorrera
-	Erromatar Inperio Santua	962ko otsailak 2
-	Germaniar Konfederazioa	1815ko ekainak 8
-	Aleman Inperioa	1871ko urtarrilak 18
-	Errepublika Federala	1949ko maiatzak 23
-	EBra sartzea	1958ko urtarrilak 1
-	Birbateratzea	1990ko urriak 3
Azalera
-	Guztira	357.168 km2 137.847 sq mi
Biztanleria
-	2014 zenbatespena	80.716.000 (16.)
-	Dentsitatea	226 bizt./km2
BPG (PPP)		2015  zenbatespena
-	Guztira	$3.815 trilioi (5.)
-	Per capita	$46.896 (20.)
BPG (nominala)		2015  zenbatespena
-	Guztira	$3.413 trilioi (4.)
-	Per capita	$41.955 (20.)
Gini (2011)		29.0 baxua
GGI (2013)		0.911 oso altua • 6.
Dirua		Euro (€) (EUR)
Ordu-eremua		CET (UTC+1)
-	Udan (DST)	CEST (UTC+2)
Zirkulazioa errepidean		eskuinean
Aurrezenbakia		49
a.	Aitortutako eskualde hizkuntza: daniera, behe-alemana, sorbiera, romani eta frisiera.

Alemaniako Errepublika Federala (alemanez: Bundesrepublik Deutschland) Europar Batasuneko ipar-erdialdeko estatu burujabe bat da. Mugakide ditu iparraldean Ipar Itsasoa, Danimarka eta Itsaso Baltikoa, ekialdean Polonia eta Txekia, hegoaldean Austria eta Suitza eta mendebaldean Frantzia, Luxenburgo, Belgika eta Herbehereak.

Etimologiaren aldetik, Alemania hitzak «alamanen lurra» esan nahi du. Alamanek V. mendean zehar Rhin ibaia gurutzatu eta Galia erromatarra inbaditu zuten. Germania izena ere erabili ohi da, antzinako erromatarrek lurralde horri Germania zeritzotelako.

Ia bere historia guztian zehar, Alemania hitza termino politikoa baino gehiago geografikoa izan da, Germaniako Erromatar Inperio Santua osatzen zuten estatu anitzei izena emateko erabiltzen baitzen. Alemania estatu batua 74 urtean zehar izan zen (1871 eta 1945 artean- Alemaniar Inperioa, Weimarko Errepublika eta Hirugarren Reicha), baina, Bigarren Mundu Gerra amaitu eta gero, bitan zatitu zuten: Alemaniako Errepublika Federala (AEF) edo Mendebaldeko Alemania eta Alemaniako Errepublika Demokratikoa (AED) edo Ekialdeko Alemania. 1990eko urriaren 3an, AEDak AEFarekin osatu zuen berriro Alemania batua.

Geografia

Alemaniako topografia

Frantzia, Erresuma Batua edo Danimarkak ez bezala, Alemaniak ez dauka itsasoz haraindiko lurralderik.

Erliebea

Alemaniako lurraldea Europako Batasuneko laugarren zabalena da, hegoaldeko Alpeetatik iparraldeko Baltiko eta Ipar Itsasoaren itsas ertzetara. Herrialdeko erdigunean baso lurralde garaiak (Westerwald, Taunus, Harz, Turingiako oihana... ) eta Oihan Beltza eta Jura hego-mendebaldean.

Mendirik garaiena Zugspitze (2.962m) da. Alpeetan dauden beste mendi batzuk Hochwanner (2.744m), Watzmann (2.713m) eta Dreitorspitze (2.682m) dira.

Hidrografia

Alemaniako ibai handiena Danubio da. Alemanian sortzen bada ere ekialderanzko norabidea hartzen du eta Europa zeharkatu ondoren Itsaso Beltzean itsasoratzen da. Gainontzeko ibaien artean garrantzitsuenak Rhin, Main, Weser, Elba eta Oder dira. Hegoaldean (Alpeetan) edo erdialdeko mendikateetan sortu eta iparraldeko itsasoetara doaz hauek.

Aintzirarik handienak Konstantzako aintzira eta Müritz dira.

Klima

Klima epela du eta urteko batez besteko tenperatura 9 °C inguru da.

