Summenformel

En Summenformel oder Molekülformel warrt in de Chemie dorto bruukt, de cheemsch Tohopensetten vun en Stoff to beschrieven. Mit ehr warrt de opschreven, welke ünnerscheedlichen Elementen in en Stoff binnen sünd, un woveel Atomen vun jeedeen Molekül bunnen sünd. Bi Solten stellt dat de Formeleenheit dor. De Formel gifft also de Proportschoon vun de Deelkentallen un dormit ok de Proportschoon vun de Stoffmengden an.

Formelopbo

De Summenformel vun en cheemschen Stoff besteiht jümmer ut Bookstaven un tomeist ok ut Tallen. De Booktaven sünd de Atomtekens vun de cheemschen Elementen worut en Stoff besteiht. De Tallen warrt deepstellt und staht rechts blagnen dat Atomteken. Se geevt as Index an woveel Atomen vun dat Element in den Stoff binnen sünd, wobi de Tall „een“ aver normalerwies nich henschreven warrt

Dat Kristallgidder vun Kaaksolt

De Reeg vun de Elementen richt sik tomeist na de Elektronegativität. In dat Periodensystem warrt de Elektronegativität groff seggt vun ünnen na baven un vun links na rechts grötter, un dat Element dat en högere Elektronegativität hett steiht normalerwies rechts blangen dat mit de lütteren Elektronegativität. So warrt to’n Bispeel Kaaksolt (Natriumchlorid) mit de Formel NaCl angeven un nich as ClNa.

Man, in Tabellen un Datenbanken warrt faken – sünners bi orgaansche Verbinnen – lever dat Hill-System bruukt, dat Kohlenstoffen vör Waterstoff un all anneren Atomteken streng na Alphabeth sorteert.

Bispelen

• NaCl is Natriumchlorid, dat ut Natrium- un Chlor-Ionen besteiht, neemlich in de Tallen- un Stoffmengenproportschoon N(Na) : N(Cl) = n(Na) : n(Cl) = 1:1,
• H₂O beschrifft dat Watermolekül, dat ut twee Waterstoffatomen (H) un een Suerstoffatom (O) tosamensett is. De Tallen- un Mengdenproportschoon is hier 2:1,
• H₂SO₄ is de Formel vun Swevelsüür. Dat Molekül bargt twee Waterstoffatomen (H), een Swevelatom (S) un veer Suerstoffatomen (O), de in de Proportschoon 2:1:4

Bi eenfache Verbinnen is de Molekül- oder Summenformel also gliek as de Proportschoonsformel, de de lüttste möögliche Tallenproporrtschoon angifft.

Historie

Statue vun Berzelius in Stockholm

Üm Weten wietergeven to künnen oder ok blots üm dat nich wedder to vergeten, weer dat nödig, optoschrieven, woans man wat tohopenmischt hett. In de verleden Titene hebbt al de Alchimisten Teken för jemehr verscheden Stoffen bruukt. De hüütige Dorstellen vun de Elementen dör de Atomteken is vun Jöns Jakob Berzelius inföhrt worrn. Dorbi warrt normalerwies de eerste oder de eersten beiden Bookstaven vun den latienschen Naam vun’t Element bruukt. So as t. B.

• H för Waterstoff (hydrogenium),
• O för Suerstoff (oxygenium),
• Fe för Iesen (ferrum) oder
• Au för Gold (aurum)

Ünnerscheed to de Strukturformel

Swevelsüür as Strukturformel

Wenn sik Elementen in de Mengdenproportschoon 1:1 verbinnt, as dat to’n Bispeel bi Kaaksolt is, künn een denken, dat Kaaksolt ut Deelken ut twee Atomen opboot is. De Summenformel seggt also nix doröver, wovun Struktur dat Molekül hett oder of de Verbinnen nich villicht ut Ionen besteiht. Üm de Struktur dortostellen un to verkloren welke Atomen in dat Molekül ünnerenanner verbunnen sünd, warrt de Strukturformel bruukt as in’t Bild för de Swevelsüür. Bi eenfache Molekülen reckt aver ok al de Summenformel för en eendüdige Beschrieven vun’t Molekül ut.

Bedüden vun de Summenformel

De Summenformel vun en cheemschen Stoff vertellt wat över de Mengdenproportschoon vun de Elementen, de den Stoff opboot. Se stellt dorüm de Grundlaag dor för all stöchiometrische Bereken mit de Verbinnen:

• In Kaaksolt leegt also Natirum un Chlor in de Stoffmengdenproportschoon n(Na) : n(Cl) = 1 : 1 vör.
• Water (H₂O) hett de Proportschoon n(H) : n(O) = 2 : 1, oder as eenfache Gröttenglieken utdrückt: n(H) = 2 · n(O)
• In’t Aluminumoxid (Al₂O₃) is n(Al) : n(O) = 2 : 3
• Hexan (C₆H₁₄) hett de Proportschoon n(C) : n(H) = 6 : 14 = 3 : 7. De Proportschoonsformel för Hexan weer dorüm C₃H₇, man de gifft dat Molekül nich sinnvoll un eendüdig wedder. In de Strukturformel is Hexan CH₃CH₂CH₂CH₂CH₂CH₃, wat wiest, dat dat Molekül ut en Keed vun söss Kohlenstoffatomen un veerteihn Waterstoffatomen besteiht

Summenformeln warrt ok bi’t Opschrieven vun cheemsch Reakschoonsglieken bruukt. Dorbi warrt de Utgangsstoffen (Edukten) un de Endstoffen (Produkten) in’t Reakschoonsschema in de anorgaanschen Chemie tomeist in jemehr Summenformeln angeven. Ok in de orgaanschen Chemie warrt dorbi kuum de Strukturformeln angeven, wieldat se keen Informatschonen bargt, de för den Afloop vun de Reakschoon en Rull speelt.

Kiek ok

• Cheemsch Struktur