1876
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1876 / MDCCCLXXVI
stulecia: XVIII wiek ~ XIX wiek ~ XX wiek
dziesięciolecia: 1840–1849 • 1850–1859 • 1860–1869 • 1870–1879 • 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909
lata: 1866 « 1871 « 1872 « 1873 « 1874 « 1875 « 1876 » 1877 » 1878 » 1879 » 1880 » 1881 » 1886
Wydarzenia w Polsce[edytuj]
- 16 sierpnia – w Rymanowie Zdroju odkryto źródła wód leczniczych.
- 18 sierpnia – otwarcie linii kolejowej Tarnów-Stróże-Nowy Sącz-Leluchów (dł. 146,3 km), należącej do Austriackich Kolei Państwowych.
- 16 października – utworzono uzdrowisko Rymanów-Zdrój.
Wydarzenia na świecie[edytuj]
- 22 lutego – został założony prywatny Uniwersytet Johna Hopkinsa w Baltimore.
- 24 lutego – w Christianii odbyła się premiera dramatu Henrika Ibsena Peer Gynt, z muzyką skomponowaną na zamówienie przez Edvarda Griega.
- 5 marca – ukazało się pierwsze wydanie włoskiego dziennika „Corriere della Sera”.
- 10 marca – Alexander Graham Bell przeprowadził pierwszą rozmowę telefoniczną.
- 25 marca – Agostino Depretis został premierem Włoch.
- Marzec – bitwa pod Guray.
- Kwiecień – ludność Kanady przekroczyła 4 mln mieszkańców.
- 8 kwietnia – w mediolańskiej La Scali odbyła się premiera opery Gioconda Amilcare Ponchielliego.
- 21 kwietnia – francuski astronom Prosper Henry odkrył planetoidę (162) Laurentia.
- 23 kwietnia – Pierre Théoma Boisrond-Canal został prezydentem Haiti.
- 26 kwietnia:
- francuski astronom Joseph Perrotin odkrył planetoidę (163) Erigone.
- założono klub piłkarski KB Kopenhaga.
- 30 kwietnia – w Budapeszcie otwarto Most Małgorzaty.
- 2 maja – Bułgarzy wzniecili antytureckie powstanie kwietniowe (20 kwietnia według kalendarza juliańskiego).
- 18 maja – otwarto międzynarodową konferencję pokojową w Hadze z udziałem przedstawicieli 26 państw. Podczas spotkania uchwalono utworzenie Stałego Sądu Rozjemczego (późniejszy Trybunał Haski).
- 30 maja
- Murad V został sułtanem tureckim.
- car Aleksander II wydał ukaz emski, zakazujący używania języka ukraińskiego i nazwy Ukraina.
- 17 czerwca – wojna o Black Hills: Amerykanie starli się z plemionami Dakotów i Szejenów w bitwie o Rosebud.
- 25 czerwca – bitwa nad Little Bighorn między wojskami Stanów Zjednoczonych a Siuksami, w wyniku której życie stracił amerykański generał George Armstrong Custer.
- 1 lipca – Serbia wypowiedziała wojnę Turcji
- 2 lipca – Czarnogóra wypowiedziała wojnę Turcji
- 4 lipca – podczas uroczystości stulecia USA odczytano deklarację praw kobiet.
- 24 lipca – powódź zniszczyła Panamint City w Kalifornii, obecnie miasto duchów.
- 1 sierpnia – USA: Kolorado jako 38 stan dołączyło do Unii.
- 2 sierpnia – Dziki Zachód: rewolwerowiec Dziki Bill Hickok został zastrzelony w saloonie w Deadwood.
- 13 sierpnia – premiera Pierścienia Nibelunga Wagnera na Bayreuther Festspiele.
- 17 sierpnia – w Bayreuth odbyła się premiera czwartej i ostatniej części dramatu scenicznego Pierścień Nibelunga Richarda Wagnera.
