Zofia Jaroszewska
|
||
Zofia Jaroszewska w Kandydzie George'a Bernarda Shawa |
||
Data i miejsce urodzenia | 25 września 1902 Irbit |
|
Data i miejsce śmierci | 25 września 1985 Warszawa |
|
Zawód | aktorka, pedagog | |
Odznaczenia | ||
Zofia Jaroszewska, primo voto Niedzielska, secundo voto Friedrich (ur. 25 września 1902 w Irbit, zm.25 września 1985 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, reżyser, pedagog.
Spis treści
Życiorys[edytuj]
Urodziła się 25 września 1902 w miejscowości Irbit na Uralu, ówcześnie na terenie Imperium Rosyjskiego.
W 1920 po zdaniu matury studiowała krótko grę fortepianową w Konserwatorium Warszawskim, a następnie w Warszawskiej Szkole Dramatycznej (1921–1922). W 1922 ukończyła Oddział Dramatyczny przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. 29 września 1923 zadebiutowała rolą Elsinoe w Irydionie Zygmunta Krasińskiego na deskach Teatru Polskiego w Wilnie. Po ukończeniu studiów pracowała w teatrach wileńskich, krakowskich i warszawskich.
W 1928 powróciła do Krakowa i do wybuchu wojny występowała na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego. Podczas okupacji pracowała jako urzędniczka Elektrowni Miejskiej w Krakowie. Mieszkała w Tenczynku[1].
Po wyzwoleniu nadal występowała na scenach krakowskich: Teatru im. Juliusza Słowackiego (1945–1946, 1955–1957 i 1961–1972), Teatrów Dramatycznych (1946–1954) oraz Starego Teatru (1954–1955 i 1957–1961).
Odtwórczyni zarówno ról komediowych, jak i dramatycznych. W latach 1963–1972 wykładała w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, od 1967 będąc profesorem PWST.
Po przejściu na emeryturę w 1972 grała jeszcze gościnnie na deskach Starego Teatru. Przed wojną zagrała w dwóch filmach, wraz z wyjazdem do Warszawy jej kontakt z filmem uległ zerwaniu. Dopiero po przejściu na emeryturę teatralną przyjęła kilka ról filmowych i telewizyjnych. Była członkiem zasłużonym ZASP-u.
Występowała również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej w reż. Lidii Zamkow jako Pani Dulska (1968), Zygmunt August Stanisława Wyspiańskiego w reż. Zygmunta Hübnera jako Królowa Bona (1969), Niemcy Leona Kruczkowskiego w reż. Kazimierza Dejmka jako Berta (1969), Klara i Angelika Marii Dabrowskiej w reż. Ireneusza Kanickiego jako Klara (1971) oraz w Pigmalionie George'a Bernarda Shawa w reż. Józefa Słotwińskiego jako Pani Higgins (1971), a także w przedstawieniu Las Aleksandra Ostrowskiego w reż. Edwarda Dziewońskiego jako Raisa Gurmyska (1978) i Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego w reż. Andrzeja Wajdy jako Demeter (1978).
Zmarła 25 września 1985 w Warszawie i została pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Filmografia[edytuj]
- Zazdrość (1922) – Małgorzata
- Dwanaście krzeseł (1933) – zarządzająca domem sierot
- Dom moich synów (1975) – Jadwiga Górecka
- Lalka (serial telewizyjny) (1977) – prezesowa Zasławska:
- odc. 3. Wielkopańskie zabawy,
- odc. 6. Wiejskie rozrywki,
- odc. 8. Damy i kobiety.
- Granica (1977) – Kolichowska, ciotka Elżbiety
- Panny z Wilka (1979) – ciotka Wiktora
- Okno (1981) – Lola
Odznaczenia i nagrody[edytuj]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1952)[2]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1969)
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1959)
- Złoty "Wawrzyn Akademicki" za zasługi dla polskiej sceny (1938)[3]
- Nagroda II stopnia na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich za rolę tytułową w sztuce Konstantego Treniewa Lubow Jarowaja w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1949)
- Nagroda Państwowa II stopnia za rolę Anny Pawłowny w spektaklu Płody edukacji Lwa Tołstoja w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1953)
- Nagroda Państwowa II stopnia za działalność aktorską w minionym 10-leciu (1955)
- Nagroda miasta Krakowa za całokształt osiągnięć artystycznych (1958)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za rolę Raisy Gurmyskiej w spektaklu Las Aleksandra Ostrowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1965)
- Nagroda Państwowa II stopnia za osiągnięcia aktorskie w teatrze i w telewizji (1968)
- Dyplom honorowy na V Telewizyjnym Festiwalu Teatrów Dramatycznych za rolę Dulskiej w spektaklu Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej (1968)
Przypisy
- ↑ Ja po prostu jestem stąd (podkrakowska.pl)
- ↑ M.P. z 1952 r. Nr 70, poz. 1078
- ↑ Rocznik Polskiej Akademii Literatury 1937-1938, Warszawa 1939, s. 181.
Bibliografia[edytuj]
- Zofia Jaroszewska w bazie filmpolski.pl
- Zofia Jaroszewska w bazie filmweb.pl
- Zofia Jaroszewska w bazie e-teatr.pl
- Krystyna Zbijewska, Jaroszewska – legenda teatru, Oficyna Cracovia, Kraków 1996
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Zofia Jaroszewska w bazie Internet Movie Database (IMDb) (ang.)
- Zofia Jaroszewska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Ludzie związani z Tenczynkiem
- Polscy pedagodzy
- Polscy reżyserzy teatralni
- Polskie aktorki filmowe
- Polskie aktorki teatralne
- Wykładowcy Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie
- Laureaci Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1944-1989)
- Laureaci nagrody państwowej (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944-1989)
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
- Odznaczeni Złotym Wawrzynem Akademickim
- Pochowani na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie
- Urodzeni w 1902
- Zmarli w 1985