Սոկոտրա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Picto infobox map.png
Սոկոտրա
արաբ․՝ سقطرى ‎‎

Սոկոտրա
12° հս․ լ. 53° ավ. ե. / 12° հս․. լ. 53° ավ. ե. / 12; 53Կոորդինատներ: 12° հս․ լ. 53° ավ. ե. / 12° հս․. լ. 53° ավ. ե. / 12; 53
Տեղագրություն Ադենի ծոց
Երկիր Յեմեն Յեմեն
Վարչատարածքային բաժանում Սոկոտրա մուհաֆազա
Ջրատարածություն Ադենի ծոց
Մակերես 3625 կմ2
Ամենաբարձր կետը 1505 մ
Բնակչություն (2004) 42442 մարդ
##Սոկոտրա (Եմեն)
Blue pog.svg
Commons-logo.svg Վիքիպահեստում

Սոկոտրա (արաբ․՝ سقطرى ‎‎), կղզի Հնդկական օվկիանոսի հյուսիս-արևմուտքում: Աշխարհագրորեն պատկանում է նույնանուն Սոկոտրա արշիպելագին, իսկ քաղաքականորեն՝ Սոկոտրա մուհաֆազային[1][2](Եմենի Հանրապետություն): Կղզու գլխավոր քաղաք Հադեյբոն (Հադիբո) (ֆր.՝ Hadiboh) հյուսիսային ափին է: 2004 թվականի մարդահամարի տվյալներով կղզում ապրում էին 42 442 մարդ, այդ թվում՝ 8545 մարդ Հադիբոյում:

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կղզին գտնվում է Ադենի ծոցի արևելյան ելքի մոտ, Սոմալի թերակղզուց մոտավորապես 250 կմ հեռավորության վրա, ինչպես նաև, մոտ 350 կմ հարավ Արաբական թերակղզուց: Կղզու երկարությունը մոտավորապես 133 կմ է, մակերեսը՝ 3625 կմ²[3]:

Սոկոտրայի ամենաբարձր կետը 1505 մ է:

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիման արևադարձային անապատային և կիսանապատային է, ձմռանը թեթև տեղումներով, որոնք ավելի առատ են կղզու լեռներում, քան ափամերձ հարթավայրերում: Մուսոնների սեզոնին բնորոշ է ուժեղ քամին և բարձր ալիքները:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1880 թվականի սկզբին պրոֆեսոր Իսահակ Բալֆուրի գլխավորած բրիտանական հետազոտական առաջին արշավախումբը ժամանեց Սոկոտրա կղզի: Գիտնականները մտադրված էին հավաքել լեռնային կենդանիների և բույսերի տեսակների հավաքածու: Բուսաբանական հետազոտությունների արդյունքները շշմեցուցիչ էին. 48 օրվա ընթացքում հայտնաբերեցին գիտությանն անհայտ ավելի քան 200 տեսակ բույսեր, որոնց մի մասը պատկանում էր 20 նոր կարգերին: Այդ ժամանակվանից կղզուն ամրագրվեց բուսաբանական դրախտի փառքը, այն սկսեցին անվանել «Հնդկական օվկիանոսի Գալապագոսներ»[4]:

Բնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիշապածառ կինովարա-կարմիր (լատ.՝ Dracaena cinnabari)

Կղզու խորքում և լեռների լանջերին կարելի է հանդիպել մեծամասամբ էնդեմիկ ֆլորայի խիտ թփուտներ և նույնպիսի էնդեմիկ ֆաունա: Տեղական տեսականերին են պատկանում դդմազգիների ընտանիքի ոչ մեծաթիվ ծառանմաններից մեկը՝ վարունգի ծառը և ոսկեթև սերինոսը (լատ.՝ Rhynchostruthus socotranus): Ափամերձ որոշ հատվածներ եզրավորված են ավազուտներով՝ Երկրի ամենամեծ ափամերձ ավազուտներով: Սոկոտրան հայրենիքն է կավճային ժամանակաշրջանի մնացուկ կինովարա-կարմիր վիշապածառի (լատ.՝ Dracaena cinnabari), որի փայտախեժն օգտագործվում է բնական դեղամիջոցների և խունկի պատրաստման համար: Կղզու էնդեմիկ տեսակներին է պատկանում նաև կապտածաղիկ զիգոկարպումը (լատ.՝ Zygocarpum caeruleum):

2003 թվականին Սոկոտրան արշիպելագի մյուս կղզիների հետ միասին հայտարարվեց կենսոլորտի արգելոց:

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Наумкин В. В. Сокоторийцы: Историко-этнографический очерк / Отв. ред. А. И. Першиц. — М.: «Наука» (ГРВЛ), 1988. — 304 с. — 3000 экз. — ISBN 5-02-016793-2
  • Наумкин В. В. Острова архипелага Сокотра (экспедиции 1974—2010 гг.). — М.: Языки славянской культуры, 2012. — 528 с. — 800 экз. — ISBN 978-5-9551-0574-1УДК 94(677.28)+904:72