- 31 sierpnia – po detronizacji Murada V jako obłąkanego jego brat Abdülhamid II został sułtanem tureckim.
- 10 września – wojna o Black Hills: zwycięstwo armii amerykańskiej nad Dakotami w bitwie o Slim Buttes.
- 1 listopada – Holandia: otwarto Kanał Morza Północnego.
- 25 listopada – wojny z Indianami: bitwa Tępego Noża.
- 5 grudnia:
- Amerykanin Daniel Stillson opatentował klucz nastawny do rur czyli żabkę.
- około 300 osób zginęło w pożarze teatru na Brooklynie w Nowym Jorku.
- 23 grudnia:
- w Turcji jako pierwszym kraju islamskim weszła w życie pisana konstytucja.
- rozpoczęła się Konferencja Konstantynopolitańska, która doprowadziła do porozumienia w sprawie reform politycznych na Bałkanach.
- 29 grudnia – 92 osoby zginęły, a 56 zostało rannych w wyniku runięcia mostu wraz z przejeżdżającym po nim pociągiem pod Ashtabula w stanie Ohio.
Urodzili się[edytuj]
- 1 stycznia:
- Ernst Dubke, niemiecki taternik (zm. 1945)
- William Harris, nowozelandzki rugbysta (zm. 1950)
- 3 stycznia – Wilhelm Pieck, wschodnioniemiecki polityk i działacz komunistyczny (zm. 1960)
- 5 stycznia – Konrad Adenauer, polityk niemiecki (zm. 1967)
- 9 stycznia:
- Arthur Darby, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1960)
- Adolf Nowaczyński, polski poeta, eseista, satyryk i dramatopisarz (zm. 1944)
- 12 stycznia – Jack London, pisarz amerykański (zm. 1916)
- 19 stycznia – Milan Begović, chorwacki pisarz i dramaturg (zm. 1948)
- 20 stycznia – Józef Hofmann, polski pianista i kompozytor (zm. 1957)
- 23 stycznia:
- Otto Diels, niemiecki chemik, noblista (zm. 1954)
- Rupert Mayer, niemiecki jezuita, działacz antyhitlerowski, błogosławiony katolicki (zm. 1945)
- 11 lutego – Eugenia Joubert, francuska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1904)
- 12 lutego – Thubten Gjaco, XIII dalajlama (zm. 1933)
- 15 lutego – Ksawery Zakrzewski, polski lekarz, społecznik, działacz niepodległościowy (zm. 1915)
- 19 lutego – Constantin Brâncuși, rzeźbiarz rumuński (zm. 1957)
- 2 marca – Eugenio Pacelli, włoski duchowny, arcybiskup, kardynał, Sekretarz Stanu Watykanu, Papież Pius XII (zm. 1958)
- 3 marca – Jozafat Kocyłowski, greckokatolicki biskup przemyski, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1947)
- 4 marca – Dionizy (Waledyński), polski arcybiskup prawosławny, metropolita warszawski i całej Polski (zm. 1960)
- 8 marca – Franco Alfano, kompozytor włoski (zm. 1954)
- 14 marca – Lew Berg, rosyjski biolog i geograf (zm. 1950)
- 21 marca – Walter Tewksbury, amerykański lekkoatleta (zm. 1968)
- 25 marca – Jakub Mortkowicz, polski księgarz i wydawca książek (zm. 1931)
- 26 marca – Wilhelm, książę Albanii (zm. 1945)
- 3 kwietnia – Tomáš Baťa, czeski przemysłowiec, założyciel przedsiębiorstwa Baťa (zm. 1932)
- 18 kwietnia – Nicola Romeo, włoski pionier motoryzacji, twórca przedsiębiorstwa Alfa Romeo (zm. 1938)
- 22 kwietnia – Robert Bárány, lekarz austriacki, laureat Nagrody Nobla (zm. 1936)
- 26 kwietnia – Maria Teresa Chiramel Mankidiyan, hinduska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Świętej Rodziny, błogosławiona katolicka (zm. 1926)
- 29 kwietnia – Zeuditu (amh. ዘውዲቱ), cesarzowa Etiopii (zm. 1930)
- 16 maja:
- Jacques Arbaut, francuski żeglarz, olimpijczyk
- Mykoła Konrad, duchowny greckokatolicki, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1941)
- 27 maja:
