Benin
|
|||||
|
|||||
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail (Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca) |
|||||
Hymn: L’Aube Nouvelle | |||||
Język urzędowy | francuski | ||||
Stolica | Porto-Novo[a] | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent Patrice Talon | ||||
Szef rządu | premier Lionel Zinsou | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
99. na świecie 112 620[b] km² 2000 km² (1,78%) |
||||
Liczba ludności (2008) • całkowita • gęstość zaludnienia |
101. na świecie 8 295 000[c] 74 osób/km² |
||||
PKB (2012) • całkowite • na osobę |
7,4 mld[1] USD 794[1] USD |
||||
PKB (PSN) (2012) • całkowite • na osobę |
15,5 mld[1] USD 1666[1] USD |
||||
Jednostka monetarna | frank CFA (XOF) | ||||
Niepodległość | od Francji 1 sierpnia 1960 |
||||
Strefa czasowa | UTC +1 | ||||
Kod ISO 3166 | BJ | ||||
Domena internetowa | .bj | ||||
Kod samochodowy | DY | ||||
Kod samolotowy | TY | ||||
Kod telefoniczny | +229 | ||||
Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej) – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej.
Spis treści
Historia[edytuj]
Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Założyli oni tu kilka państewek, pierwsze z nich pojawiły się naw wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli dla Europy Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie państewka ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczyka. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[2].
W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[2].
Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znaczącą zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[2].
Podział administracyjny[edytuj]
Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.
Geografia[edytuj]
Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.
Miasta[edytuj]
Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[3]:
L.p. | Miasto | Departament | Liczba mieszkańców (w 2013 roku) |
---|---|---|---|
1 | Kotonu | Littoral | 679 012 |
2 | Porto-Novo | Ouémé | 264 320 |
3 | Parakou | Borgou | 255 478 |
4 | Godomey | Atlantique | 253 262 |
5 | Abomey-Calavi | Atlantique | 117 824 |
6 | Djougou | Donga | 94 773 |
7 | Bohicon | Zou | 93 744 |
8 | Ekpé | Ouémé | 75 313 |
9 | Abomey | Zou | 67 885 |
10 | Nikki | Borgou | 66 109 |
11 | Malanville | Alibori | 64 639 |
12 | Kandi | Alibori | 56 043 |
13 | Kérou | Atacora | 54 276 |
14 | Natitingou | Atacora | 53 284 |
Gospodarka[edytuj]
Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym.
Transport[edytuj]
Infrastruktura kolejowa[edytuj]
Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[4]
Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:
- Porto-Novo – Parakou
- Otwarty ponownie w 1999 roku odcinek Porto-Novo – Kotonu
Infrastruktura drogowa[edytuj]
Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[5]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.
Kultura[edytuj]
Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008
Święta państwowe[edytuj]
Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
---|---|---|
1 stycznia | Nowy Rok | – |
10 stycznia | Dzień Suwerenności Państwowej | – |
2 lutego | – | Eid-ul-Adha |
12 kwietnia | Poniedziałek Wielkanocny | – |
2 maja | Urodziny Proroka | Eid-Milad Nnabi |
20 maja | Wniebowstąpienie | – |
1 sierpnia | Dzień Niepodległości | – |
15 sierpnia | Wniebowzięcie | – |
26 października | Dzień Sił Zbrojnych | – |
1 listopada | Wszystkich Świętych | – |
14 listopada | – | Koniec ramadanu |
25 grudnia | Boże Narodzenie | – |
Struktura etniczna[edytuj]
- Fonowie: 27,43%
- Gbe: 19,25%
- Bariba: 8,62%
- Adja: 4,43%
- Fulani: 4,28%
- Gun: 3,45%
- Joruba: 3,29%
- Ede: 3,28%
- pozostali: 25,97%[6]
Religijność[edytuj]
Dane[7]:
- chrześcijaństwo – 40%
- religie plemienne (dominuje voodoo) – 36%
- islam – 24%
- pozostali – 0,6%
Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[8].
Uwagi
- ↑ Siedziba władz to Kotonu.
- ↑ Dane podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) (ang.).
- ↑ Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) (ang.).
Przypisy
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2012: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2013 (ang.). [dostęp 2013-04-24].
- ↑ a b c Benin. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.
- ↑ Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts (ang.). CityPopulation. [dostęp 3 października 2016].
- ↑ a b c CIA – The World Factbook.
- ↑ Highways link 15 West African countries.
- ↑ Joshua Project.
- ↑ Benin. Missions History of Churches of Christ. [dostęp 2014-11-11].
- ↑ International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].
Linki zewnętrzne[edytuj]
|
|