Ipar Atlantikoko Korronte epelak Ipar itsasoaren ertzetan klima ozeanikoa ezartzen du eta prezipitazioak ohikoa dira urtean zehar, batez ere uda aldean. Negua beraz epela da eta uda ere suabea, nahiz eta batzuetan tenperaturak 30 °C pasa ditzakeen.

Hego-mendebaldeko lurretan klima kontinentala da. Neguak hotzak dira, udak epelak eta lehorte aldiak ere luzeak izan daitezke.

Azkenik Alpeetako goi mendiko klima aipatu beharra dago.

Parke Nazionalak

Parke Nazional ugari ezarri ditu Alemaniak. Hauen artean garrantzitsuenak honako hauek dira:

• Wadden itsasoko Parke Nazionalak
• Müritz Parke Nazionala
• Jasmund Parke Nazionala
• Mendebaldeko Pomeraniako aintziretako Parke Nazionala
• Teutoburg basoko Parke Nazionala
• Harz mendikateko Parke Nazionala
• Oder Behereko Parke Nazionala

Historia

Sakontzeko, irakurri: «Alemaniako historia»

1806. urtearen ondoren, Napoleondar Gerrak zirela eta, Germaniako Erromatar Inperio Santuaren azken enperadoreak abdikatu zuenean, Inperioko estatu ohiak hasi ziren estatu alemaniar batu bat osatu nahian.

Auzia Frantziako Lehen Inperioaren porrotaren ondorioz gauzatu zen. Napoleon, enperadorea, suntsitu egin zuten baina atzerriko menderaketa bukatzeak ez zuen 1815eko Konfederazio Germanikoaren barruan Alemania batua ekarri.

1848ko martxoan, Iraultza hasi zen Alemanian. Aurreko auzia berriro piztu zen: derrigorrezkoa zen Alemaniaren lurraldea definitzea Alemania estatu nazionala izateko. Lehendabiziko Parlamentuak, Frankfurten sortuak, estatu pangermaniko bat eratzea ezinezkoa zela ulertu zuen, Austria hor zegoen eta. Hori zela eta, "Alemania Txikia" sortzea erabaki zen, beti Prusiaren nagusitasunaren menpe.

1860ko hamarkadan Otto von Bismarck kantzelariak Prusian Parlamentuaren aurkako eta exekutiboaren aldeko kanpaina egin zuen. 1866an Zazpi Asteko Gudak "Alemania Txikia"ren aldeko auzia erabaki zuen.

Alemaniar Inperioa (1871–1918)

Alemania estatu modernoaren sorrera Versaillesen (1871), Bismarck uniforme zuriz erdian dela.

Sakontzeko, irakurri: «Alemaniaren bateratzea»

Estatua, harrezkero Alemania, 1871ko urtarrilaren 18an eratua, Alemaniar Inperioa izendatu zen Prusiaren hegemoniaren menpe (1870-1871 Franko-Prusiar Gudaren garaipena lortu eta gero). Horrela 1848ko Iraultzaren xedea lortu zuten: alemaniar batasuna.

1918an Lehen Mundu Gerraren ondoren inperio deuseztatu zenean, Urriko Iraultza gertatu eta Gilen II.a enperadorea agintea uztera behartu zuten eta Weimarko Errepublika hasi zen.

Weimarko Errepublika (1919–1933)

Sakontzeko, irakurri: «Weimarko Errepublika»

1919 ko Versaillesko Itunaren baldintzek eta munduko Depresio Handiak eraginak eragindako krisi ekonomikoa partidu antidemokratikoen babesaren jatorri nagusienetakoa bihurtu zen. Gainera, gudan zehar, Alemaniaren garaipen ziurraren ideia zabaldurik zegoen eta porrota, Dolchstoßlegende teoriaren arabera, partidu demokratikoek (eta baita komunistak eta juduek ere) aberria saltzeagatik izan zela zabaldu zen.

Hirugarren Reich-a (1933–1945)

Sakontzeko, irakurri: «Hirugarren Reicha»

Benito Mussolini eta Adolf Hitler Jugoslavian

1932ko uztaileko eta urriko hauteskundeetan, Langileen Alemaniako Nazional-Sozialista Partiduak bozken %37,3a eta %33,0a lortu zituen hurrenez hurren. Ezegonkortasun politikoak eta gobernu sendo bat osatzeko ezintasunaren ondorioz Gobernuko presidenteak berak hautatu zuen kantzelaria (Präsidialkanzler), hori Parlamentuaren zeregina izan arren, baina 1933ko urtarrilaren 30ean NSDAP alderdiaren presioaren ondorioz, bere liderra zen Adolf Hitler hautatu zen Gobernuburu. Orduan hasi zen Alemania Naziaren edo Hirugarren Reicharen historia.