- Jan Kucharzewski, historyk, premier Królestwa Polskiego, (zm. 1952)
- Ferdynand Ossendowski, polski pisarz, dziennikarz, podróżnik, antykomunista, nauczyciel akademicki, działacz polityczny (zm. 1945)
- 11 czerwca – Alfred Kroeber, amerykański antropolog (zm. 1960)
- 17 czerwca – Edward Anthony Spitzka, amerykański lekarz neurolog i neuroanatom (zm. 1922)
- 21 czerwca – Einar Hvoslef, norweski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1931)
- 23 czerwca – Christian Jebe, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1946)
- 17 lipca – Aleksander Majkowski, kaszubski lekarz, działacz i pisarz (zm. 1938)
- 19 lipca – Ignaz Seipel, ksiądz katolicki, kanclerz Austrii (zm. 1932)
- 25 lipca – Maria Komornicka, polska pisarka, tłumaczka i krytyczka literacka (zm. 1949)
- 27 lipca – Zygmunt Batowski, polski historyk sztuki (zm. 1944)
- 7 sierpnia – Mata Hari, holenderska tancerka (zm. 1917)
- 13 sierpnia – Stanisław Kubski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- 14 sierpnia – Aleksander I, król Serbii (zm. 1903)
- 22 sierpnia – Christen Wiese, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1968)
- 6 września – Fakunda Margenat, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 7 września – Daniel Brottier, francuski duchacz, misjonarz, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 12 września – Florent Alpaerts, belgijski kompozytor (zm. 1954)
- 14 września – Stanisław Gałek, polski malarz i rzeźbiarz, projektant kilimów (zm. 1961)
- 13 września – Sherwood Anderson, amerykański pisarz (zm. 1941)
- 18 września – Gustaf Estlander, fiński żeglarz, olimpijczyk (zm. 1930)
- 22 września:
- Franciszek Ibáñez Ibáñez, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- André Tardieu, francuski polityk, premier Francji (zm. 1945)
- 2 października – Gabriel Czechowicz, polski polityk, prawnik i ekonomista (zm. 1938)
- 6 października – Jan Bułhak, polski artysta fotografik (zm. 1950)
- 14 października – Jules Bonnot, francuski anarchista (zm. 1912)
- 15 października – Zofia Ximénez Ximénez, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 16 października – Gaston Thubé, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1974)
- 18 października – Charles van den Bussche, belgijski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1958)
- 20 października – Alexandre Pharamond, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1953)
- 22 października – Róża Czacka, polska zakonnica, założycielka Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi (zm. 1961)
- 31 października – Natalie Clifford Barney, amerykańska poetka, pamiętnikarka i autorka epigramatów (zm. 1972)
- 7 listopada – Paweł Meléndez Gonzalo, hiszpański prawnik i dziennikarz, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 9 listopada – Hideyo Noguchi (jap. 野口英世), japoński bakteriolog (zm. 1928)
- 15 listopada – Anna de Noailles, francuska poetka i pisarka pochodzenia rumuńskiego, inicjatorka Prix Femina (zm. 1933)
- 23 listopada – Manuel de Falla, hiszpański kompozytor (zm. 1946)
- 26 listopada – Willis Carrier, amerykański inżynier, nazywany ojcem współczesnej klimatyzacji (zm. 1950)
- 29 listopada – Nellie Tayloe Ross, amerykańska polityk, gubernator Wyoming (zm. 1977)
- 8 grudnia – Jan Østervold, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1945)
- 11 grudnia:
- Raymond Bauwens, belgijski żeglarz, olimpijczyk
