Keskafrikan Tazovaldkund

Keskafrikan Tazovaldkund
République centrafricaine (fr.)
Ködörösêse tî Bêafrîka (sango)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Bangi
Eläjiden lugu (2014)	5 277 959 ristitud
Pind	622 984 km²
Kel'	francijan, sango
Valdkundan pämez'	Katrin Samba-Panza
Päministr	Mahamat Kamun
Religii	hristanuskond, paganuz, islam
Valüt	Keskafrikan KFA:n frank (XAF)
Internet-domen	.cf
Telefonkod	+236
Aigvö	UTC+1

Keskafrikan Tazovaldkund, se om täuz' oficialine nimi (lühüdas KAT; fr.: République centrafricaine, sango: Ködörösêse tî Bêafrîka), om mererandatoi valdkund Keskafrikas. Vozil 1903-1964 nimitihe Ubangi Šari:kš (kahtiden röunatajiden jogiden nimiden mödhe). Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Bangi.

Istorii

Vl 1960 elokun 13. päiväl Keskafrikan Tazovaldkund tedoti ičeze ripmatomudes Francijaspäi.

Jäl'gmaine Konstitucii tuli väghe vl 2004 tal'vkun 5. päiväl (vn 2010 vajehtusidenke).

Geografijan andmused

Keskafrikan Tazovaldkundan topografine kart.

Keskafrikan Tazovaldkund om mavaldkundröunoiš Čadanke pohjoižes (röunoiden piduz — 1197 km), Sudananke pohjoižpäivnouzmas (483 km), Suvisudananke päivnouzmas (682 km), Kongon Demokratižen Tazovaldkundanke suves (1577 km), Kongon Tazovaldkundanke suvipäivlaskmas (467 km), Kamerunanke päivlaskmas (797 km). Ühthine röunoiden piduz — 5203 km.

Valdkund sijadase lainhekahil mägitazangištoil 600-900 m korktusil Kongo-jogen da Čad-järven basseinoiden keskes. Kaikiš korktemb čokkoim om Ngui-mägi, 1410 m valdmeren pindan päl. Kaikiš madalamb om Ubangi-jogen kendäk, 335 m, läz röunad KDT:nke.

Klimat vajehtase suvipäivlaskmpolespäi pohjoižpäivnouzmpolehe, suvižiš tropižiš mecoišpäi savannha. Pohjoižel paneb 1250 mm sadegid vodes, a suvel — 1900 mm, no suves om kuiv sezon (tal'vku da viluku). Voden kesklämuz om 25°-27°C.

Londuseližed pävarad oma almazad, urankivend, kuld, kivivoi, mec, gidroenergii.

Tobmuz

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast 5 vodeks, ühten kahtenden strokun om voimuz.

Parlament om üks'kodine Nacionaline Suim (fr. Assemblée nationale). Kaik rahvaz valičeb 105 ühtnijoid 5 vodeks.

Keskafrikan Tazovaldkundan järgeližed Pävaličendad oliba vl 2011 vilukun 23. päiväl. Enzne Fransua Bozize-prezident sai 66,08% da ohjandi kahtenden strokun, ika vl 2013 keväz'kus sodakukerduz tegihe, sen jäl'ghe hän pageni maspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Keskafrikan Tazovaldkundan administrativiž-territorialine jagand.

Keskafrikan Tazovaldkundas om 16 prefekturad (fr.: préfectures, sango: kodoro kômanda-kôta) da üks' pälidnaine avtonomine Bangi-kommun (fr.: commune autonome, sango: kôta-gbata). Prefekturad alajagase 71 subprefekturha.

Eläjad

Keskafrikan Tazovaldkundas elädas keskafrikalaižed.

Keskafrikan Tazovaldkundan toižed sured lidnad (enamba 50 tuh. ristitud vl 2005): Bimbo, Mbaiki, Berberati, Kaga Bandoro.

Ižanduz

Vl 2012 Keskafrikan Tazovaldkundan päeksport oli almazad tegimišton täht (57%) da mec (29%); toine eksport — elektroladimed (2%), kofe (2%), bananad (1%).

Irdkosketused

• Keskafrikan Tazovaldkundan informacine sait. (angl.) (fr.)
• Keskafrikan Tazovaldkundan statistikan sait. (fr.)