Surinam

Surinam
Republiek Suriname
Flago di Surinam	Blazono di Surinam
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
God zij met ons Suriname
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Paramaribo
· Habitanti:	242 946 (2002)
· Habitanti:	{{{Habitanti_chefurbo}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Paramaribo
· Habitanti:	{{{Habitanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Nederlandana. Altra lingui anke esas oficale agnoskata regionale
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Republiko
· Prezidanto:	Dési Bouterse
· Prezidanto (serbo):	{{{Serbiana_prezidanto}}}
· Prezidanto (kroato):	{{{Kroata_prezidanto}}}
· Prezidanto (Bosno):	{{{Bosna_prezidanto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
Chefo di la Kongreso dil Populo:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· Generala-guberniestro:	{{{Generala_guberniestro}}}
· [[{{{Nomo_listo_chefo_guverno}}}|{{{Titulo_chefo_guverno}}}]]:	{{{chefo_guverno}}}
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco: (91ma granda)
· Totala:	163 821 km²
· Aquo:	?%
Habitanti: (167ma granda)
· Totala:	541 638 (2009)
· Totala:	{{{Habitanti}}} (2009)
· Denseso di habitantaro:	3 hab./km²
· Denseso di habitantaro:	{{{Denseso di habitantaro}}} hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini: ([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD: ([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Dolaro di Surinam
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.sr
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	Kristanismo, Hinduismo, Animismo
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Surinam esas lando qua jacas en Sud-Amerika. Lua vicina landi esas:

• en esto : Franca Guyana,
• en sudo : Brazilia,
• en westo : Guyana.

En nordo jacas Oceano Atlantiko.

Chef-urbo: Paramaribo.

Bazala fakti pri Surinam

Historio

Precipua artiklo: Historio di Surinam

Arawak-indijeni, 1880.

Surinam ja habitesis cirkum 3,000 yari aK. Unesma habitanti esis Arawak-populo, nomadi qui vivis en litoro de chaso e pesko. Pose arivis Karib-populo, qua konquestis l'Arawaki. Li establisis vilajeti apud Marowijne- (Maroni-) fluvio ed en la savano marfore.

Dum la 16ma yarcento Franciani, Hispaniani ed Angliani vizitis la regiono di nuna Surinam. Un yarcento pose, Nederlandani establisis plantaceyi en la regiono. Angliani esforcis por krear kolonio e kultivar tabako en 1630, ma faliis ed, en 1666 Nederlandani riokupis la teritorio. Li introduktis Afrikana sklavi en la regiono, qua kultivis kafeo, kakao, sukrokano e kotono en plantaceyi alonge la fluvii.

Sklaveso abolisesis en 1863, ma sklavi ne divenis komplete libera til 1873, pos un 10 yara periodo di transito. Kande li divenis komplete libera, le ex-sklavi abandonis rurala regioni e migris vers Paramaribo.

En 1954 Surinam recevis partala autonomeso de Nederlando. En 1973 lokala guvernerio komencis negocii por nedependo, qua eventis nur la 25ma di novembro 1975. L'unesma prezidanto di lando esis Johan Ferrier, kun Henck Arron kom chefministro.

La 25ma di februaro 1980 eventis stato-stroko komandita da Dési Bouterse, qua renversis Ferrier e proklamis Surinam socialista republiko. Bouterse renversesis de povo en 15 di agosto 1980 ma en 1982 il rivenis a povo por poka dii.

Politiko

Nacional Asemblajo di Surinam.

Prezidantala palaco en Paramaribo.

Surinam esas prezidantala republiko. La prezidanto esas chefo di stato ed anke chefo di guvernerio. Il elektesas da adminime 2/3 de la membri dil Parlamento por 5-yara periodo. Se la nomo dil prezidanto ne esas generala konsento por 2/3 de la parlamentani, l'Asemblajo dil Populo kunvokesas. L'Asemblajo dil Populo formacesas da la membri de la Nacional Asemblajo plu la reprezenteri de municipi elektita en l'antea nacional elekti.

La legifala povo kompozesas da la Nacional Asemblajo, qua havas unika chambro kun 51 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo. Nuna konstituco adoptesis la 30ma di septembro 1987.

Judiciala povo kompozesas da Supra Korto o Judiciala Korto, qua surveyas lokala judiciisti. La membri de la Supra Korto elektesas dal prezidanto por dumviva tempo.

Geografio

Peizajo apud fluvio en Surinam.

La min granda lando di Sud-Amerika, Surinam havas tropikala klimato e lua temperaturi ne varias multe dum la yaro. Cirkum 80% di lando esas kovrata da equatorala foresto, specale en sudo, kun dispersita regioni kovrata da savano, specale proxim la frontiero kun Brazilia. On existas du montari en lando: Bakhuys montaro e Van Asch Van Wijck montaro. La maxim alta monto di lando esas Julialatop, kun 1.286 metri di altitudo.

Granda parto di lua habitantaro vivas proxim de litoro, qua havas 386 km de extenso. Lua landala frontieri esas:

• 597 km kun Brazilia
• 510 km kun Franca Guyana
• 600 km kun Guyana

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Surinam

Demografio

Indiani en Surinam, fino dil 19ma yarcento.

Segun demografiala kontado en 2012 Surinam havis 541 638 habitanti, di qui 27.4% esas Indiana-Surinamani, 21.7% esas Marroni (decendanti di sklavi kun kelka mixado kun indijeni), 15.7% esas mestici de Afrikani ed Europani ("Kreoli"), 13.7% esas Javana-Surinamani, 13.4% esas mestici de multa rasi, e 8.2% apartenas ad altra grupi. Chiniani e lua decendanti esis 40,000 en 2011. Cirkum 90% de la habitantaro vivas en Paramaribo od en litoro. En 2005 328,300 Surinamani vivis en Nederlando, qui reprezentis 2% de la habitantaro di Nederlando.

La precipua religio dil habitantaro esas kristanismo (48.4% en 2012), sive katoliki, sive protestanti. Multa Marroni praktikas Winti, Afrikan-Amerikana religio. Hindui esas 22.3% de la habitantaro. Mohamedani esas 19.3% de la habitantaro.

Lingui

Nederlandana linguo esas l'unika linguo oficala, e la linguo dil eduko, guverno, administro, e jurnalaro. Plu kam 60% de la habitantaro parolas Nederlandana kom matrala linguo, e preske tot altra habitanti parolas Nederlandana kom duesma linguo. Ol esas l'unika lando en Sud-Amerika qua parolas Nederlandana, ed esas membro de l'Uniono por la Nederlandana linguo (Nederlandse Taalunie) depos 2005. Sranantongo, lokala kreola linguo, parolesas da Kreoli ed usesas kom lingua franca per mult altra grupi, kune Nederlandana.