33°20′N 44°23′E/33,333333 44,383333Bagdad
|
||
 Czerwona strefa w Bagdadzie |
||
| Państwo |  Irak |
|
| Muhafaza | Bagdad | |
| Prezydent | Sabir al-Isawi | |
| Powierzchnia | 2260,2 km² | |
| Wysokość | 44 m n.p.m. | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
7 216 040 |
|
|
Położenie na mapie Iraku
 Bagdad
|
||
| 33°20′N 44°23′E/33,333333 44,383333 |
||
Bagdad (arab. بغداد [bɐʁˈd̪ɑːd̪]) – stolica Iraku; liczba mieszkańców wynosi ponad 7 mln. Położony nad Tygrysem jest jednym z największych miast na Bliskim Wschodzie.
Spis treści
Historia[edytuj]
Bagdad został założony w 762 roku przez drugiego kalifa z dynastii Abbasydów, Al-Mansura. Zgodnie z intencją założyciela miał być stolicą dynastii Abbasydów i zastąpić dotychczasową siedzibę kalifa, Al-Kufę. Przenosiny były podyktowane zagrożeniem ze strony ugrupowań szyickich i podbitej ludności. Z tego też powodu został usytuowany w zakolu Tygrysu.
Pierwotna nazwa Madinat as-Salam (czyli Miasto Pokoju) utrzymała się aż do podboju Mongołów w 1258, po czym miasto przejęło nazwę po okolicznej wiosce. Miasto zbudowano na planie koła o średnicy ok. 3 km, co zapewniało mu funkcjonalność.[potrzebny przypis]
Miasto było otoczone z czterech stron murami nazwanymi odpowiednio: Al-Kufa, Basra, Khuraan i Damaszek. Nazwy miały związek z tym, że poszczególne bramy były zwrócone w wymienionych kierunkach[1]. Odległość pomiędzy poszczególnymi bramami wynosiła około 2400 m. Każda z bram posiadała podwójne drzwi wykonane z żelaza. W związku z tym, że były bardzo ciężkie, ich otwarcie i zamknięcie wymagało współdziałania kilku dorosłych mężczyzn. Grubość muru przy bramach wynosiła 44 m u podstawy oraz około 12 m u szczytu. Reszta muru posiadała wysokość 30 m, na którą składały się blanki. Był on dodatkowo otoczony innym potężnym murem o wysokości 50 m oraz bardzo dużej grubości. Wyżej wymieniony - zewnętrzny mur - był wyposażony w wieżyczki oraz zaokrąglone blanki. Dodatkową ochronę zapewniała solidna pochyłość, którą uzyskano stosując zaprawę murarską (cegły z palonym wapnem). Na zewnątrz drugiego muru znajdowała się fosa wypełniona wodą[1].
W ciągu jednego pokolenia miasto stało się głównym centrum nauczania i handlu. Niektóre źródła podają, że posiadało wtedy ponad milion mieszkańców, jednak bardziej prawdopodobne są mniejsze liczby.
W Bagdadzie założono m.in. bibliotekę Chizanat al-Hikma, która przeistoczyła się w najważniejszą akademię muzułmańskiego świata nazwaną Bajt al-Hikma.
Początkowy rozrost Bagdadu został spowolniony w obliczu kłopotów jakie zaczęły spotykać kalifat, m.in. tymczasowe przenosiny stolicy do Samarry (w latach 808-819 oraz 836-892), utrata najodleglejszych zachodnich i wschodnich prowincji, okresy politycznej dominacji lokalnej perskiej dynastii Bujjidów 945-1055 oraz Turków seldżuckich (1055-1135), a także spory na łonie islamu o schedę po Proroku i o tytuł kalifa (Fatymidzi, Umajjadzi).
Pomimo to miasto pozostało jednym z kulturowych i handlowych ośrodków imperium, aż do 10 lutego 1258, gdy zostało złupione przez Mongołów pod wodzą Hulagu-chana. Mongołowie zmasakrowali wtedy 800 tys. mieszkańców miasta, w tym także kalifa Al-Mutasima, jak się okazało ostatniego z linii Abbasydów, i zniszczyli znaczną część miasta. Napaść na Bagdad zakończyła schyłek kalifatu abbasydzkiego i przyspieszyła upadek cywilizacji arabskiej.
W 1401 roku Bagdad został ponownie splądrowany przez Mongołów pod wodzą Timura (Tamerlana). Stał się stolicą prowincji kontrolowanej przez Dżalajirydów (1400-1411), stowarzyszone plemiona mongolskie: Kara Kojunlu (1412-1469), Ak Kojunlu (1469-1508) i dynastię Safawidów (1508-1534). W 1534 został podbity przez Imperium osmańskie.
Pozostał pod panowaniem tureckim do czasu zajęcia Iraku w 1917 roku przez Brytyjczyków i ustanowienia królestwa Iraku w 1921. W 1932 roku Irak formalnie uzyskał niepodległość, a w 1946 pełną. Przez cały ten czas pozostawał jego stolicą.
Populacja miasta wzrosła z 145 tys. w 1900 (szacunkowa liczba) do 580 tys. w 1950. Bagdad bardzo ucierpiał w trakcie i po wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 - zniszczenia infrastruktury komunikacyjnej, energetycznej i wodno-kanalizacyjnej.
Położenie geograficzne[edytuj]
Bagdad znajduje się w centralnej części Iraku, w środkowym biegu rzeki Tygrys, która jest żeglowna od wybrzeża do Bagdadu. Centrum miasta jest położone na wysokości 44 m n.p.m.
Jeśli chodzi o klimat, Bagdad jest jednym z największych miast z klimatem gorącej pustyni. Pod względem temperatury maksymalnej jest to jedno z najgorętszych miast świata. Temperatury w lipcu i sierpniu z łatwością przekraczają 44 °C. W Lipcu ta wartość może wrosnąć nawet do +49 °C. Opady, prawie zerowe w lato, i bardzo małe zachmurzenie dają długie godziny nasłonecznienia. Temperatury rzędu 30 °C i więcej trafiają się od kwietnia do późnego października/wczesnego listopada i prawie 90% opadów przypada zimowemu półroczu.
Polityka[edytuj]
W Bagdadzie znajduje się największa na świecie placówka dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych, której oficjalne otwarcie miało miejsce 5 stycznia 2009[2]. Położona jest w sercu tzw. "Zielonej strefy". Jej powierzchnia, obejmująca kompleks budynków, odpowiada wielkością powierzchni Watykanu[3].
Miasta partnerskie[edytuj]
Kair, Egipt
Amman, Jordania
Damaszek, Syria
Bejrut, Liban
Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie
Sana, Jemen
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ a b Wiet, Gastron, Baghdad: Metropolis of the Abbasid Caliphate, University of Oklahoma Press, 1971
- ↑ Irak: ambasada za ponad pół miliarda (pol.). Wprost24, 2009-01-05. [dostęp 2009-11-11].
- ↑ New U.S. Embassy in Iraq cloaked in mystery (ang.). msnbc, 2006-04-14. [dostęp 2009-11-11].
