Benin
| Republika ti Benin République du Bénin (Pranses)
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Napili a pagsasao: "Fraternité, Justice, Travail" (Pranses) "Pagkakabsatan, Hustisia, Trabaho" |
||||||
| Nailian a kanta: L'Aube Nouvelle Ti Parbangon ti Baro nga Aldaw |
||||||
 Lokasion ti Benin (nangisit nga asul)
– idiay Aprika (asul ken purple) |
||||||
| Kapitolio | Porto-Novo1 6°28′N 2°36′E / 6.467°N 2.600°E |
|||||
| Kadakkelan a siudad | Cotonou | |||||
| Opisial a sasao | Pranses | |||||
| Bernakulo | Fon, Yoruba | |||||
| Grupgrupo ti etniko (2002) | Fon 39.2% Adja 15.2% Yoruba 12.3% Bariba 9.2% Fula 7% Ottamari 6.1% Yoa-Lokpa 4% Dendi 2.5% dadduma pay 1.6% saan a nainaganan 2.9% |
|||||
| Nagan dagiti umili | Benines; Beninois; Taga-Benin | |||||
| Gobierno | Adu a partido a demokrasia | |||||
| • | Presidente | Yayi Boni | ||||
| • | Kangrunaan a Ministro | Pascal Koupaki | ||||
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia | |||||
| Panakawayawaya | ||||||
| • | manipud ti Pransia | Agosto 1, 1960 | ||||
| Kalawa | ||||||
| • | Dagup | 112,622 km2 (Maika-101) 43,484 sq mi |
||||
| • | Danum (%) | 0.02% | ||||
| Populasion | ||||||
| • | 2012 (karkulo) | 9,598,787 (Maika-89) | ||||
| • | 2002 (senso) | 8,500,500 | ||||
| • | Densidad | 78.1/km2 (Maika-120) 202.2/sq mi |
||||
| GDP (PPP) | 2011 karkulo | |||||
| • | Dagup | $14.683 bilion[1] | ||||
| • | Tunggal maysa a tao | $1,481[1] | ||||
| GDP (nominal) | 2011 karkulo | |||||
| • | Dagup | $7.306 bilion[1] | ||||
| • | Tunggal maysa a tao | $736[1] | ||||
| Gini (2003) | 36.5[2] kalalainganna |
|||||
| HDI (2013) |  0.476[3]ababa · Maika-165 |
|||||
| Kuarta | Laud nga Aprikano a CFA a pranko (XOF) | |||||
| Sona ti oras | WAT (UTC+1) | |||||
| • | Kalgaw (DST) | saan amapalpaliiw (UTC+1) | ||||
| Pagmanehuan | kanawan | |||||
| Kodigo ti panagtawag | 229 | |||||
| TLD ti internet | .bj | |||||
| 1. | Ti Cotonou ket isu ti tugaw ti gobierno. | |||||
| 2. | Dagit ikarkulo para iti daytoy a pagilian ket nalawag a mangiramraman kadagiti sobra a mortalidad gapu ti AIDS; daytoy a pagbanagan ket mabalin a mangibaba ti mabalin a panagbiag, ti nangatngato a mortalidad dagiti maladaga, nababbaba a a gatad ti panagdakkel ti populasion, ken dagiti panagbalbaliw ti panakaiwarwaras ti populasion babaen ti edad ken sekso a mabalin a saan a mapagarup. | |||||
Ti Benin 
i/bɨˈniːn/ (dati a, Dahomey), opisial a ti Republika ti Benin, ket maysa apagiian idiay Laud nga Aprika. Daytoy ket nabeddengan babaen ti Togo iti laud, babaen ti Nigeria iti daya ken babaen ti Burkina Faso ken Niger iti amianan. Kaaduan ti populasion ket agtataeng idiay bassit nga akin-abagatan nga aplaya ti Sikko ti Benin.[4] Ti kapitolio ti Benin ket ti Porto-Novo, ngem ti tugaw ti gobierno ket idiay Cotonou, ti kadakkelan asiudad ti pagilian. Ti Benin ket sumakop ti kalawa ti agarup a 110,000 kuadrado kilometro (42,000 kd mi), nga adda ti populasion ti agarup a 9.05 a riwriw. Ti Benin ket maysa a tropikal, sub-Sahara a pagilian, a kaaduan nga agkamkammatalek iti agrikultura, nga adu dagiti pagitrabahoan ken matgedan nmg agataud manipud ti pagbiagan a panagtaltalon.[5]
