Kuzey İrlanda

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Şuraya atla: kullan, ara
Kuzey İrlanda
Tuaisceart Éireann
Norlin Airlann
Northern Ireland
 Kuzey İrlanda konumu  (koyu yeşil)
Başkent
ve		 Belfast
54°35.456′K 5°50.4′B / 54.590933°K 5.84°B / 54.590933; -5.84
Resmî diller İngilizce (de facto)
İrlandaca
Ulster Scots1
Etnik gruplar %99,15 Beyaz (%91 Kuzey İrlanda doğumlular, %8,15 diğer beyazlar), %0,41 Asyalı, %0,10 İrlandalı, %0,34 diğerleri.
Hükûmet Monarşi
 •  Monarşi II. Elizabeth
 •  Birleşik Krallık Başbakanı Theresa May
 •  Başbakan Arlene Foster
 •  Başbakan Yardımcısı Martin McGuinness
Kuruluşu
 •  İrlanda Antlaşması 3 Mayıs 1921 
Nüfus
 •  2001 sayımı 1.685.267
GSYH (SAGP) 2002 tahmini
 •  Toplam 33,2 milyar £
 •  Kişi başına 19.603 £
Para birimi Sterlin (GBP)
Zaman dilimi GMT (UTC+0)
 •  Yaz (SU) BST (UTC+1)
Trafik akışı left
Telefon kodu +44
Internet TLD .uk
1924-1973 yılları arasında kullanılan Kuzey İrlanda resmi arması. 1973 yılından beri Kuzey İrlanda'nın resmi arması olmadığından, Birleşik Krallık arması kullanılır.
1924-1973 yılları arasında kullanılan Kuzey İrlanda resmi bayrağı. 1973 yılından beri Kuzey İrlanda'nın resmi bayrağı olmadığından, Birleşik Krallık bayrağı kullanılır.

Kuzey İrlanda (İngilizce: Northern Ireland, İrlandaca: Tuaisceart Éireann, İskoçça: Norlin Airlann). İrlanda Adası'nda İrlanda Cumhuriyeti'nın kuzeyinde yer alan Birleşik Krallık'a bağlı özerk ülke.

Başkenti Belfast'tır. Yüzölçümü 14.139 km² 2004 nüfusu 1.710.300.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda olarak bilinen bölge farklı bir tarihe sahiptir. İrlanda Krallığı'na (1541-1800) bağlı olan adanın tümü Londra merkezli, İrlanda ve Büyük Britanya Krallıklarını birleştiren Birlik Kanunu (1800) çerçevesinde 1801 yılında Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı adıyla birleşik bir Krallık halini almıştır. 20. yüzyılın başlarında birlik yanlısı Sir Edward Carson liderliğindeki Birlikçiler İrlanda'da halkın yerinden yönetimine karşı çıkmıştır. Birlikçiler İrlanda adasının tamamında azınlık olmalarına rağmen Ulster denilen Kuzey İrlanda tarafında büyük bir nüfusa sahiptiler. Şu anda Kuzey İrlanda nüfusunun yaklaşık yarısını Protestan olan Birlik yanlıları oluşturmaktadır.

Demografi ve siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

2004 tahminlerine göre ülkenin nüfusu 1.710.000 kişidir. Bu nüfusun % 53,1'i Protestan (Presbiteryen, İrlanda Kilisesi, Metodist ve diğer Protestan mezhepleri), % 43,8'i ise Roma Katolik kilisesine bağlıdır [1][2].

Bölgede 2005 yılında yapılan bir ankette halkın %58'inin Kuzey İrlanda'nın İngiltere ile birlik halinin devamını, %23'ünün ise İrlanda Cumhuriyeti ile birleşerek Birleşik bir İrlanda devletinden yana olduğu sonucunu çıkarmıştır [3]

Coğrafya ve iklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin en önemli gölleri Britanya adalarının içinde de en büyük tatlı su kaynağı olan 392 km²'lik alana sahip Lough Neagh, diğer önemli gölü ise Fermanagh Kontluğu sınırları içindeki Lough Erne'dir. Kuzey İrlanda'nın en büyük adası Antrim sahilindeki Rathlin adasıdır. Sperrin Dağları ülkenin Altın ihtiyacının karşılandığı bir bölgedir. Ayrıca Mourne dağları çevresinde de Granit çıkarılmaktadır. Ülkenin en yüksek noktası Mourne dağlarında 848 metre yüksekliğindeki Slieve Donard'dır.

Kuzey İrlanda'nın tamamında ılıman deniz iklimi etkisini gösterir.

En yüksek sıcaklık: 30.8 °C (87.4 °F) Knockarevan, Garrison yakınları, Fermanagh kontluğu 30 Haziran 1976 ve Belfast'da 12 Temmuz 1983.

En düşük sıcaklık: -17.5 °C (0.5 °F) Magherally, Banbridge yakınları, Down Kontluğu 1 Ocak 1979.