Hitlerren Lebensraum ("bizitzeko tokia") politikarekin inguruko herrialdeak anexionatzen hasi zen Alemania eta 1939ko irailaren 1ean Poloniaren inbasioak Bigarren Mundu Gerraren hasiera eragin zuen. Guda osoan zehar, Estatu alemanak inoiz izan den sarraskirik zabal eta bihozgabeena antolatu zuen, milioika pertsona (juduak, ijitoak, homosexualak...) kontzentrazio-esparrutan sartuz eta bizi baldintza jasanezinetan mantenduz. Alemanian ezezik lurralde okupatuetan ere antolatu zituen kontzentrazio-esparruak. Genozidio horrek Holokausto edo Shoá izena du.

Zatiketa eta bateratzea (1945-orain)

Aliatuen okupazio eskualdeak (1946)

Gerra galtzean Alemaniak bere lurraldearen zati handia galdu zuen, eta aliatuek okupatuta eta banatuta eduki zuten 45 urtean zehar. Hamabost milioi alemaniar ordura arte Reichenak ziren lurraldeetatik bota zituzten. 1949an, mendebaldeko zatian konstituzio berria onartu ondoren, Alemaniako Errepublika Federala (AEF) eratu zen britainiarren estatubatuarren eta frantziarren okupazio eremuak elkartuz. Urte batzuen buruan, bere burujabetasuna lortu eta Europar Batasunaren eta NATOren kidea bihurtu zen. Ekialdeko zatian (sobietarren okupazio eremuan) Alemaniako Errepublika Demokratikoa (AED) osatu zen, Varsoviako Ituna sinatuz Bloke komunistaren kide izango zena.

Alemania bien arteko liskar eta arazoak bukatuta, 1989ko azaroaren 9an Berlingo Harresia ireki zuten, Hungaria eta Txekoslovakia zeharkatu zuten udako ihesaldi jendetsuen ostean. Alemania 1990eko urriaren 3an birbateratu zen etaBigarren Mundu Gerrako Estatu garaileen kontrol politikoa eta militarra behin betiko bertan behera uztean subiranotasun osoa berreskuratu zuen.

Alemania birbatuak XIX. mendeko ohiturak mantentzen ditu: sufragio unibertsala eta Reichstagaren garaian garatu zen Parlamentuaren egitura. Lurraldearen jarraitasuna ere mantendu du: Bi gehi Lau Akordioak, Alemania birbatuaren hasierako nazioarteko akta izan zenak, "Alemania Txikia"ren ideia berretsi du. 1950. urtean, Robert Schumanek (alemaniar jatorriko Frantziako ministroak) bere adierazpena egin zuenetik, herrialde bien arteko harremanak Europar Batasunaren motor bihurtu ditu.

Gobernua eta administrazioa

Banaketa administratiboa

Sakontzeko, irakurri: «Alemaniaren banaketa administratiboa»

Estatuak

Alemania 16 estatu autonomotan banatuta dagoen Errepublika Federala da: Länder edo Bundesländer deritze, singularrean Bundesland.

Estatua	Hiriburua	Alemanez
1.- Baden-Wurttemberg	Stuttgart	Baden-Württemberg	Stuttgart
2.- Baviera	Munich	Bayern	München
3.- Berlin	Hiri-Estatua	Berlin	Stadtstaat
4.- Brandenburgo	Potsdam	Brandenburg	Potsdam
5.- Bremen (Bremerhaven barnean duelarik)	Bremen hiria	Bremen	Bremen
6.- Hamburgo	Hiri-Estatua	Hamburg	Stadtstaat
7.- Hessen	Wiesbaden	Hessen	Wiesbaden
8.- Mecklenburg-Aurrepomerania	Schwerin	Mecklenburg-Vorpommern	Schwerin
9.- Saxonia Beherea	Hannover	Niedersachsen	Hannover
10.- Ipar Renania-Westfalia	Düsseldorf	Nordrhein-Westfalen	Düsseldorf
11.- Renania-Palatinatua	Mainz	Rheinland-Pfalz	Mainz
12.- Sarre	Saarbrücken	Saarland	Saarbrücken
13.- Saxonia	Dresden	Sachsen	Dresden
14.- Saxonia-Anhalt	Magdeburg	Sachsen-Anhalt	Magdeburg
15.-Schleswig-Holstein	Kiel	Schleswig-Holstein	Kiel
16.- Turingia	Erfurt	Thüringen	Erfurt