Ti opisial a pagsasao ti Benin ket Pranses. Nupay kasta, dagiti patneng a pagsasao a kasti Fon ken Yoruba ket kadawyan dagitoy a maisasao. Ti kadakkelan a relihioso a grupo idiay Benin ket ti Romano Katolisismo, ken asiden nga insarsarunuan ti Islam, Vodun ken Protestantismo. Ti Benin ket maysa a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Kappon ti Aprika, ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan, Kappia ken Pagtitinnulongan a Sona ti Abagatan nga Atlantiko, La Francophonie, ti Komunidad dagiti estado ti Sahel-Sahara, ti Asosasion ti Agpatpataud ti Petroleo ti Aprika ken ti Turay ti Niger Labneng.[6]
Manipud idi maika-17 ken maika-19 a siglo, ti moderno tattan a Benin ket tinurayan idi babaen ti Pagarian ti Dahomey. Daytoy a rehion ket nakunkuna idi a kas ti Tagabu nga Aplaya manipud idi nasapa nga maika-17 a siglo gapu ti kaadu dagiti bilang dagiti tagabu a naipatuod idiay Baro a Lubong idi las-ud ti Trans-Atlantiko a komersio ti tagabu. Kalpasan idi narebba ti panagtagabu, ti Pransia ket nagtengngel ti pagilian ket ninagananna manen ti Pranses a Dahomey. Idi 1960, ti Dahomey ket nakagun-od ti napno a panakawayawaya manipud ti Pransia, a nakaited daytoy ti dempkratiko a gobierno para kadagiti simmaruno a 12 a tawtawen.[7]
Ti Marxista-Leninista nga estado a tinawtawagan a ti Republika ti Tattao ti Benin ket adda idi nagbaetan ti 1972 ken 1990. Adda dagiti adu a nagtaudan a nagibagbaga a daytoy a turay ket nagturongan kadagiti panagparukma ken panakarebba ti ekonomia. Ti Republika ti Benin ket naporma idi 1991 a nakaiyeg ti adu a partido a panagbutbutos.[7]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ a b c d "Benin". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 2012-04-17.
- ^ "Distribution of family income – Gini index". The World Factbook. CIA. Naala idi 2009-09-01.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ R. H. Hughes, J. S. Hughes. Ti direktorio ti Aprikano a nabasa a dagdaga, p. 301. IUCN, 1992. ISBN 2-88032-949-3
- ^ "Organisasion ti Taraon ken Agrikultura ti Nagkaykaysa a Pagpagilian". Nagkaykaysa a Pagpagilian, Hunio 29, 2010
- ^ "Benin – Internasional a Pagtitinnulongan". Nation Encyclopedia (2010-06-29).
- ^ a b Ibp Usa. Global Logistics Assessments Reports Handbook: Strategic Transportation and Customs Information for Selected Countries, p. 85. Int'l Business Publications, 2008. ISBN 0-7397-6603-1
Adu pay a mabasbasa[urnosen | urnosen ti taudan]
- Butler, S., Benin (Bradt a Pagsurotan ti Panagbaniaga), (Bradt a Pagsurotan ti Panagbaniaga, 2006)
- Caulfield, Annie, Ipakitam Kaniak ti Salamanka: Panagbaniaga ti Lawlaw ti Benin babaen ti Taksi, (Penguin Books Ltd., 2003)
- Kraus, Erika ken Reid, Felice, Benin (Pagsurotan ti Panagbaniaga kadagiti Sabali pay a Lugar), (Other Places Publishing, 2010)
- Seely, Jennifer, Dagit iLegado ti Daliasata Gobierno idiay Aprika: Dagit iKaso ti Benin ken Togo, (Palgrave Macmillan, 2009)
Dagiti silpo ti ruar[urnosen | urnosen ti taudan]
Midia a mainaig iti Benin iti Wikimedia Commons
- Gobierno
- Gobierno ti Benin (opisial a sitio iti Pranses)
.svg)
- Benin
- Dagiti pagilian idiay Aprika
- Dagiti pagilian a nagbeddengan ti Taaw Atlantiko
- Ekonomiko a Komunidad dagiti Estado ti Laud nga Aprika
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Pranses
- Dagiti kabassitan a naparang-ay a pagilian
- Dagiti liberal a demokrasia
- Dagiti estado a kameng ti La Francophonie
- Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Aprika
- Dagiti estado a kameng ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan
- Dagiti republika
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1960
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian
