Patena

Pateny

Patena kielichowa

Patena głęboka

Patena komunijna

Patena (gr. patane - misa, półmisek) – w Kościołach chrześcijańskich naczynie liturgiczne zazwyczaj w kształcie talerzyka przeznaczone dla konsekrowanej hostii. Powinna być wykonana, przynajmniej w swym wnętrzu, ze szlachetnego, nie korodującego metalu (zwykle złota lub srebra, por. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego). Pateną komunijną nazywana jest tacka trzymana przez usługującego w czasie komunii podawanej do ust.

Są trzy rodzaje paten:

• Patena kielichowa — to płaska patena, która należy do standardowego wyposażenia kielicha mszalnego. Mieści się na niej tylko jedna lub kilka hostii.
• Patena głęboka — patena ta również należy do wyposażenia kielicha (gdy nie stosuje się pateny kielichowej, lub gdy zachodzi potrzeba konsekracji komunikantów), oprócz hostii mieszczą się w niej także komunikanty.
• Patena komunijna — najczęściej wyposażona w uchwyt, trzymana przez ministranta pod brodą wiernego przyjmującego Komunię Świętą. Na nią spadają cząstki Ciała Chrystusa.

W liturgii wschodniej analogiczne naczynie liturgiczne nosi nazwę diskos i od łacińskiej pateny różni się tym, że posiada masywną podstawę w formie nóżki kielicha.