Wikipedia:Houptsyte

Schwäbisch

Griaß Godd elle midanand ond härzlich willkomma uf dr alemannischa Wikipedia! D frei Enzyklopedi, wo elle midmacha kennad.

Artikel fenda

Artikel no Kategorie:
Alle Kategorie • Brauchtum • Essa ond Trinka • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik• Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Schweiz
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Wisseschaft

Sonschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsonders guade Artikel • Läsige Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vo Artikel • Alemannischi Ortsnama • Alemannischi Diernama • Alemannischi Pflanzanama

D Alemannischa Wikipedia

D alemannischa Wikipedia isch a Enzyklopedi en de Dialäkt vom alemannischa Sprochraum, also von dr Deitscha Schweiz, vom Elsaß, vo Liechtaschtoi, vo Oberbade, vom Schwoabaland ond aus Vorarlberg und Westtirol.

D Enzyklopedi wächst durch d freiwillig Hilf von elle, wo ebbes en erm Dialäkt beitrage welled. Elle Eiträg kenned von elle Leid gschriiba ond gändret werre. Elle send härzlich eiglade mitzmache. Bringed Eier Wisse ei, ond hälfed so mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte ond z erhalte. D erschte Schritt send ganz oifach!

Wer mir vu dr Alemannischa Wikipedia sin un was mer welled, findsch in onserem Brofil.

D Inhalt vo dr Wikipedia derf frei kopiert ond verbroidet werra.

Bis heid sends bei dr alemannischa Wikipedia 22.448 Artikel.

Artikel vo dr Woch: Schwiizer Fischfauna

D Schwiizer Fischfauna bistoot us öppe 100 Fischarte, die uusgstorbne Arte und d Neozoe mitgrechnet. Well d Fisch as Wasser bunde sind, isch d Vertailig vo de Arte regional, bsunders d Tessiner Fischfauna underschaidet sich starch vo de öbrige Schwiiz.

D Fischfauna isch vo de Flusssystem abhängig, drum chöned i de Schwiiz au vier Regione underschide weere, analog zu de vier Hoptflüss Rhii, Inn, Tessin und Rotte. Debii isch z biachte, ass de Gempfersee noch de letschte Iiszitt in Rhii abgflossen isch, drom hett er e Fischfauna wo äänlich em Schwiizer Mittelland isch, zumool underhalb vo Gempf engi Schluchte sind, wo nöd fischgängig sind. De Doubs aber het e Fischfauna, wo au z Süüdfrankrich im Iizuugspiet vom Rotte vorchunnt. De Inn ghört zom Donausystem, wo mee Fischarte het, aber zom Tail mit em Rhiisystem öberiistimmt. Doch het di hööchi Berglaag e stärchere Iifluss uf d Fischfauna im Engadin. S Tessin wiicht starch ab, well im Iizugspiet vom Po vili endemischi Arte vorchönmet, wo im öbrige Europa frömd sind.

Dezue chunnt no, ases Fisch gitt, wo lieber Flüüssgwässer wie Bäch und Flüss bivoorzuged und anderi wo lieber i Standgwässer lebet, wie See, Waier und Taich. Well zwösched de verschidnige Seeje sozsäge kann natüürliche Uustuusch vo de Geen stattfindet, hend sich zum Tail meriri lokaali Underarte entwicklet, wie s Zuger Rööteli oder de Chilch. E witteri Fischhaimet bildet vili chliini zom Tail künstlichi Fischtaich, wo nu bistimmti Fischarte, au asigi wo nöd haimisch sind, züchtet wered. (…dr ganz Artikel lesa)

Friäre Artikel vu dr Woch:

Hosch gwisst ...

Grabstai vum Albert Richter

... dass dr Albert Richter si gwaigeret het, bi internationale Sportveraastaltige mit em Hokechryz uf em Trikot aazdrätte?
... dass z Europa d Technology für dè Bedryb vo Sägemüllènè in nõchrömischer Zit für Johrhunderte voschütt gangè isch?
... dass dr Friedrich Widmann a guadr Mensura-Fechdr war, weil r 2,10 m groaß war?
... dass de Streckeną vó dęr Wirttąbergische Eisąbå-Gsellschaft mbH koi zsammąhängądes Netz bildą, weil męr blóß Privátbåną hot bauą kenną, wó's sich fir'd Staatsbå net glohnt hot?
... dass de Christian Schmutz mit sim Seislertüütsch Wöörterbuech en nöie wüsseschaftliche Standard gsetzt hät?
... dass dr Paul Horn noch-em Zwoida Weltkriag us de wenich erhaldene Nodaheft ond –biacher selbr Chorpardidura ond Orkeschtrstemma abgschriiba hot?

Alemannischa Nochrichte:

8. Jänner 2017:
Italienischbünden. Die vierte Minderheit (NZZ)
5. Jänner 2017:
12 147 Unterschriften für mehr Mundart (Baden Online)
4. Jänner 2017:
Der erste Mundart-Bestseller (Berner Zeitung)
1. Jänner 2017:
Verstehen Sie Dialekte aus der Zentralschweiz? (20min)
Evangelische Zuwanderer brachten Dialekt mit. Aus Feuerstein wurde Feister (Süddeutsche)

Mea Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

9. Jänner

1349: Z Basel wird e große Dail vu dr jidische Bevelkerig vu dr Stadt, wu uf e Rhyyinsle verbannt woren isch, in eme Huus, wu äxtra fir si böue wore isch, verbrännt, wel ene bi dr Peschtepidemi vum Schwarze Dod d Vergiftig vu Brunne vorgworfen woren isch.
1431: Dr Bischof Pierre Cauchon ereffnet z Rouen dr Inquisitionsbrozäss gege d Jeanne d'Arc.
1873: Dr franzesisch Chaiser Napoléon III. stirbt.
1940: D Schwyzer Bolitikeri un Bundesreti Ruth Dreifuss chunnt uf d Wält.
1951: S Hauptquartier vu dr Verainte Natione (Bild) wird z New York City offiziäll ereffnet.