Normand (lingaedje)
lingaedjes > indo-uropeyin > italike > lingaedje d' oyi > normand
Li normand est on lingaedje d' oyi djåzé el Normandeye (France) eyet ezès Iyes anglo-normandes.
El France li normand est ricnoxhou come onk des lingaedjes redjonås del France. Dins les iyes di Djeri (Jersey) eyet Guerni (Guernsey), li lingaedje est ricnoxhou oficirmint. Si est i acsegnî dins sacwantès scoles avåla.
Li djeriès eyet l' guerniès sont ricnoxhous come lingaedjes redjonås des Iyes Britanikes dins l' cåde do Consey Britanike-Irlandès (adlé d' l' irlandès, li walès, li gayelike escôswès, li scots, li scots d' Ulster, li gayelike di l' Iye di Man eyet l' cornike).
I gn a troes ortografeyes standårdijheyes: continintåle, djersiais, guernsiais.
Literateure[candjî | candjî l' côde wiki]
Li Djersiès Robert Wace est veyou come l' askepieu del literateure normande, å 12inme sieke.
On rtrove del literateure satirike ou polemike eplaideye a Rouen ezès 16inme eyet 17inme siekes, sicrîtes dins çou k' on loméve adon li parler purin.
David Ferrand (1590? - 1660) eplaida li Muse normande, ene ramexhnêye di scriaedjes do Payis d' Caux.
Le coup d’œil purin fourit eplaidî e 1773 a Rouen. Pierre Genty (1706 - 1821) î reprezinte li pårler do Perche.
Des ôtes grands scrijheus e normand:
- George Métivier (1790-1881), di Guernsey
- Robert Pipon Marett (1820-1884),di Djersey
- Jean Sullivan (1813-1899), di Djersey
- Alfred Rossel (1841-1926), di Cherbourg
- Charles Lemaître (1854-1928)
- Louis Beuve (1869-1949), di Coutances
- François Enault (1869-1918), do Cotentin
- Maurice Le Sieutre (do Havre)
- Pierre Gueroult (1890-1962)
- Gabriel Benoist
- Fernand Lechanteur (1910-1971).
- Côtis-Capel (Albert Lohier 1915-1986, di Cherbourg)
- Jehan Le Povremoyne (Ernest Coquin)
E 1968, André Dupont eplaida L'Épopée cotentine, monumint epike di 4.628 vers e normand.
Li roman Zabeth d' André Louis, rexhou e 1969, fourit l' prumî roman scrît e normand.
Istwere[candjî | candjî l' côde wiki]
Li normand, arivé e l' Inglutere après li concwestaedje påzès Normands e 1066, a-st eritchî li lingaedje inglès avou bråmint des mots, come:
inglès < normand = walon
fashion < faichon = façon
causeway < cauchie = tchåssêye
catch < cachi = tchessî, cachî
cater < acater = atchter, acater
mug < mogue = (grande) djate
L’ anglo-normand a stî foirt lontins li lingaedje oficir e l' Inglutere.
Croejhetes et motîs[candjî | candjî l' côde wiki]
- Essai de grammaire de la langue normande, UPN, 1995, ISBN 2-9509074-0-7
- V'n-ous d'aveu mei? UPN, 1984
- La Normandie dialectale, 1999, ISBN 2-84133-076-1
- Alain Marie, Les auteurs patoisants du Calvados, 2005, ISBN 2-84706-178-9
- Roger Jean Lebarbenchon, Les Falaises de la Hague, 1991, ISBN 2-950588-0-9
- Jean-Louis Vaneille, Les patoisants bas-normands, n.d., Saint-Lô
- André Dupont, Dictionnaire des patoisants du Cotentin, Société d'archéologie de la Manche, Saint-Lô, 1992
Hårdêye divintrinne[candjî | candjî l' côde wiki]
Difoûtrinnès hårdêyes[candjî | candjî l' côde wiki]
- Wikipedia e normand
- La Société Jersiaise - Les Pages Jèrriaises
- Magène (soce do lingaedje normand)
