1872
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1872 / MDCCCLXXII
stulecia: XVIII wiek ~ XIX wiek ~ XX wiek
dziesięciolecia: 1840–1849 • 1850–1859 • 1860–1869 • 1870–1879 • 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909
lata: 1862 « 1867 « 1868 « 1869 « 1870 « 1871 « 1872 » 1873 » 1874 » 1875 » 1876 » 1877 » 1882
Wydarzenia w Polsce[edytuj]
- 1 stycznia – w Krakowie odbyła się prapremiera dramatu Adama Mickiewicza Konfederaci barscy.
- 16 lutego – zatwierdzono statut Akademii Umiejętności w Krakowie.
- 26 maja – otwarto dwutorową linię kolejową Inowrocław-Bydgoszcz.
- 27 października – oddano do użytku dwutorową linię kolejową łączącą Chorzów i Tarnowskie Góry.
- Państwo pruskie przejęło nadzór nad szkolnictwem, co zapoczątkowało jego germanizację w zaborze pruskim.
- Powstało Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Wydarzenia na świecie[edytuj]
- 12 stycznia – Jan IV został cesarzem Etiopii.
- 1 marca – USA: utworzono Park Narodowy Yellowstone.
- 4 marca – Hiszpanie założyli miasto Puerto Princesa na filipińskiej wyspie Palawan.
- 5 marca – Amerykanin George Westinghouse uzyskał patent na kolejowy hamulec pneumatyczny.
- 16 marca – w pierwszym w historii meczu finałowym o Puchar Anglii w piłce nożnej Wanderers F.C. pokonali Royal Engineers A.F.C. 1:0.
- 3 kwietnia – kanadyjski astronom James Craig Watson odkrył planetoidę (119) Althaea.
- 10 kwietnia – francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (120) Lachesis.
- 13 kwietnia – amerykański lekarz George Huntington opisał po raz pierwszy w czasopiśmie medycznym chorobę nazwaną później pląsawicą Huntingtona.
- 24 kwietnia – erupcja Wezuwiusza.
- 14 czerwca – w Kanadzie zalegalizowano związki zawodowe.
- 22 czerwca – uruchomiono komunikację tramwajową w Moskwie.
- 18 lipca – w Wielkiej Brytanii wprowadzono zasadę tajności głosowania w wyborach parlamentarnych.
- 5 sierpnia – założono Zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki.
- 18 września – Oskar II został królem Szwecji i Norwegii.
- 30 listopada – piłka nożna: w Glasgow odbył się pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy, w którym Szkocja zremisowała bezbramkowo z Anglią.
- 4 grudnia:
- József Szlávy został premierem Węgier.
- załoga brytyjskiego brygu Dei Gratia dostrzegła dryfujący amerykański statek Mary Celeste, jak się okazało bez załogi, której nigdy nie odnaleziono.
- Założenie Uniwersytetu Kolozsvár, dzisiejszego Uniwersytetu w Szegedzie.
- Otwarcie linii kolejowej Tbilisi - Poti.
Urodzili się[edytuj]
- 9 stycznia – Maria Klara Nanetti, włoska misjonarka, męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
- 11 stycznia – Béla Hajts, słowacki nauczyciel, krajoznawca i działacz turystyczny, autor nazwy "Słowacki Raj" (zm. 1926)
- 16 stycznia – Paweł Manna, włoski duchowny katolicki, założyciel Papieskiej Unii Misyjnej, misjonarz, blogosławion (zm. 1952)
- 28 stycznia – Andrija Radović, czarnogórski polityk, dwukrotny premier (zm. 1947)
- 5 marca – Ludwik Szczepański, polski literat, publicysta, dziennikarz, poeta (zm. 1954)
- 1 kwietnia – Tadeusz Joteyko, polski kompozytor, dyrygent i pedagog (zm. 1932)
- 26 kwietnia – Stanisław Haller, polityk i generał Wojska Polskiego (zm. 1940)
- 28 kwietnia – Adolf Daab, Radny Warszawy, przedsiębiorca budowlany (zm. 1924)
- 1 maja – Hugo Alfvén, szwedzki kompozytor (zm. 1960)
- 3 maja – Símun av Skarði, farerski poeta, polityk i nauczyciel (zm. 1942)
- 10 maja – Marcel Mauss, francuski socjolog i antropolog (zm. 1950)
- 18 maja – Bertrand Russell filozof angielski (zm. 1970)
- 28 maja – Marian Smoluchowski, polski fizyk (zm. 1917)
- 31 maja – Charles Greeley Abbot, amerykański astrofizyk i astronom (zm. 1973)
- 6 czerwca – Aleksandra Fiodorowna, ostatnia caryca Imperium Rosyjskiego, żona ostatniego cara Rosji Mikołaja II, wnuczka królowej Wiktorii, święta prawosławna (zm. 1918 rozstrzelana z rodziną przez CzeKa)
