1999

1999. urtea

Urteak:	1996  • 1997  • 1998 • 1999 • 2000 • 2001 • 2002
Hamarkadak:	1970(e)koa • 1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa
Mendeak:	XIX.a • XX.a • XXI.a

1999 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1999 MCMXCIX
Ab urbe condita	2752
Armeniar egutegia	1448 ԹՎ ՌՆԽԸ
Bahá'í egutegia	155 – 156
Bengaliar egutegia	1406
Berber egutegia	2949
Egutegi budista	2543
Myanmarko egutegia	1361
Bizantziar egutegia	7507 – 7508
Koptoen egutegia	1715 – 1716
Etiopiar egutegia	1991 – 1992
Hebrear egutegia	5759 – 5760
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2055 – 2056
- Shaka Samvat	1921 – 1922
- Kali Yuga	5100 – 5101
Holozeniar egutegia	11999
Iraniar egutegia	1377 – 1378
Islamiar egutegia	1419 – 1420
Japoniar egutegia	Heisei 11 (平成11年)
Korear egutegia	4332
Thailandiar eguzki egutegia	2542
Unix denbora	915148800 – 946684799

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

Euskal Herria

• Urtarrilaren 30a - Gara egunkariaren lehen alea kaleratu zen.
• Otsailaren 16a - Pierce Brosnanen "The World is not Enough" James Bondi buruzko filmearen lehen eszena filmatu zen Bilbon.
• Otsailaren 19a - Hiru langile hil ziren lan-istripuan Bilboko aireportuaren zabaltze lanetan.
• Martxoaren 1a - Bilboko Consulado zinemak atea itxi zituen.
• Martxoaren 3a - Renfe Aldiriakeko Bilboko hegoaldeko linea berria zabaldu zen San Mames eta Abando artekoa, ordurarte itsasadarraren alboan zihoana ordezkatuz.
• Martxoaren 7a - Pepe Rei Egin egunkariko kazetaria atxilotu zuten ustez ETAri lagundu izana leporatuz.
• Martxoaren 21a - Jose Luis Geresta Mugika etakidea hilik agertu zen Errenterian.
• Ekainaren 13a - 1999ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak.
• Abuztuaren 6a - Baltasar Garzon epaileak Egin egunkaria berriz zabaltzea erabaki zuen ETAren su-etenaren kontextuan.
• Irailaren 18a - EAJ, EA eta EH alderdiek Euskal Herriko udaletako hautetsien elkartea, Udalbiltza, sortu zuten.
• Irailaren 21a - Bilboko Astoria zinemak ateak itxi zituen.
• Urriaren 2a - Carlos Iturgaiz EAEko Alderdi Popularreko buru aukeratu zuten bigarren aldiz.

Mundua

• Urtarrilaren 1a - Euroa Europar Batasuneko txanpon bakar moduan jartzea erabaki zen.
• Otsailaren 2a - Hugo Chavez Venezuelako presidente moduan zin egin zuen.
• Maiatzaren 2a - Mireya Moscoso Panamako lehenengo emakume presidente bilakatu zen.
• Maiatzaren 30a - 52 pertsona hil ziren Bielorrusiako Minsk hirian egiten ari zen kontzertu batean egondako jende pilaketan.
• Ekainaren 10a - Kosovoko gerra amiatu zen.
• Uztailaren 9a - Romano Prodik zuzenduriko Europar Komisio berria eratu zen, aurreko komisioaren ustelkeria kasuak atzera uzteko asmoarekin.
• Irailaren 21a - Taiwango zentroan 7,3 graduko lurrikara izan zen. 2.415 hildako eta 11.305 zauritu eragin zituen.
• Urriaren 4a - Austriako hauteskundeak zentro-eskuinak irabazi zituen eta Joerg Haiderren esker-muturreko alderdiak botuen bosten bat lortu zuen.
• Urriaren 12a - Pervez Musharraf jeneralak gidatutako estatu kolpean Nawaz Sharif lehen ministroa kanporatu zuen Pakistanen.
  • Munduko biztanleria 6.000 milioi pertsonara ailegatu zen.
• Urriaren 18a - Javier Solana NATO erakundea utzi eta Europar Batasuneko kanpo arazoetarako ordezkari bihurtu zen.
• Azaroaren 1a - EgyptAir hegazkin konpainiako hegazkin bat Ozeano Atlantikora erori zen bertan zihoazen 217 bidaiariak hil zirelarik.
• Abenduaren 4a - Bost pertsona hil ziren Austriako Innsbruckeko eski estazioan egindako txapelketa bat amaitzean egondako jende pilaketan.
• Abenduaren 14a - Ameriketako Estatu Batuek Panamako Kanalaren gaineko kontrola Panamari eman zioten sinbolikoki, 100 urtez amerikarrek kanala ustiatu eta gero.
• Abenduaren 16a - Euriteek 30.000 hildako baino gehiago eragin zituzten Venezuelan.
• Abenduaren 19a - Macau Txinako lurralde bihurtu zen, Portugalen esku 443 urte egon eta gero.
• Abenduaren 31 - Munduan urduritasuna zabaldu zen "2000 efektua" dela eta, azkenean ezer gertatu ez zen arren.

