Yemen

Yemen
لجمهورية اليمنية Al-Jumhūriyyah al-Yamaniyyah
Flago di Yemen	Blazono di Yemen
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
(nacionala himno di Yemen)
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Sanaa
· Habitanti:	1 747 627 (2004)
· Habitanti:	{{{Habitanti_chefurbo}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Sanaa
· Habitanti:	{{{Habitanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Arabiana
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Republiko
· Prezidanto:	Abd Rabbuh Mansur Hadi (en Aden) Mohammed Ali al-Houthi (en Sanaa)
· Prezidanto (serbo):	{{{Serbiana_prezidanto}}}
· Prezidanto (kroato):	{{{Kroata_prezidanto}}}
· Prezidanto (Bosno):	{{{Bosna_prezidanto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
Chefo di la Kongreso dil Populo:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· Generala-guberniestro:	{{{Generala_guberniestro}}}
· [[|]]:
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco: (48ma granda)
· Totala:	527 968 km²
· Aquo:	neglijebla%
Habitanti: (51ma granda)
· Totala:	{{{Lojanti}}} (2009)
· Totala:	23 580 000 (2009)
· Denseso di habitantaro:	{{{Lojanto-denseso}}} hab./km²
· Denseso di habitantaro:	44,7 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini: ([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD: ([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Rial di Yemen
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.ye
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	Islamo
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Yemen esas lando en Azia, e qua jacas ye la sudo dil Araba peninsulo. Lua vicina landi esas:

• en nordo, Saudi-Arabia,
• en esto, Oman.

Ye lua sudo jacas la Indiana oceano, ed ye la westo jacas la Reda maro.

Bazala fakti pri Yemen.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Yemen

La relate fertila sulo ed adequata quanto di pluvo helpis sustenar stabila habitantaro en la regiono. La Romani konocis la regiono di la nuna Yemen kom Arabia Felix (Joyoza Arabia) por la richeso quan lua komerco produktis. La Roman imperiestro Augustus Caesar esforcis konquestar la regiono, ma ne sucesis.

La Granda Moskeo di Sanaa, la maxim anciena de Yemen.

Islamana religio arivis en Yemen en 630. En 1517 la nordo di Yemen okupesis da Otoman imperio. La regiono divenis nedependanta de Otomani en 1918 ed, en 1962 ol divenis republiko kun nomo Yemena Araba Republiko. En 1967 Britaniani foriris Sud-Yemen qua adoptis, en 1970, komunista rejimo.

Ye la 22ma di mayo 1990, anciena Sud-Yemen unionis kun Yemena Araba Republiko por formacar nuna Yemen. En 2011, pos revolucioni en Egiptia e Tunizia qua renversis diktatoresi, komencis protesti en Sanaa qua demandis l'abdiko di prezidanto Ali Abdullah Saleh, qua guvernis Norda Yemen de 1978 til 1990, e pose Yemen de 1990 til nun.

Politiko

Yemen esas republiko. Kom rezulto de Yemenana revoluciono di 2011 nova konstituco e nova elekti expektesis. Tamen la politikala situo divenis necerta pro la stato-stroko en 2014 e 2015 dal islamana grupo "Houthi". Le "Houthi" esas Shia-mohamedani de la nordo di Yemen qui komencis rebeleso en 2004, partoprenis en la revoluciono di 2011, e fine en 2014 revokis la prezidanto suportita da Saudi-Arabia, Abd Rabbuh Mansur Hadi. La lukto kontinuas, e nune nek Abd Mansur Hadi, nek Mohammed Ali al-Houthi kontrolas Yemen komplete.

Segun la konstituco adoptita en 1991 la prezidanto esis la chefo di stato, ed elektesis dal Asemblajo di reprezentanti, kun 301 membri. La prezidanto selektis la chefministro qua esis la chefo di guvernerio.

La parlamento havis du chambri: Shura (Senato) kun 111 membri, e Chambro di reprezentanti kun 301 membri. Votado esis universala, ma nur Mohamedani evante 18 yari o olda povis elektesar.

Geografio

Mapo di Yemen kun lua precipua urbi.

Kun 527 970 km² la surfaco di Yemen equivalas de Kalifornia. Til 2000 la frontiero kun Saudi-Arabia en nordo esis nedefinita, pro la regiono kovresar da Araba dezerto, qua impedas homala koloniigo.

On povas dividar lando geografiale en quak regioni: plana litoro en westo ed en sudo, montoza regioni en westo, montoza regioni en esto, e la dezerto di Rub' al Khali en centro, esto e nordo di lando. La maxim alta monto di Yemen esas Jabal an Nabi Shuayb, kun 3,666 metri di altitudo.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Yemen

Demografio

La maxim granda urbo esas la chefurbo, Sanaa. Altra importanta urbi esas Aden e Ta'izz.

Kulturo

Yemen planigas reduktar iliterateso a min kam 10% en 2025. Quankam Yemenana guvernerio furnisas gratuita eduko por tota pueri evante 6 til 15 yari, devanta frequeso ne esas obligata.

Futbalo esas la maxim populara sporto en lando.

Mondala heredaji

Stalaktiti e stalagmiti en la kaverno di Halah, Sokotra insulo.

L'olda urbo di Sanaa, kun plu kam 2 000 metri di altitudo habitesis dum 2,500 yari, ed enskribesis kom mondala heredajo en 1986. L'olda urbo di Shibam enskribesis en 1982. Proxim litoro di Reda maro, l'urbo di Zariq enskribesis en 1993. Fine l'arkipelago di Sokotra, qua por lua richa biodiverseso agnoskesis kom mondala heredajo en 2008.