İdari Bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda altı kontluğa ayrılmıştır;

Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda'da beş kent idari olarak şehir statüsündedir;

Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Birlik yanlıları tarafından verilen isimler ;

  • Ulster : İrlandalılar tarafından kullanılan bir terimdir. İrlanda devleti tarihte dört bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgelerden olan Ulster kabaca Kuzey İrlanda topraklarını tamamını ve İrlanda Cumhuriyetinin üç ilini kapsamaktadır.
  • İl (The Province) : Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallığa ait bir il olduğu varsayımıyla bu isim kullanılır.

Cumhuriyetçiler tarafından verilen isimler ;

  • Kuzey İrlanda (Tuaisceart na hÉireann) : Kuzey İrlanda 'nın İrlanda adasının bir parçası olduğunu belirtmek amacıyla kullanılır.
  • Kuzeydoğu İrlanda : Kuzey İrlanda teriminin yerine kullanılır.
  • Altı Kontluk (na Sé Chontae) : Britanyalılar tarafıdan çıkarılan 1920 İrlanda Hükümeti kanunu bölgeye yirmialtı kontluk adını verdiği için bu kanuna tepki olarak Cumhuriyetçi Sinn Féin taraftarları tarafından kullanılır.
  • İşgal altındaki Altı Kontluk : Cumhuriyetçiler Belfast Anlaşması'nı tanımadıkları için bü bölgenin İngilizler tarafından işgal edildiğine inanmaktadırlar.
  • Dördüncü Yeşil Tarla : İrlanda 'yı dört bölgesinden dolayı dört tarlaya benzeten Tommy Makem'in Dört Yeşil Tarla adlı şarkısına ithafen bu isim kullanılır.

Diğer Gruplar tarafından verilen isimler ;

  • Kuzey (The North) : Güneye verien South ismine karşılık kendi bölgelerine de bu ismi kullanırlar.
  • Kara Kuzey (The Black North) : İrlanda Cumhuriyeti halkı tarafından siyasi tercihleri nedeniyle alay ve ironi olarak verilen bir isimdir.
  • Norn Iron : Birlik yanlıları ve Cumhuriyetçiler tarafından verilen ortak bir isimdir.Scots dilinde Kuzey İrlanda anlamına gelmektredir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda ekonomisi Birleşik Krallığı oluşturan diğer dört bölge içinde en kötü durumda olanıdır. Buna rağmen ülke ekonomisi geleneksel olarak endüstriyel sanayine bağımlıdır. Özellikle gemi inşası ve tekstil önemli bir yer tutar.

Siyasi partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçi partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Birlik yanlısı partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer siyasi partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Etnik ve sosyal yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğum yerlerine göre sosyal yapısı;

Kuzey İrlanda halkının %99,15'ini beyazlar oluşturmaktadır .Ülkedeki en büyük azınlık grubu nüfusun %0,25'ini oluşturan Çinlilerdir.

Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda'da üç dil konuşulmaktadır. İngilizce, İrlandaca ve Ulster Scots dili.

İngilizce[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İrlanda'da konuşulan İngilizce, İngiltere'nin West Midlands ve İskoçya'dan gelen göçmenlerin konuştuğu aksana benzeyen Mid Ulster lehçesidir. Kuzey İrlanda halkının yaklaşık % 100'ü tarafından günlük yaşamda kullanılmaktadır.[4]

İrlandaca[değiştir | kaynağı değiştir]

İrlanda dilinin kullanımı Birlik yanlılarının engellemesine rağmen Katolik/Cumhuriyetçi nüfus tarafından desteklenmektedir. Belfast'ın Katolik mahallelerinde İrlandaca işaret ve yazılar yollarda kullanılmaktadır. Son yapılan araştırmalarda nüfusun %14'ünün İrlandaca'yı bildiğini; ancak sadece %1'inin ana dili olarak kullandığını göstermiştir.

Ulster Scots ya da Ullan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulster Scots dili İskoçya'dan konuşulan Scots dilinin bir lehçesidir. Kuzey İrlanda nüfusunun % 2'si tarafından konuşulmaktadır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlgili maddeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ CAIN: Background Information on Northern Ireland Society - Population and Vital Statistics
  2. ^ BBC News: Fascination of religion head count
  3. ^ http://www.ark.ac.uk/nilt/2005/Political_Attitudes/NIRELAND.html
  4. ^ http://www.nio.gov.uk/agreement.pdf (204 KiB)
Avrupa
Egemen devletler
Sınırlı tanınmış
olan devletler
Bağımlı ve
diğer bölgeler
Birleşik Krallık Birleşik Krallık'ın en üst düzey idari birimleri
Ülkeler
Denizaşırı topraklar
Taç toprakları
Eski koloniler
1 Egemen Üs Bölgesi.   2 Antarktika Antlaşması'na bağlı olarak egemenliği tartışmalı.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuzey_İrlanda&oldid=17897748" adresinden alındı.