Ekonomia

• Urtarrilaren 13a - Brasilgo krisi ekonomikoak mundu guztiko burtsa guztietan beherakada handiak eragin zituen, krisialdia Hego Amerikan zehar hedatuko zenaren beldurragatik.
• Uztailaren 19a - Gasteizko Daewoo enpresako langileek hiru hilabete iraun zituen greba hasi zuten.

Arte eta kultura

• Ekainaren 29a - Andoni Ortuzar EITB taldeko zuzendari aukeratu zuten.

Zientzia eta teknologia

• Abenduaren 22a - Zientzialari talde batek gizakiaren egitura molekularra hobetu ulertzen lagunduko zuen 22. kromosoma aurkitu zuen.

Kirolak

• Ekainaren 5a - Marco Pantani Italiako Girotik kanporatu zuten odol analisi batean legezkoa baino hematokrito tasa altuagoa izateagatik.
• Uztailaren 25a - Lance Armstrongek lehen aldiz irabazi zuen Frantziako Tourra.

Heriotzak

• Urtarrilaren 6a - Michel Petrucciani, frantziar jazz-pianista, musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. 1962).
• Urtarrilaren 14a - Aldo van Eyck, nederlandar arkitektoa, Herbehereetako estrukturalismoaren aitzindaria (j. 1918).
• Urtarrilaren 27a - Gonzalo Torrente Ballester, espainiar eleberrigilea (j. 1910).
• Otsailaren 5a - Carmen Kurtz, kataluniar idazlea (j. 1911).
• Otsailaren 5a - Wassily Leontief, errusiar-estatubatuar ekonomialaria, 1973ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1905).
• Otsailaren 19a - Pedro Méndez, Madrilen jaiotako gipuzkoar igerilari olinpikoa (j. 1904).
• Otsailaren 21a - Gertrude Belle Elion, estatubatuar biokimikari eta farmakologista, 1988ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1918).
• Otsailaren 23a - Heinrich Schmid, suitzar hizkuntzalaria, erromantxera batuaren sortzailea (j. 1921).
• Otsailaren 25a - Glenn Theodore Seaborg, estatubatuar kimikaria, 1951ko Kimikako Nobel Saria (j. 1912).
• Martxoaren 3a - Gerhard Herzberg, alemaniar fisikaria, 1971ko Kimikako Nobel Saria (j. 1904).
• Martxoaren 7a - Stanley Kubrick, estatubatuar zinemagilea (j. 1928).
• Martxoaren 8a - Adolfo Bioy Casares, argentinar kazetari, itzultzaile eta idazlea (j. 1914).
• Martxoaren 8a - Joe DiMaggio, estatubatuar beisbol jokalaria (j. 1914).
• Martxoaren 10a - Oswaldo Guayasamín, ekuadortar pintore eta eskultorea (j. 1919).
• Martxoaren 12a - Yehudi Menuhin, estatu batuetan jaiotako biolinista eta orkestra zuzendaria, XX. mendeko biolinista ospetsuenetako bat (j. 1916).
• Martxoaren 15a - Harry Callahan, estatubatuar argazkilaria (j. 1912).
• Martxoaren 15a - Ignazio Gardella, italiar arkitektoa (j. 1905).
• Martxoaren 16a - Gratien Gélinas, kanadar antzerkigilea (j. 1909).
• Martxoaren 17a - Hildegard Peplau, erizaintzaren teoriko estatubatuarra (j. 1909).
