Wikipedia:Etalage

Etalage-navigatie

In de etalage staat een selectie van artikelen die gebruikers van Wikipedia bijzonder waarderen en die aan bepaalde standaarden voldoen. Deze artikelen zijn erg uitgebreid en vaak zijn ze geëvalueerd in de review. De artikelen in de etalage zijn beoordeeld als informatief, objectief en inhoudelijk correct, en ze bevatten indien mogelijk de meest recente gegevens. Er staan op dit moment 341 artikelen in de etalage, op een totaal van 1.891.375 artikelen op Wikipedia. Dat betekent dat één op 5.546 artikelen in deze lijst staat. Zie voor meer statistieken de statistiekenpagina.

Voor wie zelf een Etalage-artikel wil proberen te schrijven, kan het nuttig zijn om De Zes Stappen te volgen. Voor het verbeteren van je artikel is het raadzaam de tips voor het schrijven van een goed artikel te lezen en te kijken of het artikel voldoet aan de criteria voor een etalageartikel. Op deze pagina kunnen artikelen worden aangemeld voor opname in of verwijdering uit de Etalage en wordt over deze artikelen gestemd.

Geografie · Biologie · Geschiedenis · Mens en maatschappij · Kunst en cultuur · Filosofie en religie · Sport · Techniek en wetenschap

JAN

24

Nieuwe artikelen in de Etalage

De Aliyah Bet (Hebreeuws: 'עלייה ב, 'aliyah B') of Ha'apala (ההעפלה, 'vermetel pogen') was de illegale immigratie van Joden in het mandaatgebied Palestina van 1934 tot 1948. Het overgrote deel van de meer dan 100.000 betrokken immigranten, ook ma'apalim genoemd, was afkomstig uit Europa en maakte de reis per schip.

Als gevolg van aanhoudende onlusten tussen Joden en Arabieren in Palestina legde de Britse mandaatregering de legale immigratie steeds verder aan banden. Door de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland vluchtten grote groepen Joden naar Palestina en nam de Aliyah Bet zijn aanvang. De zionistische jeugdbeweging HeHalutz en revisionistisch-zionistische groeperingen als de Betar voerden vanaf 1934 de eerste clandestiene reizen over zee uit. In 1939 bracht de Britse regering een witboek uit waarin zij het immigrantenquotum verlaagde naar 75.000, gespreid over vijf jaar. In datzelfde jaar werd de Mossad Le'Aliyah Bet opgericht, een eenheid van de Hagana die de immigraties over zee doeltreffender zou gaan organiseren.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de organisatie van de illegale scheepsreizen ernstig bemoeilijkt. De Hagana trof in deze periode voorbereidingen voor de Bricha, de massale migratie van Holocaust-overlevenden. Na de oorlog bereikte de Aliyah Bet zijn hoogtepunt toen meer dan 70.000 Joodse vluchtelingen in overvolle schepen richting Palestina reisden. De Royal Navy onderschepte het grootste deel van de immigranten en deporteerde hen naar interneringskampen in Atlit en Cyprus. In de naoorlogse periode wisten slechts twaalf schepen met ruim tweeduizend immigranten aan boord de Britse blokkade te doorbreken.

Gebeurtenissen als het zinken van de Patria en de Stroema, de La Spezia-affaire in Italië en de deportatie naar Duitsland van de opvarenden op de Exodus 1947, trokken de belangstelling van de internationale pers. De Mossad Le'Aliyah Bet gebruikte die publiciteit in haar voordeel en zette almaar grotere schepen in. Duizenden vluchtelingen werden voor de ogen van de wereld gearresteerd en de publieke opinie keerde zich tegen de Britse mandaatregering. In 1947 riep zij de hulp in van de Verenigde Naties, die besloten tot een verdeling van Palestina in twee onafhankelijke staten. De onafhankelijkheid van de nieuwe Joodse staat Israël werd op 14 mei 1948 afgekondigd. De Aliyah Bet wordt sindsdien herdacht middels exposities, monumenten en tal van cultuuruitingen.

Artikel lezen

2 januari

Het One World Trade Center (eerder bekend als Freedom Tower) in New York is met zijn hoogte van 541 meter het hoogste gebouw van het Amerikaanse continent. Het in Lower Manhattan gesitueerde kantoorgebouw is het op drie na hoogste gebouw ter wereld.

De naam verwijst naar het oorspronkelijke World Trade Center, dat verwoest werd tijdens de terroristische aanslagen op 11 september 2001. De bouw van het One World Trade Center startte op 27 april 2006 en de opening vond plaats op 3 november 2014 met het intrekken van de grootste huurder, uitgever Condé Nast. Het gebouw is ontwikkeld door de Port Authority of New York and New Jersey en wordt beheerd door The Durst Organization.

De hoogte van het One World Trade Center tot de top bedraagt 546 meter, maar de zogenaamde architectonische hoogte, waarbij wel de spits maar niet de zich daar nog boven bevindende bliksemafleider wordt meegerekend, bedraagt een symbolische 1.776 voet of omgerekend 541 meter. Die hoogte verwijst naar het jaar 1776, waarin de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring werd ondertekend. De bovenste verdieping van het One World Trade Center heeft het nummer 104, maar in werkelijkheid zijn er 94 verdiepingen; in de nummering zijn namelijk tien etages overgeslagen. Naast 94 bovengrondse verdiepingen telt het One World Trade Center een vijftal ondergrondse verdiepingen.

De periode voorafgaand aan de bouw ging gepaard met getouwtrek over wat er met het terrein van de voormalige Twin Towers moest gebeuren, en nadat was besloten dat er een nieuwe wolkenkrabber moest komen, vonden er in het ontwerp enkele revisies plaats. Het uiteindelijke ontwerp kwam van het architectenbureau Skidmore, Owings and Merrill onder leiding van hoofdarchitect David Childs.

Artikel lezen

3 oktober

Heraclitus (Grieks: Ἡράκλειτος, Herakleitos; verouderd Nederlands: Heracliet; ca. 540 v.Chr.—480 v.Chr.) was een presocratische filosoof uit Efeze, Ionië. Daar werd hij in een vooraanstaande familie geboren, en hij bleef er wellicht zijn hele leven. Hij stond bekend als een melancholisch en hooghartig man die religieuze en filosofische tradities bekritiseerde. Tevens zou hij zich hebben gedistantieerd van zijn medeburgers en, ondanks aandringen, geweigerd deel te hebben aan de politiek. Hij richtte zich liever op de filosofie. Zijn filosofie, die hij opschreef, moest de dynamische eenheid van alles openbaren. Toch stichtte hij geen school en verkondigde hij zijn leer niet in het openbaar. Men moest moeite doen voor het vinden van de waarheid.

Heraclitus' filosofie is enkel gekend door citaten, toespelingen en parafrasen bij latere auteurs. Daaruit blijkt die relativistisch en mobilistisch te zijn. Hij meende zo de waarheid te kennen. De kern van zijn leer lijken de principes van eenheid, strijd en wording te zijn geweest. Hij stelde dat alles uiteindelijk een eenheid vormde, maar wel tot stand kwam op dialectische wijze dankzij het principe van strijd. Waargenomen verandering in de wereld kwam voort uit de transformatie van elementen, met als oersubstantie vuur. Zodoende was alles altijd in beweging en dus wordende. Vandaar de stelling: 'Alles stroomt'. Niets hoorde daarbij echter de gepaste maat te overschrijden. Alles en iedereen had volgens Heraclitus zijn plaats te kennen in de kosmos. Voor de mens lag daarin de weg naar vrede.

De presocraat werd bekend als 'de duistere' omdat hij zijn filosofie in moeilijke, kernachtige en associatieve bewoording op schrift stelde. De tekst had een literair karakter, met ambiguïteit, alliteratie en woordspelingen. Hiermee bemoeilijkte hij opzettelijk de interpretatie. Mensen moeten, vond hij, moeite doen om zijn filosofie te begrijpen, zoals de mens moeite moet doen om de natuur te doorgronden. De stijl vult het gedachtegoed aan. Dubbelzinnigheid suggereert eenheid, paradoxen suggereren de eenheid der tegendelen, alliteratie suggereert harmonie, enzovoort.

De filosofie van Heraclitus werd bekend na diens dood en bleef van invloed in de gehele klassieke oudheid. Onder anderen Plato, Aristoteles, epicureeërs, neoplatonici en kerkvaders verwezen naar hem, maar met name de stoïcijnen namen Heraclitus' ideeën over voor hun eschatologie. In de middeleeuwen was er weinig belangstelling. In moderne tijden was hij wel van invloed op filosofen als Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger en dialectici als Georg Wilhelm Friedrich Hegel, en op auteurs als Jorge Luis Borges, Harry Mulisch en Hugo Claus.

Artikel lezen

3 oktober

De ringslangplatstaart (Laticauda colubrina) is een slang uit de familie koraalslangachtigen (Elapidae). Het verspreidingsgebied omvat zuidelijk Azië en Australië tot delen van Midden-Amerika.

De lichaamskleur is zwart met witte banden over het gehele lichaam; de staartpunt is sterk lateraal afgeplat. De kop is deels zwart van kleur en heeft een masker van gele vlekken. De vrouwtjes zijn bijna anderhalf maal zo groot als de mannetjes. Hoewel de lichaamslengte van vrouwelijke exemplaren doorgaans tussen een en anderhalve meter ligt, kunnen ze veel langer worden, met uitwassen tot ruim drie meter.

De ringslangplatstaart is zeer giftig, maar is niet agressief en bijt alleen als hij wordt aangevallen. Op het menu staan voornamelijk palingen en andere vissen. In Azië worden vissers vaak geconfronteerd met de slang als ze hun netten leeghalen, maar beten van de ringslangplatstaart zijn zeldzaam. De slang wordt ook commercieel gevangen om het vlees en de huid. Daarnaast valt de slang ten prooi aan roofvogels en sommige haaien. De slang is zowel 's nachts als overdag actief. De ringslangplatstaart is een zeebewoner die soms aan land gaat, bijvoorbeeld voor de paring en de afzet van de eieren. Het voedsel wordt altijd in zee buitgemaakt.

De Nederlandstalige naam ring-slang-plat-staart slaat op de ringvormige banden over het gehele lichaam en het feit dat de staart peddel-achtig is afgeplat. Ook in andere talen wordt vaak verwezen naar de opvallende bandering op het lichaam, zoals het Engelse 'banded sea krait'. De wetenschappelijke naam van de soort werd voor het eerst gepubliceerd door Johann Gottlob Schneider in 1799. Oorspronkelijk werd de soort in het geslacht Hydrus geplaatst, en was de volledige naam Hydrus colubrinus. De naam Laticauda betekent vrij vertaald 'brede staart' en is een samentrekking van de Latijnse woorden latus (breed) en cauda (staart). De soortnaam 'colubrina' betekent slangachtig.