Administrazio barrutiak

Alemania 402 administrazio barrutitan zatiturik dago. Horietatik 295 landa barrutiak dira (Landkreise); eta beste 107ak hiri barrutiak dira, (Kreisfreie Städte / Stadtkreise), barruti horietako bakoitza hiri bat baita.

Alemaniako hiri nagusiak

Sakontzeko, irakurri: «Alemaniako hiri nagusien zerrenda»

1.Berlin 3.275.000 biztanle (2010)

2.Hanburgo 1.686.100

3.München 1.185.400

4.Köln 965.300

5.Frankfurt 648.000

6.Essen 588.800

7.Dortmund 587.600

8.Stuttgart 581.100

9.Düsseldorf 568.900

10.Bremen 527.900

Politika

Gobernua

Alemania Errepublika Federala herrialde demokratikoa da. Gaurko sistema politikoak 1949ko Konstituzioan edo Grundgesetzen (lege nagusia) du oinarri. Sistema parlamentarioa da eta Parlamentuak gobernua burua edo Bundeskanzler (Kantzelari Federala) hautatzen du.

Parlamentua edo Bundestag (Biltzar Federala), lau urtean behin hautatzen da, ordezkaritza zuzena eta proportzionala bateratzen dituen sistema korapilatsu baten bidez. Hamasei Bundesländerrek (Estatu federatuak) Bundesraten (Kontseilu Federala) ordezkaritza dute, honek —gaiaren arabera— Bundestagek baino garrantzi handiagoa izan dezake. Batzuetan bi ganbaren arteko liskarrak daude eta administrazio arazoak agertzen dira.

Estatu burua Bundespräsidenta (presidente federala) da, baina ordezkaritza eta zeremonial zereginak baino ez dauzka.

Europako Batasuna

Europar Batasunean, Alemania da Europako Parlamentuan ordezkaritza handiena duen Estatua, Batasuneko estaturik populatuena baita. Honetaz gain, Günter Verheugen alemaniarra 2004-2009 urteetarako Europar Komisioaren presidenteordea da.

2007. urteko lehendabiziko seihilabetekoan, Alemania izan da txandakako Europar Batasunaren Kontseiluko Presidentea. Ohiturari jarraituz, Angela Merkel gobernuburua izan arren Frank-Walter Steinmeier kanpo-harremanetako ministroa izan da Europar Batasuneko Presidentea. Alemaniak aurrera eraman dituen egitasmo garrantzitsuenak 2020. urterako Europako Batasunean %20 energi iturri berriztagarriak erabiltzea eta "Berlingo Deklarazioa" izan dira. 2007koa Alemaniak presidentzia daukan hamabigarren aldia izan da. Aurrekoa, 1999. urteko lehendabiziko seihilabetekoan izan zen, orduan Joschka Fischer izan zen presidentea.

Armada

Alemaniako Armada edo Bundeswehr bost ataletan banatuta dago: Lurreko Armada (Heer), Itsasokoa (Bundesmarine), Airekoa (Luftwaffe), Mediku Zerbitzu Zentralak eta ororen zerbitzuan aritzen diren komando taldeak. Bake garaian, Defentsako ministroak eta kantzelariak zuzentzen dute Bundeswehr. Guda garaian, ordea, kantzelariari berari dagokio agintea.

Bederatzi hilabeteko soldadutza nahitaezkoa da Alemanian, eta Gobernuak BPGaren % 1,6 armadan xahutzen du. Alemaniako Armada, bere teknologia handiari esker, arma nuklearrak egiteko gai da, bere gobernuak hala aginduz gero. Alemaniako industria militarrak gerra-gurdiak, ibilgailu korazatuak, artilleria, itsaspekoak eta guda-ontziak egiten ditu. Arma gehienak Bundeswehrrek berak edo NATOko aliatuek erabiltzen dituzte.