• Martxoaren 21a - Jean Guitton, frantziar filosofo, idazle eta pentsalaria (j. 1901).
• Martxoaren 27a - Ernestina Champourcin, 27ko belaunaldiko gasteiztar idazlea (j. 1905).
• Martxoaren 30a - Michel Etxeberri, frantsesezko lapurtar aktorea (j. 1919).
• Apirilaren 3a - Jean Pinatel, lapurtar kriminologo eta katedraduna (j. 1913).
• Apirilaren 9a - Raúl Silva Henríquez, txiletar kardinala (j. 1907).
• Apirilaren 26a - Pio Lindegaard, Zornotzako daniarra, Danimarkako kontsula Bilbon eta jazz musikan aditua (j. 1920).
• Apirilaren 28a - Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria (j. 1920).
• Apirilaren 28a - Arthur Leonard Schawlow, estatubatuar fisikaria, 1981eko Fisikako Nobel Saria (j. 1921).
• Maiatzaren 3a - Anbrosio Zatarain Etxebeste, gipuzkoar idazlea (j. 1912).
• Maiatzaren 5a - Luis Aranburu, gasteiztar organista eta musikagilea (j. 1905).
• Maiatzaren 8a - Dirck Bogarde, ingeles aktorea (j. 1921).
• Maiatzaren 24a - Ramon Rubial, bizkaitar politikari sozialista, Eusko Kontseilu Nagusikoko lehenengo Presidentea (j. 1906).
• Ekainaren 1a - Olivier Debré, frantziar margolaria (j. 1920).
• Ekainaren 6a - Joaquín Rodrigo, espainiar musikagilea (j. 1901).
• Ekainaren 9a - Maurice Journeau, lapurtar musikagilea (j. 1898).
• Ekainaren 19a - Mario Soldati, italiar zinemagile eta idazlea (j. 1906).
• Ekainaren 21a - Karl Krolow, alemaniar idazlea (j. 1915).
• Uztailaren 1a - Joshua Nkomo, Zimbabweko politikari beltz abertzalea (j. 1917).
• Uztailaren 2a - Mario Puzo, estatubatuar idazlea (j. 1920).
• Uztailaren 3a - Pelageya Polubarinova-Kotxina, sobietar matematikari eta zientzialaria (j. 1899).
• Uztailaren 5a - C. Walton Lillehei, estatubatuar kirurgialaria, pertsona bati bihotza irekita ebakuntza egin zion lehen kirurgialaria (j. 1918).
• Uztailaren 9a - Jose Antonio Loidi, gipuzkoar idazlea, euskarazko lehen polizia eleberria idatzi zuena (j. 1916).
• Uztailaren 16a - André Martinet, frantziar hizkuntzalaria eta euskalaria (j. 1908).
• Uztailaren 26a - Trygve Haavelmo, norvegiar idazlea, 1989ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1911).
• Abuztuaren 1a - Paloma Miranda de Lage, donostiar historiagilea eta ikerlaria (j. 1943).
• Abuztuaren 4a - Ramon Lavin, bizkaitar igerilari olinpikoa (j. 1962).
• Abuztuaren 4a - Victor Mature, estatubatuar aktorea (j. 1913).
• Abuztuaren 10a - Bernardo Estornes, nafar kulturagilea eta euskal idazlea (j. 1907).
• Abuztuaren 27a - Helder Câmara, Faveletako gotzaina, brasildar erlijio-gizona (j. 1909).
• Urriaren 3a - Akio Morita, japoniar enpresa-gizon ospetsuenetakoa (j. 1921).
• Urriaren 6a - Amália Rodrigues, Rainha do Fado, portugaldar abeslaria, fadista klasiko ezagunenetarikoa (j. 1920).