- 12 czerwca – Władysław Kunicki, polski nauczyciel, działacz samorządowy, polityk PPS i właściciel gimnazjum w Lublinie (zm. 1941)
- 13 czerwca – Jan Szczepanik, polski nauczyciel, wynalazca zwany „polskim Edisonem” (zm. 1926)
- 23 czerwca – Alojzy Orione (Luigi Orione), włoski duchowny katolicki, założyciel zgromadzenia Orionistów, działacz społeczny, święty Kościoła katolickiego (zm. 1940)
- 8 lipca – Stanisław Srokowski, polski geograf, założyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Bałtyckiego (zm. 1950)
- 12 lipca – Emil Hácha, czeski polityk i prawnik (zm. 1945)
- 16 lipca – Roald Amundsen, norweski badacz polarny (zm. 1928)
- 22 lipca – Witold Łaszczyński, polski pisarz (zm. 1949)
- 3 sierpnia – Haakon VII, król Norwegii (zm. 1957)
- 6 sierpnia – Serafina Emanuela Justa Fernández Ibero, hiszpańska kapucynka od Świętej Rodziny, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 13 sierpnia – Richard Willstätter, niemiecki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1942)
- 21 sierpnia – Aubrey Beardsley, angielski rysownik, ilustrator (zm. 1898)
- 28 sierpnia – Dominik Maria z Alboraya, hiszpański amigonianin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 14 września – Mateusz Manterys, polski działacz społeczny, polityk (zm. 1946)
- 20 września – Walter E. Scott, amerykański hochsztapler (zm. 1954)
- 21 września – Henry Wilde, główny oficer na RMS Titanicu (zm. 1912)
- 4 października – Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski generał, minister spraw wojskowych w trzecim rządzie Wincentego Witosa (zm. 1940)
- 12 października – Ralph Vaughan Williams, brytyjski kompozytor (zm. 1958)
- 13 października – Cezary Szyszko, polski prawnik, działacz społeczny (zm. 1938)
- 15 października – Edith Wilson, żona 28. prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona (zm. 1961)
- 23 listopada – Józef Calasanz Marqués, hiszpański salezjanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 7 grudnia – Johan Huizinga, holenderski filozof i historyk, autor dzieła Jesień Średniowiecza (zm. 1945)
- 28 grudnia – Maria Amandyna Jeuris, belgijska misjonarka, męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
Zmarli[edytuj]
- 9 stycznia – Henry W. Halleck, amerykański oficer, naukowiec i prawnik (ur. 1815)
- 23 lutego
- Johann Georg Rainer, spiskoniemiecki działacz turystyczny (ur. 1800)
- Jakub Ignacy Waga, polski przyrodnik i botanik (ur. 1800)
- 10 marca – Giuseppe Mazzini, włoski prawnik, dziennikarz, demokrata (ur. 1805)
- 20 marca – Franciszek od Jezusa, Maryi, Józefa Palau y Quer, hiszpański karmelita, błogosławiony katolicki (ur. 1811)
- 2 kwietnia – Samuel Morse, amerykański malarz i wynalazca (ur. 1791)
- 20 kwietnia – Andrej Sládkovič, słowacki poeta romantyczny (ur. 1820)
- 4 czerwca – Stanisław Moniuszko, polski kompozytor (ur. 1819)
- 30 czerwca – Cirilo de Alameda y Brea, kardynał, prymas Hiszpanii (ur. 1781)
- 2 lipca – Aleksander Hilferding (ros. Александр Фёдорович Гильфердинг), rosyjski slawista (ur. 1831)
- 18 lipca – Benito Juárez, meksykański polityk (ur. 1806)
- 28 lipca – Frederik Kaiser, holenderski astronom (ur. 1808)
- 3 września – Oskar Flatt, polski krajoznawca, autor pierwszej monografii Łodzi "Opis miasta Łodzi..." z 1853 r. (ur. 1822)
- 7 września – Antoni Stolpe, polski kompozytor, pianista (ur. 1851)
- 14 listopada – Maria Merkert, niemiecka zakonnica, założycielka elżbietanek, błogosławiona katolicka (ur. 1817)
- 2 grudnia – Wincenty Pol, polski poeta i geograf (ur. 1807)
- 31 grudnia – Aleksis Kivi, fiński pisarz (ur. 1834)
Święta ruchome[edytuj]
- Tłusty czwartek: 8 lutego
- Ostatki: 13 lutego
- Popielec: 14 lutego
- Niedziela Palmowa: 24 marca
- Wielki Czwartek: 28 marca
- Wielki Piątek: 29 marca
- Wielka Sobota: 30 marca
- Wielkanoc: 31 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 1 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja
- Boże Ciało: 30 maja