Demografia

Alemania Europar Batasunaren estaturik populatuena da. Hala ere, azken hamarkadetan, jaiotza-tasaren jaistea eta bizi-itxaropenaren gehitzea direla eta, biztanleriaren batezbestekoa zahartu egin da eta immigrazioak eutsi dio demografia-mailaren egonkortasunari. Alemanian 7 milioi atzerritar bizi dira, asilo-politikoa dutenak eta gonbidatutako langileak (Gastarbeiter), gehienbat.

Iparraldean danimarkar gutxiengo bat bizi da eta Saxonian esloveniarrak daude. Frisiera hizkuntza, ingelesetik gertuen dagoen hizkuntza, ama hizkuntza da 12.000 alemaniar baino gehiagorentzat. Ipar Alemaniako herri txiki batzuetan oso hedatua dago behe-saxoiera.

Immigrazioaren atalean, turkiarrak aipatu behar, 2,3 milioi lagun baitira. Horiez gain kroaziar, italiar, errusiar eta poloniarrak ere asko dira.

2010. urtean, Alemaniak 81.799.600 bizilagun zituen. 2014ko abenduaren 16an jakin zenez, 16,2 milioi herritar, biztanleria osoaren %20,3, pobrezian edo bazterketa sozialean bizi ziren 2013an.

Ekonomia

Bere ekonomiaren garapena dela eta, Alemania gaur egungo munduko hirugarren potentzia da, Europako lehendabizikoa. 2006an bere Barne Produktu Gordina (BPG) 3 bilioi US dolar baino gehiagokoa zen. Industria arloko jarduera nagusiak garraio-materiala, aparatu elektriko eta elektronikoak, makineria, produktu kimikoak, material sintetikoak eta elikadura prozesatuak.

Alemania aberastasun-gunea da eta bere itzala Erdialdeko Europa osoan hedatzen da. Errepide azpiegitura zabala eta bizi-maila altua du. Munduko herrialderik garatuenetako bat da zalantzarik gabe.

Joschka Fischer kanpo-harremanetako ministro ohiaren esanetan, Alemania «esportazioaren munduko txapelduna» da, 2004 urtetik izan duen kanpo-merkataritzaren saldo positiboari esker. 1999an Alemaniako komertzioaren ia %78a herrialde garatuenekin egin zen; Europar Batasunerako esportazioak %54a ziren eta Estatu Batuetara berriz %10a baino ez zen bidali.

Deutsche Bundesbankek (Banku Zentralak) eta Europako Banku Zentralak (EBZ) Frankfurt hirian dute bere egoitza.

2015eko urtarrileko datuen arabera, 42,6 milioi langile zeuden Alemanian.

Azpiegiturak

Garraioak

Autobideak

1930eko hamarkadan Hirugarren Reichak munduko lehenengo autobide-sarea egiten hasi zenetik, Alemaniak 11.980 kilometro autobide (Autobahnen) dauzka. Gainontzeko errepideek 40.000 kilometro osatzen ditzute gainera eta kilometro guzti hauei ondorioz Alemania munduko ibilgailu dentsitate handiena duen herrialdea da. Autobide guztiak doakoak dira ibilgailu pribatuentzat; baina 2005 eta gero, kamioiek satelite bidez kontrolatzen den bidesaria ordaindu behar dute (ordainketa kilometroen araberakoa da).

Ubideak

Alemania ubideak eraikitzen ere munduko lehena da. XIX. mendetik aurrea kanalek indar handia hartu zuten. Kielgo ubidea adibidez, Baltikoa eta Ipar Itsasoa lotzen dituena, oso garrantzitsua da. Beste batzuk aipatzekotan hor daude Rhin-Main-Danubio ubidea, Dortmund-Emsekoa eta Elba-Lübeck Kanala besteak beste.

Aireportuak

See source Wikidata query.

Energia

Bestetik, energi iturri berriztagarriak gero eta inportanteagoak dira herrialdearen garapenean, batez ere Bündnis 90 / Die Grünen partidu ekologista gobernu federalean sartu zenetik. Friburgoko Vauban ekoauzoak esate baterako eguzki energia baliatzeko instalazio modernoak ditu.

Industria

Alemaniako eskualde industrializatu handiek, hala nola Ruhr eskualdea, Rhin-Main eskualdea edo Westfalen-Rheinland-Pfalz eskualdeak, bere oinarri industrialari zerbitzuen esparrua ere gehitu eta garapen ekonomiko handia izan dute.

Zientzia eta teknologia

Albert Einstein

Alemania zientzilari handiak eman dituen herrialdea izan da. XVI mendean Johannes Keplerrek planeten mugimenduak deskribatu zituen. XIX mendean Theodor Schwann eta Jakob Schleidenek Teoria zelularra formulatu zuten eta inoizko matematikari handienetakoa izan den Carl Friedrich Gaussek bere legeak ezarri zituen.

XX mendean Nobel Sariak banatzen hasi ziren eta lehenengo hamarkadetan alemaniarrek sari ugari eskuratu zituzten. Hauetaz gain badaude zientzilari aipagarriak ere, hala nola Kontinenteen jitoa deskribatu zuen Alfred Wegener geologoa.

• Fisikako Nobel Saria: 23 saritu, tartean Wilhelm Conrad Roentgen (1901), Max Planck (1918), Albert Einstein (1921), Gustav Hertz (1925) eta Werner Heisenberg (1932).
• Kimikako Nobel Saria: 28 saritu, tartean Hermann Emil Fischer (1902), Adolf von Baeyer (1905), Hermann Staudinger (1953) eta Manfred Eigen (1967).
• Medikuntzako Nobel Saria: 17 saritu, tartean Robert Koch (1905), Paul Ehrlich (1908) eta Hans Adolf Krebs (1953, ingeles nazionalitatearekin).

Alemaniar asmakizunek munduko teknologiaren garapenean zeresan handia izan dute eta gaur egun ere oraindik oso erabiliak dira:

• Gramofonoa, Emile Berlinerk asmatua.
• Barne-errekuntzako motorra, Nikolaus August Otto eta Rudolf Dieselek asmatua.
• Motozikleta, Gottlieb Daimler eta Wilhelm Maybachek asmatua.
• Automobila, Karl Benz eta Gottlieb Daimlerrek asmatua.
• Autobusa, Karl Benz eta Gottlieb Daimlerrek ere asmatua.
• Suziria, Wernher von Braunek asmatua.

Kultura

Schweringo gaztelua, Mecklenburg (1358—1857)

Sakontzeko, irakurri: «Alemanierazko literatura»

Alemaniaren ekarpenak munduko kulturari kontaezinak dira: Beethoven, Bach, Brahms eta Wagner bezalako konpositoreak; Goethe, Lessing eta Schiller poetak; Kant, Hegel, Marx edo Nietzsche filosofoak, eta Humboldt, Einstein, Planck eta Gauss zientzialariak.

Alemana behin Erdialdeko Europako lingua franca zen. Hori dela eta Europako pertsona ospetsu batzuk, alemanak izan ez arren, Alemaniako kulturaren barnean daude: Wolfgang Amadeus Mozart, Franz Kafka edo Nikolas Koperniko adibidez.

Hil arte, Literaturako Nobel Saria duen Günter Grass zen egungo Alemaniako kulturaren erreferentzia.

Kirolak

Alemaniako Futbol selekzioa

Michael Schumacher

Datu orokorrak

Alemaniako Kirol Federakundeak (DSB) ia 27 milioi kide ditu. Haren datuen arabera, biztanleriaren herenak kirola egiten du herrialdean diren 127.000 instalazioetan. Azken urteotan, DSBk kirol paralinpikoentzako baliabideak gehitu egin ditu.

Alemaniaren parte-hartzea Joko Olinpikoetan betidanik nabarmendu da. Alemaniak bitan antolatu du gertaera: 1936an Berlinen eta 1972an Munichen.

Futbola

Alemaniako Futbol Federazioak (DFB) 26.000 klub baino gehiago ditu, 6 milioi kiderekin (munduan kide gehien duen federazioa). Hain da kirol hori han famatua, ezen Alemaniako Futbol Selekzioak hirutan lortu baitu Munduko Koparen txapelduna izatea (1954, 1974, 1990 eta 2014). Era berean, Munduko Futbol Txapelketa bitan antolatu dute: 1974an eta 2006an. Klub mailan FC Bayern München da talderik handiena, lau aldiz irabazi baitu UEFAko Txapeldunen Liga eta birritan Kontinente arteko Futbol Kopa. Alemaniako futbol txapelketa nagusiak Bundesliga eta Alemaniako Kopa dira.

Eskubaloia

Eskubaloia Alemaniako bigarren kirol garrantzitsuena da. Selekzioak Munduko Txapelketa hiru aldiz irabazi du, azkenengoa 2007an etxean, finalean Polonia garaituz. Nesken selekzioak berriz lau aldiz irabazi du Munduko Txapelketa.

Klub mailan ere emaitza onak izan ditu, EHF Txapeldunen Liga 15 aldiz irabaziz gizonezkotan eta lau aldiz emakumezkoetan. Talderik onenak VfL Gummersbach (Europako txapelduna 5 aldiz), SC Magdeburg (3 Europako Kopa) eta THW Kiel (Alemaniako Ligan garaipen gehien dituena).

1 Formula

Michael Schumacher alemaniarra da txapelketa gehien irabazi dituen pilotua, 7 hain zuzen ere. Azken bi txapelketak beste alemaniar batek irabazi ditu, Sebastian Vettelek. Bederatzi garaipen hauekin Erresuma Batuaren ondoren bigarren herrialdea da garaipen kopurutan.

Txirrindularitza

• Jan Ullrichek Frantziako Tourra (1997), Espainiako Vuelta (1999) eta Munduko Erlojupeko Txapelketa birritan (1999, 2001) irabazi ditu.
• Erik Zabelek sei aldiz irabazi du Frantziako Tourreko Erregulartasunaren Saria eta beste hiru aldiz Vueltakoa.
• Tony Martin da azkenengo Munduko Erlojupeko Txapelduna.
• Rolf Wolfshohlek 60. hamarkadaren hasieran hiru aldiz irabazi zuen Ziklo-kroseko Munduko Txapelketa eta 80. hamarkadan Klaus-Peter Thalerrek birritan.

Tenisa

Steffi Grafek Grand Slameko 22 txapelketa irabazi zituen eta Boris Beckerrek sei. 80. hamarkada arrakastatsua izan zen Alemaniarrentzat, garaipen indibidualez gain selekzioak ere hiru aldiz irabazi baitzuen Davis Kopa.

Kirolariak

• Franz Beckenbauer (1945-), futbolaria.
• Boris Becker (1967-), tenislaria.
• Steffi Graf (1969-), tenislaria.
• Michael Schumacher (1969-), 1 Formulako gidaria.
• Jan Ullrich (1973-), txirrindularia.
• Dirk Nowitzki (1978-), saskibaloi jokalaria.
• Sebastian Vettel (1987-), 1 Formulako gidaria.

Alemaniar ezagunak

• Johann Sebastian Bach (1685-1750), musikagilea.
• Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), filosofoa eta idazlea.
• Wilhelm von Humboldt (1767– 1835), filosofo, hizkuntzalari eta diplomatikoa.
• Ludwig van Beethoven (1770-1827), musikagilea.
• Grimm anaiak (1785-1863), idazleak.
• Robert Schumann (1810–1856), musikagilea.
• Richard Wagner (1813-1883), musikagilea.
• Otto von Bismarck (1815-1898), politikaria.
• Johannes Brahms (1833-1897), musikagilea.
• Robert Koch (1843-1910), medikua.
• Emanuel Lasker (1868-1941), xake jokalaria.
• Thomas Mann (1875-1955), idazlea.
• Hermann Hesse (1877-1962), idazlea.
• Bertolt Brecht (1898-1956), idazlea.
• Marlene Dietrich (1901-1992), aktorea.
• Gunter Grass (1927-2015), idazlea.
• Helmut Kohl (1930-), politikaria.
• Franz Beckenbauer (1945-), futbolaria.
• Angela Merkel (1954-), politikaria.
• fanny mendelssohn(1805-1847), musikagilea.
• felix mendelssohn, musikagilea.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alemania

• (Alemanez) Herrialdeko webgune ofiziala.
• (Ingelesez)(Frantsesez)(Gaztelaniaz) Kanpo-Harremanetako Ministerioa.
• (Ingelesez) Alemaniari buruzko informazioa.
• (Alemanez) Alemaniako autopisten web ofiziala.