- Léon Huybrechts, belgijski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1956)
- Mieczysław Karłowicz, polski kompozytor (zm. 1909)
- 20 grudnia – Walter Adams, amerykański astrofizyk (zm. 1956)
- 25 grudnia – Adolf Windaus, niemiecki biochemik, twórca modelu cholesterolu, laureat Nagrody Nobla (zm. 1959)
- 29 grudnia – Pau Casals, hiszpański muzyk, wiolonczelista. (zm. 1973)
data dzienna nieznana:
- Johann Breuer, spiskoniemiecki taternik, przewodnik i ratownik tatrzański (zm. 1924)
- Francis Henry Wilson, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski
Zmarli[edytuj]
- 7 stycznia – Maria Teresa Haze, belgijska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Córek od Krzyża, błogosławiona katolicka (ur. 1782)
- 10 lutego – Józef Czech, polski księgarz, prowadził drukarnię w Krakowie (ur. 1806)
- 25 lutego:
- Michał Belina-Czechowski, polski pastor i prekursor adwentyzmu w Europie, działacz niepodległościowy (ur. 1818)
- Seweryn Goszczyński, polski poeta i działacz niepodległościowy (ur. 1801)
- 24 maja – Georgi Benkowski (bułg. Гаврил Груев Хлътев), bułgarski działacz niepodległościowy, jeden z organizatorów i przywódców powstania kwietniowego.
- 1 czerwca – Christo Botew (bułg. Христо Ботев), bułgarski poeta, wieszcz narodowy (ur. 1848)
- 4 czerwca – Abdülaziz, sułtan turecki (ur. 1830)
- 8 czerwca – George Sand, francuska pisarka, wielka miłość Fryderyka Chopina (ur. 1804)
- 21 czerwca – Antonio López de Santa Anna, meksykański polityk, prezydent (ur. 1794)
- 27 czerwca – Christian Gottfried Ehrenberg, niemiecki lekarz, przyrodnik i podróżnik (ur. 1795)
- 1 lipca – Michał Bakunin (ros. Михаи́л Алекса́ндрович Баку́нин), rosyjski anarchista, twórca anarchokolektywizmu (ur. 1814)
- 15 lipca – Aleksander Fredro, polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta (ur. 1793)
- 2 sierpnia – Dziki Bill Hickok, amerykański szeryf i rewolwerowiec (ur. 1837)
- 19 sierpnia – George Smith, brytyjski asyrolog (ur. 1840)
- 6 września – Józef Szermentowski, polski malarz (ur. 1833)
- 30 września – Fryderyk Albert, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (ur. 1820)
- 1 października – James Lick, amerykański stolarz, budowniczy fortepianów, inwestor, milioner, filantrop, sponsor nauki (ur. 1796)
- 30 października – Aleksander Czekanowski, polski podróżnik i geolog, badacz Syberii Środkowej (ur. 1833)
- 4 listopada – Teresa Manganiello, włoska błogosławiona katolicka (ur. 1849)
- 28 listopada – Karl Ernst von Baer (ros. Карл Эрнст фон Бэр), rosyjski biolog i geograf pochodzenia niemieckiego (ur. 1792)
- 14 grudnia – Franciszka Schervier, niemiecka zakonnica, błogosławiona (ur. 1819)
- 25 grudnia – Narcyza Żmichowska, powieściopisarka i poetka, uważana za jedną z prekursorek feminizmu w Polsce (ur. 1819)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj]
- W tym roku Słońce osiągnęło lokalne maksimum aktywności.
Święta ruchome[edytuj]
- Tłusty czwartek: 24 lutego
- Ostatki: 29 lutego
- Popielec: 1 marca
- Niedziela Palmowa: 9 kwietnia
- Wielki Czwartek: 13 kwietnia
- Wielki Piątek: 14 kwietnia
- Wielka Sobota: 15 kwietnia
- Wielkanoc: 16 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 17 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 25 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 4 czerwca
- Boże Ciało: 15 czerwca