• Urriaren 9a - João Cabral de Melo Neto, brasildar idazlea (j. 1920).
• Urriaren 9a - Morris West, australiar idazlea (j. 1916).
• Urriaren 12a - Wilt Chamberlain, estatubatuar saskibaloi-jokalaria, NBAko inoizko hoberenetarikoa (j. 1936).
• Urriaren 14a - Julius Nyerere, lehendabiziko Tanzaniako presidentea (j. 1922).
• Urriaren 19a - Nathalie Sarraute, errusiar-frantziar idazlea (j. 1900).
• Urriaren 20a - Jack Lynch, Irlandako Errepublikako laugarren Taoiseacha (j. 1917).
• Urriaren 21a - Horst Krüger, alemaniar idazlea (j. 1919).
• Urriaren 23a - Jean Dauger, lapurtar errugbilaria (j. 1919).
• Urriaren 28a - Rafael Alberti, espainiar olerkaria (j. 1902).
• Urriaren 30a - Nise da Silveira, brasildar psikiatra eta psikoanalista (j. 1905).
• Urriaren 30a - Herbert Southworth, estatubatuar historialaria (j. 1908).
• Urriaren 31 - Denise Bellon, frantziar argazkilaria (j. 1902).
• Azaroaren 4a - Inazio Eizmendi, Basarri, gipuzkoar bertsolaria, kazetaria eta euskal idazlea, XX. mendeko bertsolari nagusienetakotzat hartua (j. 1913).
• Azaroaren 11 - Vivian Ernest Fuchs, britainiar geologo eta ikertzailea (j. 1908).
• Azaroaren 20a - Amintore Fanfani, Italiako 32. lehen ministroa (j. 1908).
• Abenduaren 10a - Franjo Tuđman, lehendabiziko Kroaziako presidentea (j. 1922).
• Abenduaren 18a - Robert Bresson, frantziar zinemagilea (j. 1901).
• Abenduaren 19a - Desmond Llewelyn, galestar aktorea (j. 1914).
• Abenduaren 20a - Hank Snow, kanadar-estatubatuar country abeslaria (j. 1914).
• Abenduaren 24a - João Baptista da Oliveira Figueiredo, Brasilgo presidentea (j. 1918).
• Abenduaren 29a - Jesús Aizpún, UPN alderdiko politikari nafarra (j.1929).
• Gaspar Montes, gipuzkoar margolaria (j. 1901).
• Manuel Matxain, gipuzkoar bertso-jartzailea (j. 1916).
• Ramón Vizcaíno, bizkaitar enpresa-gizona (j. 1907).
• Felipe Alfau, kataluniar idazlea (j. 1902).
• Felipe Lizaso Eizmendi, Muskilarri, euskal idazlea (j. 1908).
• Leandro Silván López-Almoguera, madrildar ingeniaria, Euskal Herriko zeramikan aditua (j. 1901).
• Louis Boyer, frantziar astronomoa (j. 1901).

Nobel saridunak:

• Fisika: Gerardus 't Hooft, Martinus J.G. Veltman
• Kimika: Ahmed H. Zewail
• Literatura: Günter Grass
• Medikuntza: Günter Blobel
• Ekonomia: Robert Mundell
• Bakea: Médecins Sans Frontières (MSF)

---

Agintariak

[[Fitxategi:Libia|10x10px|1999|link=|alt=Muammar al-Gaddafi]]

[[Fitxategi:Egipto|10x10px|1999|link=|alt=Hosni Mubarak]]

[[Fitxategi:Espainia|10x10px|1999|link=|alt=José María Aznar]]

Munduko agintariak 1999. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1999